Geri DönüĢüm Etkinlikleri–BütünleĢtirilmiĢ Etkinlik-

Yapılan bütünleĢtirilmiĢ etkinlikler; “Çevki ve Arkadaşlarıyla Geri Dönüşüm Eğitim Filmi” (URL7) çizgi film izleme, “Geri Dönüşüm Dansı” drama ve “Geri Dönüşüm Resmi” sanat etkinliklerinden oluĢmaktadır. Etkinliklere baĢlamadan önce, çocukların konuya olan ilgisini çekmek için öğretmen sınıfa 3 ayrı renkte geri dönüĢüm kutusu getirmiĢtir. Bu kutuların her birinin üzerinde kutuya hangi materyalin atılması gerektiğini gösteren farklı geri dönüĢüm amblemleri bulunmaktadır. Etkinliklere geçilmeden önce bu kutular hakkında çocuklarla kısa bir söyleĢi yapılmıĢtır. AĢağıdaki diyalog, yapılan bu söyleĢiye değinmektedir.

Diyalog 73: Geri DönüĢüm Kutuları

Uygulama Tarihi: 06.05.16

(1) Ö: Çocuklar, ben bu kutuları niye getirmiş olabilirim? Ne kutusu bunlar?

(2) KE & KA & EY & EAY & KAP & KZ: Geri dönüşüüüümmm! Geri dönüşüm kutusu! (3) KĠ: Eee şey çöpçü arabalarla kırmızı arabalar kırmızı çöpü içine atıyorlar ve geri

dönüşüm. (Bir önceki gün izlenilen Çöp Kamyonları çizgi filmini hatırlatıyor)

(4) Ö: Pekiii neden 3 tane kutu getirdim çocuklar? Neden burada sarı, mavi ve kırmızı renkler

var?

(5) EYY: Çünkü plastikleri plastiğe atmalıyız. (6) EB: Camları cam kutusuna.

(7) KAP & KA Kağıtları da kağıt kutusunaaa!

(8) KE: Çünkü geri dönüşüm kutusu belli olsun diye, çöp sanmasınlar diye. (9) KAP: Öğretmenim bi de çünkü değişik değişik atmasınlar diye.

Diyalog 73 incelendiğinde, bir önceki gün geri dönüşüm hakkında yapılan etkinliğin çocuklar üzerindeki etkileri görülmektedir. Bir önceki etkinlikte geri dönüşüm hakkında fikri olmayan çocukların yapılan etkinlikten ve izlenilen çizgi filmlerden sonra geri dönüşüm kutusunu tanıdıkları ve geri dönüşüm kutularının farklı iĢlevleri hakkında fikir sahibi oldukları anlaĢılmaktadır. Tüm bunlar okul öncesi dönemde yapılan geri dönüşüm etkinliklerinin etkisini ve önemini göstermekte olup, bu etkinliklerin çocuklarda olumlu davranıĢ değiĢikliği oluĢturabileceğinin kanıtı niteliğindedir.

170

Bu kısa söyleĢi sonlandırıldıktan sonra “Çevki ve Arkadaşlarıyla Geri Dönüşüm Eğitim Filmi” (URL7) isimli, bir kedinin ağzından geri dönüşümün anlatıldığı kısa çizgi film izlenmiĢtir. Çocukların çizgi filmi ilgiyle izledikleri gözlemlenmiĢtir. Çizgi film bitince hakkında sohbet edilmiĢ ve önceki etkinlikte kullanılan, üzerine çeĢitli çöpler yapıĢtırılmıĢ dünya maketi alınmıĢtır. Çocuklarla birlikte dünyanın üzerindeki çöpler, uygun geri dönüĢüm kutularına atılarak dünya temizlenmiĢtir. Dünyanın üzerindeki çöpler temizlenirken çocuklara sorularak uygun kutulara atılmıĢtır (Örn; plastikler plastik kutusuna, kağıtlar kağıt kutusuna vb. gibi). Ardından öğretmen çocuklara bir resim göstermiĢ ve çocuklarla bu resim hakkında sohbet edilmiĢtir. AĢağıdaki diyalog, çocukların söylemlerine yer vermektedir.

