3.2. EKONOMİK DURUM
3.2.1.2. Işıklar Köyünde Yetiştirilen Tarım Ürünleri
3.2.1.2.1. Hınta (Buğday)
Buğday, temel besin ürünlerinden olup, ekmeğin hammaddesidir. Soğuğa dayanıklı bir tahıl olması nedeniyle yetişme alanı oldukça geniştir. 1844-1845 yılları
arasında ışıklar köyünde toplamda 427,5 kile buğday üretimi yapılmıştır232. Buğdaydan
elde edilen yıllık toplam gelir ise 4275 kuruştur. Burada üretim ile elde edilen yıllık verim miktarına bakıldığında bu yıllar arasında buğdaydan 1’e 10 miktarında verim elde edildiği söylenebilir. Köyde en fazla üretimi yapılan üründür. Tarımsal gelir arasındaki oranı %24’tür.
3.2.1.2.2. Şa’ir (Arpa)
Daha çok hayvan besiciliğinde yem olarak kullanılır. Bununla birlikte ekmek ve şarap yapımında da kullanılan bir tarımsal ürün olup, soğuğa dayanaklı, yetişme alanı geniş bir tarımsal üründür. Işıklar köyünde 178 kile arpa üretimi yapılmıştır. Bu üründen elde edilen toplam yıllık gelir 890 kuruştur233. Arpadan 1’e 5 oranından verim elde
edilmektedir. Köydeki tarımsal ürünlerden edilen gelir bakımından oranı %16’dır.
232 Kilogram cinsinden hesaplandığında 10687,5 kilo buğday elde edilmiş olur. 233 Kilogram cinsinden hesaplandığında 4450 kilo arpa elde edilmiştir.
3.2.1.2.3. Susam
Susam, sınai bir üründür. Soğuğa dayanıklı bir bitki olmadığı için yetişme alanı dardır. Yetişme alanı dar olmasına rağmen elde edilen verim fazladır. Susamdan 1’e 25 oranında verim elde edilmektedir. İncelediğimiz tarihlerde ışıklar köyünde 266234 kile
susam üretimi yapılmış ve elde edilen verim 1235 kuruştur. Tarım ürünlerinden elde edilen gelirler arasındaki ortalama payı %16 oranındadır.
3.2.1.2.4. Duhan (Tütün)
Duhan, Arapça bir kelime olup tütün, duman anlamına gelmektedir. Yetişme zamanında fazla yağış, olgunlaşma döneminde ise sıcaklık isteyen bir üründür. Tütün, 1’e 4 oranında verim vermekte ve Işıklar köyünde yetişme alanı geniştir. Devlet kontrolünde ekimi yapılmaktadır. Ruhsatsız ekim yapanlar cezalandırıldığı kayıtlarla sabittir. Mesela, Antalya’nın Serik kazasında ruhsatsız ekilen tütünün sökülmesi için Reji İdaresince memurlar gönderildiği ve bu memurlara saldırıldığı ve memurların gasp edildiği vaki
olmuştur235. Köyde 134 hane tütün yetiştirmektedir. Bu hanelerin toplam ürettiği tütün
miktarı 1132,5236 kile olup, elde edilen gelir ise 4530 kuruştur. Ortalama geliri %24
kadardır.
3.2.1.2.5. Penbe (Pamuk)
Sınai bir bitki olan pamuk olgunlaşma döneminde aşırı sıcaklık isteyen bir tarım ürünüdür. Akdeniz iklimi şartlarına uygun olup, ışıklar köyünde de sıkça üretimi
yapılmıştır. Köyde 106 hane pamuk üreticiliği yapmakta ve elde edilen üretim 1204,5237
kiledir. Üretimden elde edilen verim ise 2409 kuruş olup, 1’e 2 oranında verim vermiştir. Köyde üretilen tarımsal ürünler arsındaki gelir payı oranı %19’dur.
3.2.1.2.6. Darı (Mısır)
Birçok iklim şartlarına uyum sağlayabilen mısır yetişme alanı geniş bir tarımsal üründür. 1’e 3 oranında verim vermektedir. Ancak bizim incelediğimiz 1844-1845
234 Kilogram cinsinden ederi 6650 kg.’dır. 235 BOA.DH.MKT. 2500.20.1.1.
236 28.312,5 kilogram tütün eder.
yıllarına ait temettüat defterinde 163 hanesi olan Işıklar köyünde sadece 6 hane mısır üreticiliği yapmaktadır. Toplamda elde edilen kile miktarı 13,5 ve elde edilen toplam verim ise 67,5 kuruştur. Elde edilen verim bakımından köy gelirlerindeki payı %1’dir.
