GiriĢimcilik Türleri

GiriĢimcilik temel olarak üç gruba ayrılmakta olup, bunlar; “klasik anlamda, küresel anlamda ve güncel anlamda” giriĢimciliktir (Dansık, 2001:40). Yakın zamanda bunlara sosyal (ahlaki) anlamda giriĢimcilik eklenmiĢtir.

1.1.8.1. Klasik Anlamda GiriĢimcilik

Klasik anlamda giriĢimcilik ikiye ayrılır fırsat giriĢimciliği ve yaratıcı giriĢimcilik.

Fırsat GiriĢimciliği; pazar geniĢlemiĢ veya kriz sonucu pazarın oyuncuları değiĢmiĢse veya da pazara uygun fiyata daha kaliteli ürün sunabilme imkânı varsa bu durumu değerlendirmeye fırsat giriĢimciliği denir. Bundan gerekli Ģekilde yararlanabilmek için giriĢimcinin hızlı karara alması pazardaki fırsatları değerlendirebilecek ve kar edebilecek bir bilgi birikimi ve yeteneğe sahip olması gerekir. Diğer bir tanımda mevcut ve potansiyel pazardaki değiĢimin getirdiği fırsatları görerek veya potansiyel fırsatları sezinleyerek hedef pazara mal satmak amacıyla yapılan giriĢimdir.

Yaratıcı GiriĢimcilik; Yeni bir fikir ve icadı ya da mevcut bir mal veya hizmeti dizayn ederek ve fiyat, kalite gibi özellikleri iyileĢtirerek kar edebilecek Ģekilde pazara sunmayı bilmektir. ĠletiĢimin ve teknolojinin geliĢmesi ile iĢbölümü ve uzmanlaĢmaya gereksinim artmıĢ, finansman, üretim, pazarlama, araĢtırma vs. gibi iĢlevler

28

yöneticilere devredilmiĢtir. Kendisi ise uzun dönemli stratejik kararların alınmasını görevini üstlenmiĢtir. Yaratıcı giriĢimcilikte yönetimde son sözü söyleme hakkı giriĢimcidedir ( Tekin, 1999).

1.1.8.2. Küresel Anlamda GiriĢimcilik

Küresel iĢletmecilikle beraber küresel giriĢimciliğin de geliĢtiğine Ģahit olmaktayız. Bu anlamda giriĢimcilik yerel, bölgesel ve uluslar arası olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır ( Tekin, 1999)

Yerel GiriĢimcilik; Yeni iĢe baĢlayanlardan oluĢur. Bu tür giriĢimcilikte, iĢletme sermayesi ve iĢ hacmi sınırlıdır. YaĢadıkları Ģehirlerde iĢlerini devam ettirirler.

Bölgesel GiriĢimcilik; Yerel giriĢimciliğe göre kısmen artmıĢtır, daha ileri aĢamasıdır. Birbirine yakın kentlerde veya herhangi bir ülkenin değiĢik birkaç yerinde ana merkez ve Ģubeler Ģeklinde faaliyetlerini yaparlar.

Uluslararası GiriĢimcilik; GiriĢimciliğin en son aĢaması olan türüdür. Bu tür giriĢimcilikte iĢletme sermayesi, çalıĢan sayısı ve iĢ hacmi çok büyüktür. Çok değiĢik Ģehir ve ülkede faaliyette bulunurlar.

1.1.8.3. Güncel Anlamda GiriĢimcilik

Güncel anlamda giriĢimcilik; iki türden oluĢmakta olup bunlar kamu giriĢimcileri ve piyasa ekonomisi içindeki giriĢimcilerdir. Ġkisi arasındaki tek fark; mülkiyetin yapısı ile ilgilidir.

Özel GiriĢimci; kiĢi, özel mülkiyetinde bulunan kaynakları kullanarak ve kendi parasını ya da borçlanarak elde ettiği sermayeyi harcayarak üretim yapmaktadır (Karademir, 2004).

Kamu GiriĢimcisi; kiĢi, katı bütçe kısıtlamaları ile ve siyasi otoritenin kararlarına bağlı olarak çalıĢır. Daha açık söylemek gerekirse genellikle dıĢarıdan gelen dürtülerle karar veren, kendi yarattığı kaynakları değil, hazır ya da kamunun ürettiği kaynakları kullanan kiĢidir. Bu kiĢilere girokrat da denir.

