3.4.1. Kadın İstihdamının Arttırılması ve Fırsat Eşitliğinin
Sağlanması Başbakanlık Genelgesi
Başbakanlığın 25.05.2010 tarihli “Kadın İstihdamının Arttırılması ve Fırsat
Eşitliğinin Sağlanması Genelgesi” 27591 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak
uygulamaya konulmuştur. Kadın istihdamının arttırılmasına yönelik atılmış olumlu bir adımdır. Bu genelgeye kadar kadınlara yönelik ana gündem maddeleri, aile içi şiddet ve kadınlara karşı töre vb. kalıplarla işlenen cinayetlerin engellenmesi olurken, kadınların iş yaşamlarına yönelik politikalar nispeten arka planda kalmıştır. Bu genelgeyle kadın istihdamının arttırılması amacıyla toplumun her kesiminde kadınların iş yaşamına katılırken kendilerini geliştirmeleri de amaçlanmıştır. Kadın- erkek arasında sağlanacak fırsat eşitliğinin toplumun kalkınmasına fayda sağlayacağı düşünülmektedir.
Kadınların iş yaşamına katılımı erkeklere oranla düşük seviyelerde görülmesi, ülkemiz istihdam oranlarına bakıldığında açıkça görülmektedir. Kadınların farklı meslek kollarında istihdama katılmak istemeleri, toplumun kadın ve erkek işi gibi ayrım yapması nedeniyle, erkek egemen sektörlere girmeleri engellenmektedir. Bu tür işlerde kadınlar genellikle erkeklere kıyasla daha düşük ücret almaktadırlar. Ayrıca kadınlara mesai ücreti verilmemesi, yemek-servis haklarının kullandırılmaması, yıllık izin haklarını kullanmaları durumunda almış oldukları ücretlerde kesintilerin yapılması, evli kadınların hamilelik durumları göz önüne
alınarak istihdama dâhil edilmemeleri gibi sorunların çözümü için Başbakanlık Genelgesi çıkarılmıştır.
Başbakanlık Genelgesi ile kadın istihdamı politikaları daha bütüncül bir yaklaşım izlenmiştir. Genelgede yer alan birkaç konuya bakacak olursak:
- “Kamu kurum ve kuruluşları ve yerel yönetimler hazırlayacakları stratejik plan,
performans programları ve faaliyet raporlarına kadın-erkek eşitliği yaklaşımını dâhil edecekler. Bu metinlerde istatistiksel veriler ile bilimsel araştırmalar ve bunlar için kullanılacak ödeneklere yer verilecektir” ifadesi ile cinsiyetler arası eşitliğin sağlanması konusunda harekete geçilerek, teoriden ziyade uygulamaya yönelik adım atılmıştır.
- "Kamu kurumlarınca hazırlanan mevzuat taslaklarında, fırsat eşitliği
değerlendirmesi taslakların ekinde sunulacaktır” ifadesi ile uygulanan ve
uygulanacak politikaların değerlendirmesinin yapılarak etkinliğinin tespitinin yapılması amaçlanmaktadır.
- Genelge ile kadının insan hakları eğitiminin mesleki eğitim, kuruluş
programlarında yer alarak, bu eğitimin kadın kuruluşları ile ortaklaşa gerçekleştirilecek olması önemlidir. Çünkü daha önce mesleki eğitim kuruluşları alanında yer alan kadın örgütlenmelerinin kısıtlı kurslarla sınırlı olması ve sertifikalı kursiyerleri istihdama katmakta sıkıntı yaşandığı belirtilmiştir.
- Kadın sığınma evleri konusunda yapılan çalışmalar ile kadına yönelik şiddetin
önlenmesi amacıyla verilen hizmetlerin, kadınların sığınma evinden ayrıldıktan sonrasının da planlaması yapılmaya başlanmıştır (KSGM, 2008). Belirli bir süre sığınma evinde kalan kadınların, sosyalleşmesi amaçlanmaktadır. Bu evlerde kalan kadınların güvenlikleri sağlandıktan sonra, istihdama katılması için çalışmaların yapılması ek olarak katkı sağlayacaktır.
