GLOBALGAP Belgesinin Üreticiye Gıda Güvenliği Konusundan

• Pazara katılımın kolaylaşması,

• Kalite ve üretim veriminde yükseliş sağlanması, • Uzun vadede üretim maliyetlerinin azalması,

• Daha etkili ve dinamik gıda güvenliği tehlike kontrolü ve gıda kaynaklı hastalıkların azaltılması,

• Bu sayede artan müşteri sadakati ve memnuniyeti, • Ön koşul programlarının sistematik yönetimi ve kontrolü, • Ürün geri toplama riskinin azaltılması,

• Proses kontrolü ile hatalı ürün üretme riskinin azaltılması, • Kanunlara uyumluluğun sağlanması,

• Gıda endüstrisi zincirinin tüm halkaları arasında iletişimin desteklenmesi ve organizasyonu,

• Kaynak optimizasyonu, personel yeterliliğinin artışı, • Dokümantasyonun iyileştirilmesi ve izlenmesinde kolaylık,

• Daha iyi planlama, daha az süreç sonrası (post-process) doğrulama,

• Belgelendirilmiş sistem sayesinde, gıda güvenliğine gösterilen özenin müşterilere kanıtlanması ve pazar payının artırılması,

• Uluslararası bir sistem uygulamasının kuruluş entegrasyonu ile tedarikçi olarak yurtdışı pazarlarda diğer kuruluşlarla uyumluluk, dış pazarda daha etkin pazarlama, • Ekonomik büyüme ve kalkınma için potansiyel artış.

• Gıda zinciri içerisindeki çiftçiden/üreticiden başlayarak yemek firmaları, nakliye, depolama hizmetine kadar ambalaj dahil tüm bileşenlerin gıda güvenliği sistemini kapsamaktadır.

• Yapısının ISO 9001:2000 ve 14001:2004 ile paralellik göstermesi ve bu sistemlere entegre edilebilmesi,

• Uluslararası HACCP kavramı ile uyumluluk (Anonim, 2008c)

EUREP tarafından ilk sertifika 2001 yılında Bologna’daki bir üreticiye muz için verilmiştir. GLOBALGAP uygulanması konusunda hiçbir yasal zorlama olmayan, gönüllük esasına dayalı özel bir standarttır. Avrupa ülkeleri ile ticaret yapan pek çok tarım ürünleri ihracatçısı ve üreticisi kuruluş, pazarda tercih edilebilmek ve rekabet şansını artırmak için bu standartları gönüllü olarak kabul etmişlerdir (Mencet, 2005).

AB’de 1782002 sayılı Gıda yönetmeliği ile 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren gıda izlenebilirliği yasal bir nitelik kazanmıştır. Yönetmelik, İyi Tarım Uygulamalarını ve Kalite Yönetim Uygulamalarını kapsamaktadır. Avrupa Birliğine üye 15 ülkede GLOBALGAP Sertifikalı Üretici sayısı (GLOBALGAP, 2009) tabloda gösterilmiştir.

Tablo 4:GLOBALGAP Sertifikalı Üretici Sayısı

Kaynak: GLOBALGAP 2008, 9. GLOBALGAP Konferansı Kurul ve sekreterlik Raporu 11. Ağustos 2009

GLOBALGAP Protokolünün ilk maddelerinde yer alan izlenebilirlik ilkesi AB'nde 178/2002 sayılı yeni Gıda Kanunu Yönetmeliğinde açıklanmıştır. Bu yönetmelik, 1 Ocak 2005 tarihinde gıdaların izlenebilirliği yasal bir nitelik kazanmış olup iyi tarım uygulamalarını ve kalite yönetimi uygulamalarını kapsamaktadır. Madde 11 ve Madde 18'de gıda izlenebilirliği ile ilgili şu ifadeler almaktadır:

Madde 11: "AB'ye ihraç edilecek bütün tarım ürünleri AB tarafından tanınan gerekli görülen bütün şartlara uymak zorunluluğundadır".

Madde 18: "AB'ye ihraç edilecek gıda, gıdanın elde edildiği hayvan, bitki ya da gıda maddesinde öngörülen veya ortaya çıkması beklenen herhangi bir maddenin tespit edilmesi için üretimin işleme ve dağıtım ile ilgili tüm aşamalarında izlenebilirlik tesis edilmesi zorunludur" (GLOBALGAP, 2009).

