Haksız Rekabet Hükümlerine Göre Karıştırılma Tehlikesi

3. KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ

3.5. Haksız Rekabet Hükümlerine Göre Karıştırılma Tehlikesi

Haksız rekabet, asıl olarak TTK’da düzenlenmekle birlikte Türk Borçlar Kanunu (TBK) md. 57’de de haksız rekabete ilişkin düzenleme mevcuttur. Ancak, TTK’da yer alan haksız rekabet hükümleri, rakipler arasındaki ilişkileri de içerisine alacak şekilde bütün katılanların menfaatini koruduğu için TBK’da haksız rekabetin düzenlenmesi gereksiz olmuştur255_{. Ayrıca, haksız rekabet gibi kapsamlı düzenlemeleri gerektiren bir} konunun TTK içerisinde kısıtlı bir bölümde yer alması da doğru olmamıştır256_{. Bunun} yerine Almanya veya Avusturya’daki gibi yalnızca haksız rekabetin düzenlendiği bir kanun çıkarılması gerekmektedir257_.

TTK’da haksız rekabet, md. 54 ile 63 arasında düzenlenmiştir. Mülga 6762 sayılı TTK’dan farklı olarak 6102 sayılı TTK’da, haksız rekabet tanımı yapılmamıştır. Bunun yerine mehaz İsviçre Haksız Rekabet Kanunu’na uygun bir şekilde haksız rekabetin amaç ve ilkeleri düzenlenmiştir.

Haksız rekabete ilişkin hükümler, bütün katılanların menfaatine dürüst ve bozulmamış rekabeti sağlamayı amaçlamaktadır258_{. Bu kapsamda, rakipler arasında veya} tedarik edenlerle müşteriler arasındaki ilişkileri etkileyen aldatıcı veya dürüstlük kuralına diğer şekilde aykırı davranış ve ticari uygulamalar haksız ve hukuka aykırı kabul edilmiştir (TTK md. 54)259_.

254_{KARASU/SULUK/NAL, s. 194.}

255_{ŞENER, s. 606-607; ARKAN, Ticari İşletme, s. 339.}

256_{KENDİGELEN, Abuzer: Yeni Türk Ticaret Kanunu Değişiklikler-Yenilikler ve İlk Tespitler,}

3. Baskı, İstanbul 2016, s. 80 vd.

257_{NOMER ERTAN, N. Füsun: Haksız Rekabet Hukuku-6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na}

Göre, İstanbul 2016, s. 32; KARASU/SULUK/NAL, s. 422.

258_{Söz konusu ifade, Sınai Haklarla İlgili Paris Konvansiyonu’nun mükerrer onuncu maddesiyle}

uyumludur. (SULUK, Cahit: “Karşılaştırmalı Hukuk Işığında Türk Hukukunda Tescilsiz Sınai Hakların Haksız Rekabet Hükümleri ile Korunması”, Fikri Mülkiyet ve Rekabet Dergisi, 2014, Sa. 1, s. 171.).

259_{TTK md. 54 vd. düzenlenen haksız rekabet hükümleriyle asıl olarak, teşebbüslerin işlemlerini}

güvenli bir şekilde sürdürmesi amaçlanmıştır. Böylece rakibin menfaatinden ziyade bireysel rekabet hakkı temin edilmeye ve kamu menfaati korunmaya çalışılır. Nitekim TTK md. 56 kapsamında, menfaati zedelenenler dışındaki kişilere de dava açma hakkı tanınması, bu sonucu destekler mahiyettedir. (KARAHAN, Unvanda İltibas, s. 48.).

TTK md. 54’te yer alan bütün katılanlar ifadesi ile ekonomi, tüketici ve kamunun yer aldığı haksız rekabetin ünlü üçlüsü işaret edilmektedir. Katılan gibi kapsamı geniş bir sözcüğün kullanılması, rekabet kurallarının rakipler arası ilişkilere özgülenmesinin önüne geçmektedir260_{. Bu sayede, haksız rekabetin sosyal yönü kanuna yansıtılmıştır}261_.