Diyalog 74: Çöp Kutuları

Uygulama Tarihi: 06.05.16

Resim 51: Çöp Kutuları ve Geri DönüĢüm ĠĢareti

(1) Ö: Sizlere birkaç resim göstermek istiyorum. Bu iki resimde ne var çocuklar(çöp

kutularının olduğu resimler kast ediliyor)?

(2) TÇ: Çöööööppp! (3) KEU: Bir sürü çöp!

(4) KE: Geri dönüşüm kutusuna atsaydılar iyi olurdu. (5) EAY: Kokarsa sinekler oluyo.

(6) Ö: Çöp kutuları var ve kokuşmuş sinekler oluşmuş. Peki sizce bunlar geri dönüşüm kutusu

mu?

(7) TÇ: Hayııırr!

(8) Ö: İçine ne bulduysalar atmışlar. Cam, plastik, kağıtlaarr, yemek çöpleriii… (9) KE: Hatta hepsi bitmeden atmışlar.

(10) Ö: Doğru KE, bazılarını da bitirmeden atmışlar. Bunların hepsi artık kullanılamayacak

halde. Ama eğer plastikleri plastik kumbarasına, camları cam kumbarasına ve kağıtları kağıt kumbarasına atsaydılar onlar fabrikada tekrar kullanılabilir hale getirilebilirdi.

(11) EAY: Elma da atmışlar.

(12) KE: Çorap da atmışlar ya çorap yapamazlar kiii! (13) EA: Muz kabuğu da atmışlar.

(14) Ö: Peki bu neydi çocuklar? (15) TÇ: Geri dönüşümm!

(16) Ö: Bu işareti biraz inceleyin bakalım çocuklar. (17) KA: Geri dönüşüm kutularında da var bu işaretten.

(18) Ö: Evet geri dönüşüm kutularında var. Bu işareti gördüğünüz zaman oranın bir geri

dönüşüm fabrikası, geri dönüşüm kutusu ya daa bir geri dönüşüm kamyonu olduğunu anlayabilirsiniz çocuklar. Hadi biraz daha dikkatlice inceleyin bu işareti.

171

Yukarıdaki diyalogda çocukların söylemlerinden, geri dönüşüm kutusu ve diğer çöp kutuları arasındaki farkı anlamaya baĢladıkları bir kez daha fark edilmektedir. Ayrıca KE’nin, çöp kutusu resminde bulunanları kast ederek, “Hatta hepsi bitmeden atmışlar.” söylemi ile israf etme kavramına değindiği de görülmektedir.

Yapılan söyleĢinin sonunda, öğretmen çocuklardan birkaç dakika boyunca geri dönüşüm simgesini incelemelerini ve hakkında düĢünmelerini istemiĢtir. Ardından çocuklara hareketli müzikler açmıĢ ve çeĢitli komutlar vererek onları müzikli dramaya yönlendirmiĢtir. Bu komutlar arasında ilk olarak, çocuklardan kendilerini geri dönüşüm işareti olarak hayal etmeleri ve buna uygun bir Ģekilde dans etmeleri istenmiĢtir. Çocukların bu esnada dönerek dans ettikleri gözlemlenmiĢtir. Çocuklara bunun sebebi sorulduğunda ise, KA “Adı üstünde geri dönüşüm, dönüyor!” söyleminde bulunmuĢtur. KA’nın bu söyleminden sonra çocuklara sırasıyla aĢağıdaki komutlar verilmiĢtir.

-Eveeett geri dönüşüm işaretleri şimdi kendiniz bir cam kavanoz gibi hayal edin!

-Şimdiii birer kağıtsınız! Yırtık kağıt olun şimdi de! Buruşuk kağıt olun! Kirlenmiş kağıt olun! Şimdi deee geri dönüşüm fabrikasından çıkmış tertemiz bir kağıtsınız!

-Şimdi dee plastik şişe olun! Buruşturulmuş bir plastik şişesiniz! Geri dönüşüm kutusuna atılmış bir plastik şişesiniz! Çöp kutusuna atılmış bir plastik şişesiniz! Pekii geri dönüşüm fabrikasına gittiniz şimdiii, veee geri dönüşüm fabrikasında sizi yeniden yepyeniiii, tertemiz bir plastik şişe yaptılar. (Çocuklar mutlu yüzlerle “Oolllleeeeyyy!” diye bağırırılar.)

