Denizler ve Denizlerdeki Canlılar –BütünleĢtirilmiĢ Etkinlik-

Gün boyunca yapılan bütünleĢtirilmiĢ etkinlikler sanat ve drama etkinliklerinden oluĢmaktadır. Bu etkinliklere baĢlamadan önce, bir önceki gün yapılan etkinlikler hakkında çocuklarla kısa bir söyleĢi yapılmıĢtır. Ardından çocuklar balık boyama ve süslemelerini yapmak için etkinlik masalarına geçmiĢlerdir. Her bir çocuk balığını istediği renklerde boyadıktan ve öğretmenin verdiği pullar ve boncuklarla istediği Ģekilde süsledikten sonra bu resimler öğretmen tarafından birer kolye haline getirilmiĢ ve çocukların boynuna takılmıĢtır. Ardından çocuklar, öğretmenin mavi çöp poĢetlerini 2 ayrı bölgeye sererek hazırladığı alana geçmiĢlerdir. Bu poĢetlerin kapladığı alanlar deniz olmuĢtur. Bu denizlerden birisi daha büyük ve temiz, diğeri ise daha küçük ve çok kirlidir. Kirli denizin içine bir takım çöpler atılmıĢtır. Oyuna göre çocuklar balık olmuĢlar ve öğretmen 2 ritimden oluĢan bir müzik açmıĢtır. Bu müzikteki ilk ritim neĢeli ve hareketlidir ve çocuklar, yani balıklar, bu ritimde temiz ve geniĢ denizde mutlu bir Ģekilde dans ederek yüzmüĢlerdir; ritim değiĢtiğinde ise müzik artık daha mutsuz ve ağırdır. Bu ritimde çocuklar kirli denizin içine geçerler ve sıkıĢmıĢ bir Ģekilde çöplerin arasında yüzmeye çalıĢmıĢlardır. Oyun çocuklar sıkılıncaya kadar devam etmiĢtir.

134

Diyalog 50: Hatırlatma ve GeçiĢ Etkinliği

Uygulama Tarihi: 15.04.16

(1)Ö: Dün yaptığımız etkinliklerin neyle ilgili olduğunu hatırlıyor musunuz çocuklar? (2)EY: Parayla!

(3)KA: Suyla! (4)KAP: Su su! (5)EE: Susuz kalmak.

(6)KĠ: Ben biliyorum. Balıklar yüzmek için temiz su kalmadığı için kirli suda yüzmek zor

bişeydi. Ondan sonra suya çöpleri atmamak lazım.

(7)EAY: Şey denizi kirletmemekle ilgili etkinlik yaptık. (8)EA: Suya çöp atmamamız lazım.

…

(9)KĠ: İçinde kaplumbağalar da vardı.

(10)Ö: Sonraaa da içine çöpleri atıncaa, suyu kirletincee… (11)KAP: Sonra da şey olmuştu kirli su koymuştun. (12)KEU: Çizgi film de izlemiştik.

(13)Ö: Evet bi de çizgi film izlemiştik. Çizgi film neyle ilgiliydi? Ne vardı çizgifilmde? (14)KAP: Suyla ilgili. Bi tane kız vardı bi tane oğlan vardı.

(15)Ö: Su damlacıkları vardı bi de değil mi? Peki su damlacıkları ne diyordu? (16)KA: Tasarruf yapmayan çocukların olduğu yerlere gitmicezz diyordu.

(17)Ö: Evvvveet. Diyordu ki tasarruf yapmayan, suyu boşa kullanan insanların olduğu yerlere

gitmicez, onları susuz bırakıcaz. Bi de bişey daha yapanların olduğu yere gitmicez diyordu, neydi o?

(18)KA: Suyu kirletenlerin.

(19)Ö: Hatta gitmicez gitmicez diye bağırıyorlardı değil mi? (20)EM: Suyu kirlettikten sora balıklar ölür.

(21)KĠ: Bi de bi adam vardı tıraş olurken sular kesilmişti.

(22)Ö: Evet İdil Su doğru hatırladı. Bi de bi kız vardı ben size bilgisayardan göstermiştim.

Babası traş olacaktı, köpükleri yüzüne sürmüştü hatta ama sular kesik olduğu için traş olamamıştı, yüzü köpüklü kalmıştı, yüzünü yıkayamamıştı. Mesela kardeşi sular kesik olduğu için tuvalete gidememişti.

