Genel Olarak Kamu İhale Kurumunun Görev ve Yetkileri

4734 sayılı Kanun’un 53/b-2 maddesine göre, Kamu İhale Kurumu ihalenin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içersinde idarece yapılan işlemlerin kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmadığına ilişkin şikayetleri inceleyerek sonuçlandırmakla görevlidir. Ayrıca Kurum Kamu İhale Kanunu ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununa ilişkin bütün mevzuatı, standart ihale dokümanlarını ve tip sözleşmeleri hazırlamak, geliştirmek ve uygulamayı yönlendirmek, ihale mevzuatı ile ilgili eğitim vermek, ulusal ve uluslararası koordinasyonu sağlamak, yapılan ihaleler ve sözleşmelerle ilgili kurum tarafından belirlenen şekilde bilgi toplamak, adet, tutar ve diğer konular itibariyle istatistikler oluşturmak ve yayımlamak, haklarında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilenlerin sicillerini tutmak, araştırma geliştirme faaliyetlerinde bulunmak, ihale ilanlarıyla ilgili esas ve usulleri düzenlemek, basılı veya elektronik ortamda kamu ortamda Kamu İhale Bültenini yayımlamak görev ve yetkilerine haizdir.

Kurumun diğer yetki ve görevleri ise yerli isteklilerin, yabancı ülkelerde açılan ihalelere katılmalarına engel olunduğunun tespit edilmesi halinde, bu uygulamanın yapıldığı ülkenin isteklilerinin de, kanun kapsamında yapılan ihalelere katılmalarının önlenmesine yönelik tedbirlerin alınmasını ve gerekli düzenlemelerin yapılmasını sağlamak üzere Bakanlar Kuruluna teklifte bulunmak, Kurumun yıllık bütçesi ile kesin hesabını ve yıllık çalışma raporlarını hazırlamak, kurum bütçesinin uygulanmasını, gelirlerin toplanmasını ve giderlerin yapılmasını sağlamak, kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık bulunduğuna ilişkin iddiaları incelemek ve sonuçlandırmak olarak sayılabilir.

Kurumun görevlerinin yerine getirilmesinde resmi ve özel bütün kurum, kuruluş ve kişilerden belge, bilgi ve görüş isteyebilir. Belge, bilgi ve görüşlerin istenilen süre içinde verilmesi zorunludur. Son olarak değinmem gerekirse kurum, kurul kararıyla kanun uygulanmasına ilişkin standart ihale dokümanı, tip sözleşme, yönetmelik ve tebliğler çıkarmaya yetkilidir. Kurul ve Kurum yetkilerini, düzenleyici işlemler tesis ederek ve özel nitelikli kararlar alarak kullanır. Standart ihale dokümanları, tip sözleşmeler, yönetmelik ve tebliğler Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe konulur.

A- Kamu İhale Kurumu’nun Denetleme Yetkisi

Kurum’un denetleme alanındaki faaliyetleriyle, görev ve yetkileri, itirazen şikayet ve iddiaların incelenmesidir.

4734 sayılı Kanun’un 56/1. maddesine göre, ihalelere ilişkin olarak yapım müteahhidi, tedarikçi yada hizmet sunucu tarafından, Kurumun nihai kararları üzerine bu Kanun hükümlerine uygun olmadığı iddia edilen ve düzeltilmesi istenilen durumların bildirilmesi kaydıyla, Kuruma sözleşme imzalamadan önce itirazen şikayet başvurusunda bulunabilir. Bu düzenlemede, yapılacak başvurularda, yargıya başvurma hakkının da saklı olduğunun belirtileceği hükme bağlanmıştır. Ancak, başvurularda böyle bir kayıt ye almasa dahi, Kurumun nihai kararlarına karşı Anayasa’nın 125. maddesi gereği yargı yoluna başvurmak mümkündür.324

Kurum’a itirazen şikayet başvurusunda bulunabilmek için sözleşme imzalanmamış olması gerekmektedir. İhalelere karşı yapılacak itirazen şikayet başvurularında şikayete konu ihale aşama veya aşamaları bu aşamalarla bağlantılı işlemlerin kamu ihale mevzuatına uygun olup olmadığının incelemesi yapılır. Kurum, bu incelemeler sırasında ihale sürecinin ihale mevzuatına açıkça aykırı olduğunu tespit ederse ihale sürecini durdurur.

4734 sayılı kanun’un 56/2. maddesine göre, Kurul, Kuruma gelen itirazen

şikayet başvurularıyla ilgili olarak gerekçesini belirlemek suretiyle, idare tarafından düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayacak durumlarda, bir düzeltici işlem belirleyebilir. Ayrıca Kurul, ihale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek ihale mevzuatına aykırı bir durum tespit etmesi halinde ihale işlemini iptal edebilir.325

Kamu ihale kurumunun diğer bir denetleme yetkisi ise Kamu İhale Kurumu’nca iddiaların incelenmesidir.

4734 sayılı Kanun’un 53. maddesine göre, Kurum gerekli gördüğü takdirde, bu Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık bulunduğuna ilişkin iddiaları inceler ve sonuçlandırır. Kurul, ya Başkanlık istemi ile ya da iddiaların İncelenmesi için yapılan yazılı başvurular neticesinde bu denetim yolunu işletecektir. Başkanlık, ihlallere ilişkin olarak kamuoyuna yansıyan ciddi ve somut nitelikteki ihale mevzuatına aykırılık iddiası varsa bunu daire başkanlığına havale eder. Daire başkanlığınca önerilen Başkan Yardımcılığı tarafından bir uzman iddiaları araştırmak üzere görevlendirilir.326

Kurum iddiaları inceledikten sonra bu iddiaların yerinde olmadığına karar verebileceği gibi iddiaları yerinde bulduysa mevzuata aykırılığı tespit edilen ihale işleminin ilgili idareye ve/veya Cumhuriyet savcılığına bildirilmesi kararını verir. B- Kamu İhale Kurumu’nun Yaptırım Yetkisi

Kurum yukarıda belirtilen incelemelerinin sonucunda idare tarafından yapılan ihaleleri iptal yetkisine sahiptir. Bu iptal kararları bağlayıcılık niteliği taşımaktadır. Yani hem ihaleye teklif veren tarafları hem de idareyi bağlamaktadır. Kurulun bu iptal kararları bağlayıcı olduğu gibi iptal kararlarının gerekçeleri de bağlayıcıdır.327

Kamu İhale kurulu’nun vermiş olduğu kararların uygulanmaması halinde Kamu

325 _{Özdemir, s.138} 326 _{Özdemir, s.155} 327 _{Özdemir, s.156}

ihale Kanunu’nun 60. maddesi gereği görevlilerin cezai sorumluluğuna gidilmesi de mümkündür. Bu düzenlemeye göre; ihale yetkilisi, ihale komisyonlarının başkan ve üyeleri ve ihale sürecindeki, her aşamada görev alan diğer ilgililerin görevlerini kanuni gereklere uygun ve tarafsızlıkla yapmadıklarının, taraflardan birinin zararına yol açacak ihmali veya kusurlu hareketlerde bulunduklarının tespiti halinde haklarında ilgili mevzuat gereğince disiplin cezası uygulanır. Ayrıca, fiil veya davranışların özelliğine göre haklarında ceza kovuşturması da yapılır ve hükmolunacak ceza ile birlikte tarafların uğradıkları zarar ve ziyan genel hükümlere göre kendilerine tazmin ettirilir.328

V- MALİ SUÇLAR ARAŞTIRMA KURULU (MASAK)