- Şimdiii okunmuş, eski bir gazete olun! - Şimdi de geri dönüşüm kamyonusun! Şimdiii geri dönüşüm çöp kutususun!

Şimdi de bir geri dönüşüm fabrikasısın! Sana getiriyorlar her şeyi!

- Geri dönüşüm kutusuna atılmamış bir camsın, seni geri dönüşüm kumbarasına atmamışlar, çok kırılmışsın, bekliyorsun! (çocuklardan bazıları yüzlerini kızgın ve üzgün, ağlama işareti yaparlar)

- Şimdi ise eski bir kağıtsın ama seni geri dönüşüm kutusuna atmışlar (çocuklar mutlu yüz ifadesi yaparlar)

- Eski bir plastik poşetsin, seni geri dönüşüm fabrikasına getirmişler ve fabrikadaki makinelerden geçerek yepyeni bir poşet oluyorsun. (“ooooooo” diyerek ve zıplayarak dans eder çocuklar.)

- Son olarak iseee, tertemiz bir dünyasın! İnsanlar geri dönüşüme dikkat etmişler. (Tüm çocuklar mutlu bir şekilde dönerek dans ederler.)

- Şimdi isee mutsuzsun, kirlisin, kimse geri dönüşüme dikkat etmemiş. Suları kirletmişleeerr, hava çok kirliii, her tarafta çöpler vaarr, hep israf etmişler.. (Çocuklar yavaşlar ve öksürmeye başlarlar.)

172

Müzikli drama boyunca çocukların çok eğlendikleri, tüm dikkatlerini vererek etkinliğe odaklandıkları görülmüĢtür. Ayrıca, çocuklar bu oyunu tekrarlamak istemiĢlerdir. Bunlardan yola çıkılarak, bu etkinliğin çocuklar için ilgi çekici olduğu söylenebilir. Ek olarak, etkinliğin çocuklara okul öncesi programda yeralan sosyal ve duygusal açıdan “Kendini yaratıcı yollarla ifade eder.” (MEB, 2013: 28) kazanımını kazandırdığı da söylenebilir.

Drama bittikten sonra resim yapma ve anlatma etkinliğine geçilmiĢtir. Bu etkinlik kapsamında; çocuklar etkinlik masalarına geçmiĢler, boĢ bir kâğıda önceden hazırlanmıĢ geri dönüĢüm amblemlerini kullanarak geri dönüşüm hakkında resim yapmıĢlardır. Çocuklar bu amblemi resimlerinde istedikleri yere yapıĢtırmıĢlardır. Çocuklar çalıĢmalarını tamamladıktan sonra resimlerini anlatmıĢlardır. Etkinlik ile ilgili görsellere aĢağıda yer verilmiĢtir.

EA: Burda çocuklar ııı şey bunun elinde bi tane siyah poşet var, bunun elinde de bi tane eski bir oyuncak var geri dönüşüm kutusuna atmışlar.

EA’nın geri dönüşüm kutusunu resmettiği görülmektedir.

EAY: Şey bu adam çöp atmış geri dönüşüm kutusuna atmamış, çöp kutusuna atmış. Keşke geri dönüşüm kutusuna atsaydı. Elinde de plastik var.

EAY’nin geri dönüĢüm kutusunu resmettiği ve plastiklerin geri dönüĢüm kutusuna atılması gerektiğinin

bilgisine sahip olduğu görülmektedir. Resim 52: EA’nın Resmi

173

EB: Geri dönüşüm çöp kutuları yaptım. Buraya iki tane adam. Üç tane geri dönüşüm kutusu yaptım. Rengarenk yaptım. Bu adamlar geri dönüşüm çöplerini atıyorlar. EB’nin geri dönüşüm kutularını resmettiği görülmektedir. Ayrıca bu kutuları rengarenk yaparak her bir materyal için farklı bir toplama kutusu olduğunu da vurgulamıĢtır.