Tablo 3.10: Tarımsal Ürünlerde Elde Edilen Verim (Kuruş)
Köy Buğday Arpa Susam Tütün Pamuk Mısır
Işıklar Kile Krş. Kile Krş. Kile Krş. Kile Krş. Kile Krş. Kile Krş. 427,5 4275 178 890 266 1235 1132,5 4530 1204,5 2409 13,5 67,5
Toplam Kile 3.222 Toplam Kuruş 13.406,5
Işıklar köyünde tarım ürünlerinden elde edilen toplam ürün miktarı 3222238
kiledir. Bu ürünlerden elde edilen toplam yıllık verim ise 13.406,5 kuruştur. En fazla verim elde edilen ürün buğday, en az verim elde edilen ürün ise mısırdır. Köyde tarımsal ürünler arasında üretim bakımından ciddi farklar vardır. Bazı ürünler çok yetiştirilirken bazı ürünler ise az yetiştirilmektedir. Mesela, 1204 kile pamuk üretilirken diğer taraftan 13,5 kile mısır üretilmiştir. Bu duruma iklim şartları etkili olurken öte yandan halkın ihtiyacı ve tercihi de etkili olmuştur. Verimlilik açısından baktığımızda en verimli tarım ürünü susamdır. Onu takiben buğday gelmektedir. Üretimi az elde edilen verimi fazla olan buğday, susam gibi ürünler olduğu gibi, üretimi fazla olup elde edilen verimi az olan ürünler de pamuk ve mısırdır. Genel itibariyle bakıldığında köydeki tarım ürünlerinin üretim miktarları ile elde edilen verim değişkenlik göstermekte olup, düzensiz bir dağılım göstermektedirler.
Şekil 3.5: Tarımsal Ürünlerden Elde Edilen Verim (%)
Köydeki tarımsal ürünlerden elde edilen verim oranları Şekil-15’te verilmiştir. Tütün, köy gelirleri arasında en fazla gelire sahip olan ürün olup gelir oranı %34’tür. Temel besin hammaddesi olması nedeniyle en fazla tercih edilen ikinci tarım ürünü ise %32’lik oranla buğdaydır. Bunu sırasıyla %18 pamuk, %9 susam, %7 arpa ve %0 mısır takip etmektedir. Tütün ve buğdaydan elde edilen verim köy tarımsal gelirlerinin %66’sını karşılamaktadır. Sonuç olarak verimlilik oranları bakımından köy ürünleri arasında düzensiz bir dağılım göze çarpmaktadır.
3.2.1.3. Hayvancılık
Kırsal kesimlerde halkın yaşama nedenlerinden birisi tarım diğeri ise hayvancılıktır. Hayvancılık, kırsal kesimlerde yaşayan halkın vazgeçilmez geçim unsurlarından birisidir. Köy halkı, hayatını idame etmek ve geçimini sağlamak için bazı hayvan türlerini besleme ihtiyacı duymuşlardır. Bizim araştırma alanımıza giren Işıklar köyünde de halkın geçimi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Köydeki hayvanlar büyükbaş, küçükbaş ve arıcılık olarak üçe ayrılmaktadır.
3.2.1.3.1. Büyükbaş Hayvancılık
Işıklar köyünde en fazla büyükbaş hayvan bulunmakta olup bunlar; sağmal inek, kısır inek, öküz, tosun, tay239, esb240, bargir, merkep, düve, dana, buzağı, kısrak241 ve deve
239 Bir yaşında tay, iki yaşında tay, erkek tay gibi çeşitleri olup, hepsinin toplamı verildi. 240 At. Farsça bir kelimedir. Pakalın, a.g.s., s. 549.