İzlenebilirlik standardı, dünyanın birçok ülkesinde EAN yönetiminde geliştirilen tanımlama ve numaralandırma standardı olan EAN-UCC (Uluslararası Mal Numaralama örgütü) Sistemi ile sağlanmaktadır. EAN-UCC Sistemi yerel uygulamaları, EAN’a bağlı yerel EAN Numaralama Organizasyonları tarafından gerçekleştirilmektedir. Ancak bu sistem, GLOBALGAP için gerekli olmamakla birlikte GLOBALGAP uygulamalarını yerine getirmekte etkili olmaktadır. Bu sistem, bilgi standardı tanımlama ve uygulama sistemi anlamıma gelmektedir. EAN 'ın yönetiminde geliştirilen tanımlama ve numaralandırma standardı tüm dünyada elektronik ticaretin altyapısını oluşturmaktadır.

Temel amacı, ticari ve endüstriyel ortamlarda hareket gören ticari ürünler (mal ve hizmetler) ile taşıma birimlerinin tanımlanmasını sağlamak olarak belirlenmiştir . Diğer yandan, AB'nin kurumları ve politikaları sivil organizasyonlara büyük önem vermekte ve desteklemektedir. Bu kapsamda düzenlenen sempozyumlar ve projeler ile kamuoyu bilinçlendirilmektedir (Poyraz, 2009).

GLOBALGAP; İTU ve HACCP sistemini temel almakta ve prensiplerini desteklemektedir. Ayrıca, GLOBALGAP, İTU’ nun uluslararası sertifikasyonu için kabul edilebilir standartları ve prosedürleri geliştirmeyi amaçlamaktadır. GLOBALGAP Belgesi, uluslararası sertifikasyon için kurallar oluşturan bir belgedir. Bu nedenle ISO 65 (EN 45011)’ e göre akredite edilmiş sertifikasyon kuruluşları tarafından sertifika verilmektedir. Böylece tüm dünyada aynı profesyonel düzeyde uygulanabilmektedir (Subaşı, 2009: 46). Ayrıca yerel sertifikasyon kuruluşlarını seçmenin avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Kısaca ne oldukları tablo5’de (Er, 2009: 300) özetlenmiştir.

GLOBALGAP sertifikasının alınması zorunlu olmamakla birlikte, tüketici talepleri doğrultusunda süpermarket zincirleri satın alma stratejilerini ürünleri GLOBALGAP sertifikası olan üreticilerden ve tedarikçilerden temin etmek şeklinde belirlemektedir(Subaşı, 2009).

EUREP’in AB’ deki lider gıda perakende zincirlerini temsil etmesi nedeniyle, GLOBALGAP’in gelecek yıllarda önemli bir uluslararası standart olacağı düşünülmektedir. GLOBALGAP Protokolü, perakendecilerin gıda zincirinde yavaş yavaş ‘’yönetici’’ pozisyonuna geldiğinin altını çizmektedir. Perakendeciler artık dağıtım merkezlerine ulaşan gıda ürünlerinin yalnızca fiziksel kriterleri karşılamasını talep etmemekte olup, üretim işlemi boyunca neler yapıldığını bilmek istemekte hatta bazen üretim aşamasına karışabilmektedirler (Subaşı, 2009).

Tablo 5: Sertifikasyon Kuruluşlarının Yerli Olmasının Avantaj ve Dezavantajları

AVANTAJLARI DEZAVANTAJLARI

Daha düşük üretim maliyeti Bazı bilgi ve yetkilerin düşük olması

Yerel dil ve şartlardan dolayı daha iyi bilgilendirme

Uluslararası kabul görmüş bilgi ve Belgeleri bulmada zorlanma(EN 45011)

Sertifikasyon kuruşu ve üretici arasında daha iyi bilgi akışı

Başlangıçtaki yüksek yatırım maliyetleri diğer faaliyetlere yatırımı engelleyebilir

Sertifika kuruluşu ve üretici arasında güven oluşumu

Para (döviz) yerel ekonomide tutulur

Daha çok habersiz afiş yapabilme olanağı

Kaynak: Er, C. (2009). Organik Tarım Bakımından Türkiye'nin Potansiyeli,Bugünkü