(23)KĠ: Sonra sıkışmıştı çok karnı ağrıyodu. (24)Ö: Peki annesi?

(25)KĠ: Bulaşıkları yıkayamamıştı.

(26)EY: Annesi de mutfağa gitmişti, musluğu açmıştı, musluktan su gelmemişti. (27)EA: Şey musluğu açmıştı azcık sular geliyordu.

(28)KAP: Annesi bulaşıkları yıkayamamıştı.

(29)Ö: Peki annesi ne yapamamıştı sular gelmediği için? (30)EAY&KA: Bulaşıkları yıkayamamıştı.

(31)EA: Dedesi de çiçekleri sulayamamıştı sular olmadığı için.

Yukarıdaki diyalog incelendiğinde; çocukların bir önceki gün yapılan etkinlikleri hatırladıkları görülmektedir. Örneğin; öğretmenin s1: “Dün yaptığımız etkinliklerin neyle ilgili olduğunu hatırlıyor musunuz çocuklar?” sorusundan sonra çocukların söylemleri onların su kirliliği ile ilgili yapılan fen etkinliğini hatırladıklarını göstermektedir. KĠ s6: “Ben biliyorum. Balıklar yüzmek için temiz su kalmadığı için kirli suda yüzmek zor bişeydi. Ondan sonra suya çöpleri atmamak lazım.”, ve EA’nın s8: “Suya çöp atmamamız lazım.” söylemleri bu duruma örnek gösterilebilir. Ek olarak, KA’nın s16: “Tasarruf yapmayan çocukların olduğu yerlere gitmicezz diyordu.” söylemi ve diğer çocukların benzer söylemlerinden [Bkz.s12, s14] izlenilen çizgi filmi de hatırladıkları anlaĢılmaktadır. Ayrıca, çocukların s21, s23,

135

s25, 26, 27, 28, 30, 31 numaralı söylemleri çocukların Su Değeri (Üstünel, t.y.) isimli kitabın ilgili sayfalarını da hatırladıklarını göstermektedir. Sonuç olarak; bir önceki gün yapılan etkinliklerin çocuklar için ilgi çekici, akılda kalıcı ve öğretici nitelikte olduğu söylenebilir.

Yapılan sohbetler sonlandırıldıktan sonra çocuklar boyalarını almıĢ ve etkinlik masalarına geçmiĢlerdir. Ardından öğretmen onlara üzerinde balık resminin bulunduğu A4 kağıdının yarısı boyutundaki kağıtları dağıtmıĢtır. Çocuklar balıklarını istedikleri Ģekilde boyadıktan ve süsledikten sonra çocukların balıklarına ipler takılarak kolye haline getirilmiĢtir. Çocuklar balıklarını hazırlarken aralarında aĢağıdaki konuĢmaların geçtiği gözlemlenmiĢtir.

Diyalog 51: Balık Yapımı Esnasında

Uygulama Tarihi: 15.04.16

(1)EE: Deniz olmazsa yaşayamaz (balıklar). Çok deniz yap (arkadaşıyla konuşur). (2)EA: Bunlar gerçek değil ama dimiiii?

(3)EB: Bunlar gerçek değil kiiii! …

(4)EB: Öğretmenim sen biliyo musun benim babam beni vapura bindirdi, dedem beni motora

bindirdi.

(5)Ö: …Peki vapura bindiğinizde deniz temiz miydi, kirli miydi? (6)KB: Temizdi, çok temizdi.

Yukarıdaki diyalogda, EE s1: “Deniz olmazsa yaşayamaz (balıklar). Çok deniz yap.”, EA s2: “Bunlar gerçek değil ama dimiiii?” ve EB’nin s3: “Bunlar gerçek değil kiiii!” söylemleri incelendiğinde çocuklar gerçek ve gerçek olmayan olay ve durumları ayırt edebilmektedir. Ayrıca, EB’nin s4: “Öğretmenim sen biliyo musun benim babam beni vapura bindirdi, dedem beni motora bindirdi?” söyleminden yola çıkılarak, etkinliğin çocukların kendi yaĢantıları ile bağ kurmalarına olanak verdiği yorumu da yapılabilir.