TTK md. 54’te ayrıca, dürüst ve bozulmamış rekabet ifadesine yer verilmiştir. Bu ifade ile sadece doğru ve kanunlara uygun rekabet değil, saf, karışık olmayan, güven duyulan, bozulmamış ve bir anlamda hilesiz hareketler kastedilmektedir262_.

6102 sayılı TTK, mülga TTK’dan önemli bir hususta ayrılmıştır. Zira, mülga kanun ‘kötüye kullanma’ kavramını tercih etmişken; 6102 sayılı kanun, ‘dürüstlük kuralı’ kavramını tercih etmiştir. İçerik ve anlam itibariyle belirsiz ve rakipler arasındaki rekabeti akla getiren ‘iktisadi rekabetin kötüye kullanması’ kavramı terk edilerek bilinçli bir şekilde ‘dürüstlük kuralı’ kavramının esas alınması, haksız rekabet düzenlemeleri açısından önemlidir. Böylece, haksız rekabetin tayininde, dürüst kuralı çerçevesinde değerlendirme yapılacaktır263_.

TTK’da düzenlenen haksız rekabet düzenlemelerinde, dürüstlük kuralına uygun ve bozulmamış rekabet aranırken, bu davranışların ayrıca iktisadi rekabeti suiistimal etmesi aranmamıştır. Böylece, dürüstlük kuralına aykırı hareket, iktisadi rekabeti ihlal etmese de şartları taşıyorsa haksız rekabet oluşturabilir264_.

TTK’da düzenlenen dürüstlük kuralı, TMK md. 2/1 fıkrasında yer verilen dürüstlük kuralı ile tam olarak bağdaşmamaktadır. Nitekim TMK kapsamında dürüstlük kuralı, sözleşmesel veya önsözleşmesel temelde ve taraflar arasındaki ilişkide var olan güvenle ilgilidir. Haksız rekabet hukukunda ise bu anlamda taraf mevcut olmayabilir. Çoğu kez bir haksız fiil konumu dahi söz konusu olabilir265_.

TTK md. 55’te ise dürüstlük kurallarına aykırı davranışlar ve ticari uygulamalar sayılmıştır. İlgili düzenlemede, sık karşılaşılan haksız rekabet hallerine yer verilse de söz

260_{Bkz. 6102 sayılı TTK Gerekçesi md. 54.}

261_{KARASU/SULUK/NAL, s. 423; GÜNEŞ, İlhami, Sınai Mülkiyet, s. 21.} 262_{Bkz. 6102 sayılı TTK Gerekçesi md. 54.}

263_{GÜVEN, Şirin: “6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun Haksız Rekabete Dair Düzenlemelerin}

Amacı ve Koruduğu Menfaatler Çerçevesinde Dürüst ve Bozulmamış Rekabet Kavramı”, MÜHFD, 2012, C. 18, Sa. 2, s. 181; ARKAN, Ticari İşletme, s. 342.

264_{GÜNEŞ, İlhami: Marka Hukukunda Önceye Dayalı Haklar ve Ayırt Edici İşaretler, 2. Baskı,}

Ankara 2015, s. 34; KARASU/SULUK/NAL, s. 423; ARKAN, Ticari İşletme, s. 342.

konusu haksız rekabet halleri sınırlı sayıda değildir. Zira ilgili düzenlemede, ‘aşağıda sayılan haller haksız rekabet hallerinin başlıcalarıdır’ ifadesine yer verilmiştir. Dolayısıyla, TTK md. 54’teki şartları sağlayan fiiller, TTK md. 55’te sayılan fiillere benzer olsun ya da olmasın haksız rekabet oluştururlar266_.

Birçok haksız rekabet fiili örnekleme yöntemiyle TTK md. 55’te sayılmış olmasına rağmen konumuzla ilgisi bakımından yalnızca TTK md. 55/1-a-4, haksız rekabet çerçevesinde incelenecektir. Söz konusu bentte düzenlenen haksız rekabet hali, uygulamada en fazla karşılaşılan haksız rekabet hallerinden birisidir267_{. İlgili} düzenlemede, başkasının malları, iş ürünleri, faaliyetleri veya işleri ile karıştırılmaya yol açan önlemler alınması268_{haksız rekabet olarak değerlendirilmiştir. Dolayısıyla, marka} ve ticaret unvanının, karıştırılmaya yol açacak şekilde haksız kullanımı haksız rekabet olarak değerlendirilir269_.