1.1.8.4. Sosyal Anlamda GiriĢimcilik

Sosyal giriĢimci, toplumuna diğer giriĢimcilerin baktığı gözle bakmaz. Toplumu üretim ve tüketim ekseninden değerlendirmez. O toplumun geliĢimini dert edinmiĢtir. Toplumun karmaĢık sorunlarına çözümler üretir. Çözüm üretirken her olaya olumlu yaklaĢır, eleĢtirilen her Ģeyin mutlaka çözülebileceğine inanır. Fırsat yaratır, risk alarak

29

fikrini gerçekleĢtirmeye çaba gösterir. Hedefi, toplumsal sorunları toplumla uyuĢan, kuvvetini kendi medeniyetinden almıĢ, yeni, özgün yollarla çözmektir. Diğer giriĢimciler, baĢarılı olamadığında kendisi ve yakın çevresi zarar görürken sosyal giriĢimci, yanlıĢ yaptığında toplum zarar görebilir. Kar için her Ģey yapan diğer giriĢimcilerden farklıdır. Sosyal giriĢimci, ahlaki kodlara sahiptir (Denizalp, 2007).

“Sosyal giriĢimciler, ticari giriĢimcilerin de sahip olduğu vizyon, yaratıcılık ve olağanüstü kararlılık gibi özellikleriyle, yaĢamlarını toplumsal sorunlara yeni çözümler üretmeye adamıĢ olan kiĢilerdir. Her kültürde bulunan bu özgün bireyler kendi alanlarında (çevre, eğitim, sağlık, insan hakları, toplumsal geliĢme), bir sonraki adımı öngörebilirler ve bu öngörü toplumun benimsediği bir oluĢum hâline gelinceye kadar da yılmadan projeyi takip ederler. Sosyal etkisi fazladır ve ona inanan geniĢ bir kitleye sahiptir “ (Denizalp, 2007:8).

Sosyal giriĢimci iĢlevini yerine getirirken Ģu sıralamayı takip eder: Bir sorunu tespit eder,

Yeni bir proje üretir,

Projenin ahlaki çerçevesini oluĢturur Yeni bir yöntem geliĢtirir,

Yeni bir kaynak oluĢturur,

Kendinden sonra projenin sürdürülebilmesi için yöntem bulur (Denizalp, 2007:9). Sosyal anlamda giriĢimciliği Karakoç kitabında değiĢik tarzda ele almıĢtır. Kitaba tümden bir bakıĢla giriĢimcilikle ilgili Ģu sonuca varabiliriz. GiriĢimcilik ikiye ayrılır. 1.) Akıllı GiriĢimci 2.) Zeki GiriĢimci (Karakoç, 2003).

Akıllı giriĢimci vahiyle beslenir. Maneviyatı kuvvetlidir. Akıllı giriĢimciye ahlaklı giriĢimci de denilebilir. Tüm dünyanın kalkınması için çaba gösterir. Onun hedefi insanlığı bir adım daha ileri götürmektir. Ġlahi medeniyetin temsilcisi gibi davranır. Zeki giriĢimci ise, pozitif bilimlerle beslenir. ĠĢin manevi yönüne önem vermez. Bireyselci davranır. Hep kendisi için çaba gösterir. En bariz örnekleri Batı Medeniyeti‟nde görülür.

Ġkisini ayırmak için bir örnek verecek olursak, nehir kenarında zeki giriĢimcinin, bir kütük, tekerlek ya da o anda pratik olarak ne bulabilirse onunla karĢıya geçmesidir. Bunu giriĢimcinin kendini kurtarması ya da yoluna devam etmesi olarak açıklayabiliriz. Diğer taraftan akıllı giriĢimci, o nehirden tüm toplumu geçirmek düĢüncesindedir. Çok etraflıca düĢünür. Zeki giriĢimci çok çabuk ilerler ancak bir çığır açamaz. Akıllı giriĢimci yavaĢ ilerler ama kafasında devamlı bir planı vardır. Kendisini insanlık için adamıĢtır.

30

Melih Arat ise, filozof, rasyonalist ve sentezci giriĢimciler diye giriĢimcileri üçe ayırmaktadır.

Filozof giriĢimciler; paradan çok büyük sistemler, büyük iĢler düĢünen, kendi toplumsal ve endüstriyel ideallerinin peĢinden koĢan kalite ve değer üretmeye odaklanan, kolaydan nefret eden ilkeleri olan dürüst giriĢimcilere denir. Rasyonalist giriĢimci; operasyonel mükemmellik ve kaliteye odaklanmıĢ, müĢteri memnuniyet ile büyümeyi baĢarmıĢ kar odaklı çalıĢan kiĢilerdir. Sentezci giriĢimci; filozof giriĢimcinin özellikleri ile rasyonalist giriĢimcinin özelliklerini kendinde toparlayan kiĢidir. Kapitalizme insancıl bir bakıĢ açısı getirme çabası içerisindedir. Rasyonalistlerin gayretleri ile filozofların idealizmi ve üretkenliği sentezci giriĢimcide toplanmaktadır (Arat, 2010).