- Türkiye’de kadınların istihdama katılımı düşük olmasının arkasında, çocuk
veya yaşlı bakımı gibi bakım hizmetlerinin kadınların sorumluluğunda olması, kadınların iş yükünü arttırmaktadır. Genelgede “ kamu ve özel işyerlerinde kreş
denetlenecektir” ifadesi yer almaktadır. Çocuklu kadınların iş yaşamına
katılması açısından önemli bir gelişmedir.
3.4.2. İşyerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesine Yönelik
Başbakanlık Genelgesi
İşyerinde psikolojik tacizin (mobbing) önlenmesi amacıyla 2011/2 sayılı Başbakanlık Genelgesi, 19.03.2011 tarihinde 27879 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Genelgeyle kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör çalışanlarının psikolojik tacizden korunması hedeflenmektedir. İstihdam içerisinde meydana gelen ve psikolojik taciz olarak nitelendirilebilecek tüm olumsuz davranışların bu genelge ile giderilmesi amaçlanmaktadır. Psikolojik taciz; kasıtlı olarak çalışanın aşağılanarak küçümsenmesi, kötü muameleye maruz bırakılarak çalışma ortamından dışlanması, yıldırma ya da benzeri hareketlerin sistematik biçimde uygulanması ile ortaya çıkmaktadır. İnsan onuruna aykırı olan ve kişinin saygınlığının zedelenmesine, bazı durumlarda ise sağlığını kaybetmesine neden olmaktadır. İşyerinde psikolojik tacize (mobbing) maruz kalan bireyler, ruhsal sağlık sorunlarıyla karşılaşabilecekleri gibi bu tür olumsuz davranışlar ve baskı nedeniyle işyerindeki verimliliklerinin de düşmesine yol açmaktadır (Sarıeroğlu, 2011: 131; Süral, 2014: 302).
Genelge ile çalışanların psikolojik tacizden korunmasına yönelik alınan tedbirlerden bazıları şunlardır:
- Psikolojik tacizle mücadele istihdam sağlayan kişinin sorumluluğunda olup,
işverenler çalışanlarının tacize uğramamaları için tüm önlemleri alacaktır.
- Aynı çatı altında istihdam edilen tüm çalışanlar, taciz olarak nitelendirilebilecek
tüm eylem ve davranışlardan uzak duracaklardır.
- Yapılan toplu iş sözleşmelerinde; işyerinde her türlü taciz vakalarının
engellenmesi amacıyla, önleyici tedbirlerin hüküm altına alınmasına dikkat edilecektir.
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi, psikolojik tacize karşı
mücadeleyi arttırmak amacıyla, çalışanlara ALO 170 üzerinden psikologlar aracılığıyla destek verilecektir.
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde, Devlet Personel Başkanlığı
ve sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla, çalışan bireylerin işyerinde karşılaştıkları psikolojik taciz olaylarını incelemek, değerlendirmek ve bu tür olumsuz olayları önleyici politikalar üretmek amacıyla “Psikolojik Tacizle
Mücadele Kurulu” kurulacaktır.
- Psikolojik taciz olayları ile ilgili şikâyetleri, denetim elemanları titizlikle
inceleyip en kısa sürede bireylerin özel yaşamlarının korunmasına özen gösterilerek sonuçlandırılacaktır.
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Devlet Personel Başkanlığı ve sosyal
taraflar, işyerlerinde meydana gelen psikolojik tacize dikkat çekmek amacıyla eğitim ve bilgilendirme toplantıları düzenleyerek farkındalık yaratacaktır.
Kadın çalışanların iş yaşamlarında karşılaştıkları sorunlardan birisi de psikolojik taciz olaylarıdır. Çalışmış oldukları işyerlerinde psikolojik tacize (mobbing) uğrayan kadınlar, çeşitli psikolojik saldırıya maruz kalmaktadır. Küçük düşürücü ve sindirmeye yönelik yapılan haksız şiddet eylemlerinin Türk Ceza Kanunu’nda yaptırımları mevcuttur. Ayrıca psikolojik tacize maruz kalan kadınların 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerince işverene karşı yasal haklarını talep ederek, yaptırım uygulanması için müracaat edebilmeleri mümkündür. Bu tür olumsuz olayların giderilmesinde işverenlerin önemi büyüktür.