241 Kısır kısrak, döllü kısrak, dölsüz kısrak gibi çeşitleri var olup hepsi kısrak adı altında verildi. Buğday 32% Arpa 7% Susam 9% Tütün 34% Pamuk 18% Mısır 0%
olmak üzere toplamda 13 çeşit büyükbaş hayvan bulunmaktadır242. Bu hayvanlardan bir
kısmının etinden, sütünden, yağından faydalanılırken, bir kısmının da yük ve binek aracı olarak gücünden faydalanılmaktadır. Etinden, sütünden, yağından faydalanılan hayvanlar; sağmal inek, kısır inek, öküz, tosun, düve, dana ve buzağı olmak üzere altı çeşittir. Yük ve binek hayvanları ise; tay, esb, bargir, merkep, kısrak ve devedir. Köydeki hanelerin 144’dü büyükbaş hayvan yetiştirmektedir. Sadece 19 hanede büyükbaş hayvan kaydı bulunmamaktadır. Köyde yetiştirilen büyükbaş hayvan oranı %88’dir. Temettüat defterinde büyükbaş hayvanlar içerisinde sadece sağmal ineğin yıllık geliri yazılmıştır. Bu da muhtemelen kendisinden fazla gelir elde edildiği için verdiği verime göre vergi alınıyordur. Temel besin kaynaklarının hammaddesi olan süt ve süt ürünlerinin sağmal inekten elde edildiği için köyde en fazla tercih edilen büyükbaş hayvan sağmal inektir. Köyde 137 hane sağmal inek beslemekte ve köy genelinde toplamda 648 adet sağmal inek kaydı tutulmuştur. Sağmal inekten elde edilen yıllık toplam gelir 12.960 kuruştur. Defterde ayrıca ineğin özellikleri bakımından 19 adet kısır inek, 2 adet dölsüz inek ve 3 adet de çelimsiz inek kaydı mevcuttur. Yine defterde 96 hane öküz, 70 hane tosun, 90 hane düve, 59 hane dana ve 63 hane de buzağı beslemektedir.
Tablo 3.11: Büyükbaş Hayvanların Hanelere Dağılımı ve Sayıları
Hayvanlar Sa ğma l İn ek K .ıs ır İnek Çelims iz İnek Ökü z T o sun Düv e Da na B uza ğı Yetiştiren Hane Sayısı 137 1 1 96 70 90 59 63 Aded 648 19 3 231 131 179 158 219
Köyde yük ve binek hayvanları dışında toplamda 1588 adet büyükbaş hayvan kaydı bulunmaktadır. Bu sayısı oldukça yüksektir. Bu hayvanların 648’i sağmal inek, 19’u kısır inek, 1’i çelimsiz inek, 231’i öküz, 131’i tosun, 179’u düve, 158’i dana ve 219’u ise buzağıdır. Burada dikkat çeken bir husus var ki, sağmal inek sayısı ile buzağı sayısı arasındaki farkın fazla olmasıdır. Köyde 648 sağmal yani doğurmuş buzağısı olan inek varken sadece 219 buzağı kaydı vardır. Aradaki farkın muhtemel üç nedeni olabilir:
Birincisi buzağıların bir kısmının sütten kesilmeden köy dışındaki başka bir yere satılmış olması, ikincisi bir önceki yıl doğurmuş ineğin hala sağılabiliyor olması, üçüncüsü ise buzağıların doğum sırasında ve doğumdan sonra bir kısmının ölmesidir ki bu çok düşük bir ihtimaldir. Bu büyükbaş hayvan grubunun hane üzerinden değerlendirdiğimizde hane başına ortalama 10 adet büyükbaş hayvan düşmektedir. Bu sayı nüfusa bölündüğünde ise köyde kişi başına 2 büyükbaş hayvan düşmektedir.
Şekil 3.6: Et, Süt ve Süt Ürünlerinden Faydalanılan Büyükbaş Hayvanlar
Köyde en fazla tercih edilen ve beslenen büyükbaş hayvan sağmal inektir ve köydeki büyükbaş hayvan arasındaki oranı %41’dir. Sağmal inek köydeki büyükbaş hayvanların yaklaşık yarısını oluşturmaktadır. Halkın en fazla tercih ettiği ikinci hayvan ise öküzdür ve %15 oranındadır. Geri kalanların oranları %15 buzağı, %11 düve, %10 dana, %8 tosun ve %1 kısır inektir. Yukarıda da bahsedildiği üzere sağmal inek dışında geri kalan hayvanların hiçbirinin yıllık gelirleri yazılmamıştır. Köyde halkın ihtiyacına göre hayvan türleri farklılık göstermiş ve düzensiz bir dağılım oluşturmuştur.