TTK md. 55/1-a-4’te yer alan ‘karıştırılma’, yanılmayı, kandırmayı, yanlış algılattırmayı da içerir. Hüküm, karıştırılmayı sadece dış görünüş ve duyuruş bağlamında düzenler. Elektrik devresi veya yarı iletken topografyanın benzerliği gibi iç benzerlikten doğan karıştırılma hükmün kapsamı dışında kalmaktadır270_.

İlgili düzenleme bağlamında 6102 sayılı TTK’da, mülga TTK’da yer alan ‘ad, unvan, marka, işaret gibi tanıtma vasıtaları ile iltibasa meydan verebilecek surette, ad, unvan, marka, işaret gibi tanıtma vasıtaları’ cümle parçasına yer verilmemiştir. Nitekim, belirtilen ayırt edici işaretlere ilişkin karıştırılma, koşul, hüküm ve sonuçlarıyla birlikte kendi özel mevzuatlarında düzenlenmiştir. Mülga kanunda yer alan bu ifadeye 6102 sayılı TTK’da yer verilmemesi, uygulamada ortaya çıkabilecek yorum güçlüklerini önlemeye

266_{BİLGİLİ/DEMİRKAPI, s. 232-233; KARASU/SULUK/NAL, s. 424; ARKAN, Ticari}

İşletme, s. 344.

267_{DEMİRÇİVİ MİNELİLER, Zeynep: “Ticaret Unvanı ve Haksız Rekabete İlişkin Bir}

Yargıtay Kararının TTK ve TTK Tasarısı Hükümleri Çerçevesinde MarKHK Hükümleri de Dikkate Alınarak İncelenmesi”, Prof. Dr. Hüseyin Ülgen’e Armağan, İstanbul 2007, C. 1, s. 21; NOYAN, Erdal/GÜNEŞ, İlhami: Marka Hukuku, 5. Baskı, Ankara 2015, s. 729.

268_{Söz konusu hükümde ‘önlem alma’ kavramının tercih edilmesi yerinde olmamıştır. Bunun}

yerine ‘bu bentte sayılan türden girişimlerde bulunmayı’ haksız rekabet olarak kabul etmek daha doğru olacaktır. (AYHAN/ÇAĞLAR, s. 371.).

269_{YASAMAN, Bilirkişi Raporları, s. 443; ARKAN, Ticari İşletme, s. 347; BİLGE, Karıştırılma}

Tehlikesi, s. 41.

yöneliktir. Böylece, marka ve ticaret unvanının da aralarında bulunduğu ad ve işaretler TTK md. 55/1-a-4 kapsamında da korunabilir271.

Buradan, marka ve ticaret unvanı arasında karıştırılma tehlikesinde TTK md. 54- 63 arasında düzenlenen haksız rekabet düzenlemelerine gidilebileceği görülmektedir. Her ne kadar, haksız rekabet düzenlemelerinde karıştırılma tehlikesine yer verilse de karıştırılma tehlikesinin kapsam ve koşulları ilgili düzenlemelerde yer almamıştır. Bu sebeple, haksız rekabet kapsamında karıştırılma tehlikesi incelemesinde de marka hukukunda benimsenen öğreti ve yargı kararlarının esas alınması gerekir. Dolayısıyla, gerçek hak sahipliği, öncelik hakkı, işaretlerin benzerliği, sektörler arasındaki yakınlık, hedef tüketici kitlesi, tanınmışlık, ayırt edicilik gibi konularda marka hukukunda benimsenen ilkelerden yararlanılabilir272_.

271_{6102 sayılı TTK Gerekçesi md. 55.} 272_{BİLGE, İltibas, s. 12.}

İKİNCİ BÖLÜM

KULLANIM AŞAMASINDA KARIŞTIRILMA TEHLİKESİ

1. KULLANIM ŞEKİLLERİ

Belgede Marka ve ticaret unvanı arasında karıştırılma tehlikesi (sayfa 71-75)