Tüm çocuklar balıklarını tamamladıktan sonra öğretmenin deniz olarak düzenlediği alana geçilmiĢtir. Öğretmen okul öncesi programında yer alan (MEB, 2013:28) “Kendini yaratıcı yollarla ifade eder.” kazanımından yola çıkılarak planlanmıĢ olan oyunu anlatmıĢ ve oyun çocuklar sıkılıncaya kadar oyun oynanmıĢtır. Oyun esnasında çocukların temiz denizin olduğu alana geçtiklerinde mutlu ifadeler içerisinde, kirli denizin olduğu alana geçtiklerinde ise mutsuz ifadeler içerisinde olmalarından ve çocuklardan bazılarının kirli denize geçtiklerinde ölmüş balık taklidi

136

yapmalarından çocukların oyuna adapte olabildikleri, oyunu kolayca oynayabildikleri ve kendilerini özgün yollarla ifade edebildikleri anlaĢılmaktadır. Oyun bittikten sonra çocuklarla kısa bir söyleĢi yapılmıĢtır. Bu söyleĢiye aĢağıdaki diyalogda yer verilmiĢtir.

Diyalog 52: Kirli / Temiz Deniz Müzikli Dans Etkinliği Sonrası

Uygulama Tarihi: 15.04.16

(1)Ö: Çocuklarr balıklar hangi denizde yüzerken mutluydu? (2)EE: Bu (eliyle temiz denizin olduğu yeri gösterir) (3)KA: Eeee temiz!

(4)EY & KĠ & KEU & EF: Temizzz!

(5)Ö: Peki hangi denizde yüzerken mutsuzdu?

(6)TÇ: Buuuuuuu! (Kirli denizin olduğu yeri gösterirler.) (7)KB: Temiz suda, ay kirli suda.

(8)Ö: Evet kirli suda yüzerken mutsuzdular. Peki neden? (9)EE: Çünkü dans edemiyordu.

(10)KB: Çöpler vardıııı.

(11)Ö: Eveet çöpler vardı ve çöplerden dolayı balıklara yer kalmamıştı değil mi? Balıklar

sıkışıp kalmışlardı. Peki bi de yanlışlıkla çöpleri yem zanneden balıklar vardı onlara ne olmuştu?

(12)KA & KAP & EM: Ölmüştüüü.

(13)Ö: Peki işte bu yüzden ne yapmamız lazım çocuklar? (14)KC: Yardım etmemiz lazım.

(15)Ö: Ama nasıl yardım edebiliriz onlara? (16)KAP: Çöp atmamalıyız.

(17)KA: Denizleri kirletmemeliyiz.

Diyalog 52’de, yapılan müzikli dans etkinliğinin çocuklar üzerindeki etkisi görülmektedir. Çocuklar kirli suların balıklara zarar vereceğini (onları mutsuz edeceğini), temiz suların ise onların yaĢaması için gerekli olduğunu (onları mutlu edeceğini) yaĢayarak anlamıĢlardır. Öğretmenin s1: “Çocuklarr balıklar hangi denizde yüzerken mutluydu?” sorusundan sonra çocukların “Temiz!” [Bkz. s2, s3, s4] cevaplarını vermeleri ve öğretmenin s5: “Peki hangi denizde yüzerken mutsuzdu?” sorusundan sonra ise çocukların “Kirli!” [Bkz. s6, s7] cevaplarını vermeleri bu durumun bir kanıtı olabilir. Ayrıca çocuklar, diyaloğun sonunda öğretmenin, s13: “Peki, işte bu yüzden ne yapmamız lazım çocuklar?” söyleminden sonra problem çözme becerilerini kullanarak KC s14: “Yardım etmemiz lazım.”, KAP s16: “Çöp atmamalıyız.” ve KA s17: “Denizleri kirletmemeliyiz.” söylemlerinde bulunmuĢlardır. Tüm bu söylemlerden sonra, etkinliğin çocuklar üzerinde olumlu etkiler bıraktığı ve onlara konu hakkında farkındalık kazandırdığı söylenebilir.

Etkinlikler genel olarak değerlendirildiğinde; etkinliklerin çocuklar için ilgi çekici, üzerlerinde olumlu etkiler bırakan, su kirliliği ve kirliliğin canlılara etkisi hakkında

137

onların farkındalıklarını arttıran, çevreye duyarlı olma, hayvansever olma, temiz olma değerlerini pekiĢtiren, çocukların yaĢantıları ile bağlantı kurmalarına izin veren, problem çözme ve empati becerilerini destekleyen ve kendilerini özgün yollarla ifade etmelerine teĢvik eden nitelikte olduğu görülmektedir.