KA: Eee şey, burdaki çocuk plastiği plastik kutusuna atıyor, geri dönüşüme gitmiş onlar da. Ben geri dönüşüm kutusu yaptım.

KA’nın da diğer çocuklar gibi geri dönüşüm kutusunu resmettiği görülmektedir. KA’nın plastiklerin geri dönüĢtürülebileceğini bildiği anlaĢılmaktadır.

KB: Bi çocuk gelip buraya geri dönüşüm çöplerini atmış burda. Plastik şeyleri buraya atmış. Ondan sonra camları da kırmızıya atmış. Dünya da böyle olduğu için çok mutlu olmuş.

KB’nin renklerine dikkat ederek geri dönüşüm kutularını resmettiği görülmektedir. Ayrıca KB’nin, daha iyi bir dünya için geri dönüşümün gerekli olduğunun farkında olduğu anlaĢılmaktadır.

KE: Burda çöpler var. Dünyamızı hiç güzel kullanmamışlar, çöl olmuş dünyamız. Burda çok güzel kullanmışlar, denizleri filan. Geri dönüşüm yapmışlar burda.

KE’nin geri dönüşüm yapılan ve yapılmayan dünyayı karĢılaĢtırdığı görülmektedir. KE’nin geri dönüşümün önemini bildiği anlaĢılmaktadır.

Resim 54: EB’nin Resmi

Resim 57: KE’nin Resmi Resim 55: KA’nın Resmi

174

KAP: Burdaki çocuklar buraya atmamış (geri dönüşüm logosunu yapıştırdığı kutuyu kast ediyor) çöp kutusuna atmış. Çünkü kötü bi çocuk.

KAP’ın da geri dönüĢüm kutusu resmettiği görülmektedir. Ayrıca KAP’ın söyleminden, onun geri dönüĢüme dikkat etmeyi iyi olma & kötü olma değerleri

ile iliĢkilendirdiği anlaĢılmaktadır.

KC: Ben renkli renkli boyadım bunları. Bunun içinde plastik tabakk, kağıııtt. Bu dünyanın döndüğü şey. Bu yüzden ben de böyle yapmak istedim.

KC’nin geri dönüşüm kutularını resmettiği görülmektedir. Ek olarak, KC’nin söyleminden ise, onun farklı farklı geri dönüşüm kutusu olduğunu bildiği ve geri dönüşüm sembolünü dünyanın dönüĢüyle iliĢkilendirdiği anlaĢılmaktadır.

KZ: Çocuk tahtayı geri dönüşüm kutusuna atmış.

KZ’nin resmi hakkında çok fazla konuĢmamasına rağmen, onun geri dönüşüm kutusunu resmettiği ve geri dönüşüm kutusuna atılan nesneler hakkında fikir sahibi olduğu anlaĢılmaktadır.

Yukarıdaki resimler değerlendirildiğinde; çocukların geri dönüşüm ile ilgili anlatılanları kavrayarak ve zihinlerinde hayal ederek resimlere aktardıkları söylenebilir. Bu durum, okul öncesi dönemde çocuklara ekonomik değerler eğitimi içerisinde yer alan çevre duyarlılığına dair konu ve değerler hakkında farkındalık kazandırılabileceğinin kanıtı niteliğindedir.

Resim 60: KZ’nin Resmi Resim 59: KC’nin Resmi Resim 58: KAP’ın Resmi

175

Etkinlikler genel olarak değerlendirildiğinde; geri dönüĢüm hakkında yapılan etkinliklerin çocuklar üzerindeki olumlu etkileri fark edilmektedir. Önceki etkinliklerde, geri dönüĢüm kavramı hakkında önbilgileri olmayan çocukların etkinliklerden sonra konu hakkında yorum yapabildikleri ve fikir sahibi olmaya baĢladıkları görülmüĢtür. Bu bulgudan yola çıkılarak, okul öncesi dönemdeki çocuklara çevreye duyarlı olma değerinin kazandırılabileceği sonucuna ulaĢılmıĢtır. Ek olarak, etkinlikler boyunca çocukların kendilerini yaratıcı yollarla ifade edebildikleri, görsel okuma yapma, akıl yürütme gibi becerilerini kullandıkları da gözlemlenmiĢtir.