A. Genel İdari Kolluk
4. Genel İdari Kolluk Kapsamında Kabul Edilen Özel Kolluk Kuruluşları
Genel idari kolluk kapsamında kabul edilen polis ve jandarma içinde özel görevleri olan birimler bukunmaktadır. Bu birimler, polis çevik kuvvet birimleri, polis özel timleri, jandarma komando birlikleri, jandarma koruma birlikleri ve trafik
polisi ile trafik jandarmasından oluşmaktadır.
a. Polis Çevik Kuvvet Birimleri
Polis çevik kuvvet birimleri, 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’nun460 Ek 12. Maddesi gereğince, İçişleri Bakanlığınca gerekli görülen il merkezlerinde emniyet müdürlüklerine, ilçelerde emniyet amirliklerine bağlı olarak emniyet teşkilatı bünyesinde, kadroları içinde özel timler de bulunacak biçimde kurulur.
Polis çevik kuvvet birimleri, anılan Kanunun Ek 13. Maddesinde belirtildiği üzere, kanuna uygun toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin düzeninin ve güvenliğinin sağlanmasında, kamu düzenini bozabilecek nitelikteki toplumsal hareketlerin meydana gelmesi muhtemel yerlerde önleyici tedbirlerin alınmasında ve bu yerlerde devriye hizmetlerinin yürütülmesinde, grev ve lokavtlar sırasında işyerlerinin tahribe uğramasının veya işgalinin önüne geçilmesinde, kanuna aykırı sokak ve meydan hareketlerinin önlenmesinde, toplumsal olaylar, grev ve lokavtlar ile kanuna aykırı sokak veya meydan hareketlerinde toplumun veya kişilerin maddi ve manevi varlıklarının tecavüzlerden korunmasında, diğer polis kuvvetlerinin yetersizliği halinde, her türlü tören veya gösterilerde gerekli güvenlik önlemlerinin alınmasında ve düzenin sağlanmasında, özel timlerin yer almasını gerektirecek diğer operasyonların yapılmasında, meydana gelen kanuna aykırı olayların gerekirse zor kullanarak etkisiz hale getirilmesinde, kullanılmak üzere görevlendirilir.
459 SANCAKDAR, “İdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı”, s. 634. 460 RG, 12.06.1937/ 3629.
Polis çevik kuvvet birimleri, madde metninde belirtilen görevlerinin niteliği gereği idari kolluk görevi yapmak amacıyla oluşturulmuş bir birimdir461. Bir diğer ifadeyle, çevik kuvvet özel idari kolluk personeli olmayıp genel idari kolluğun Kanunda gösterilen belirli konularda uzmanlaşmış birimleridir462. Bu birim, Polis Çevik Kuvvet Yönetmeliği’nin463 27. Maddesinin son fıkrasına göre, suç işleyenleri yakalamak ve olay yerinde bulunan suç delillerini saptayarak tahkikatı yürütecek birime teslim etmekle de görevlidirler.
21-22 Temmuz 2012 tarihlerinde Kilis İlinin Öncüpınar Konteynır Kent içerisinde faaliyet gösteren marketlerden kartları ile alışveriş yapan bir grup Suriyeli sığınmacı, kartlı sistemde bir süre gecikmeler yaşanması üzerine market sahiplerine tepki göstermişler, kendilerine gerekli uyarılar yapılmışsa da gerek sıcak havanın etkisi ve gerekse uzun kuyruklar nedeni ile söz konusu grubun tepkileri giderek artmaya devam etmiştir. Artarak devam eden tartışmalar sonucunda market içerisinde güvenlik güçlerine yoğun bir şekilde taş atılmaya başlanmıştır. Meydana gelen gerilimi düşürmek amacıyla gruba yönelik başlangıçta tercümanlar aracılığı ile kamp içerisindeki hoparlör sistemi ile sözlü uyarılarda bulunulmasına karşın, bir grup taşkınlık çıkartarak direnç göstermiş ve devamında gerek güvenlik kuvvetlerine ve gerekse marketlere doğru yoğun bir şekilde taş atma faaliyetine girişilmiştir. Bunun üzerine de Çevik Kuvvet birimleri tarafından gaz atmak sureti ile grup dağıtılmaya çalışılmıştır. Dağılım süreci içerisinde marketlerin yanı sıra içerideki bazı kamu binalarına yoğun bir şekilde taş atılmasına karşı polis ve jandarma güçleri ile birlikte eylemci grup kamp içerisindeki değişik yerlere doğru dağıtılırken atılan taşlar nedeni ile 13 Polis Memuru ile 1 ambulans şoförü değişik yerlerinden yaralanmıştır. Kilis İl Emniyet Müdürlüğünce söz konusu olayların çıkmasına ve genişlemesine neden olan başta provokatör durumundaki kişiler olmak üzere taş atan kişilere yönelik olarak yapılan çalışmalar çerçevesinde toplam 20 Suriyeli şahıs gözaltına alınmış ve yapılan işlemler sonrası Kilis C.Başsavcılığına teslim edilmiş olup, buradaki işlemleri sonrası Konteynır Kent Mülki İdare Amirliği tarafından Suriyeli şahısların ilimiz dışındaki
461 AKYILMAZ Bahtiyar, “İdare Hukuku”, Sayram Yayınları, 2003, s. 351.
462 YILDIRIM, YASİN, KARAN, ÖZDEMİR, ÜSTÜN, TEKİNSOY OKAY, a.g.e., s. 697. 462 GÜNDAY, a.g.e., s. 301.
kamplara gönderilmesi kararı alınmıştır464. Somut olayda çevik kuvvet birimleri idari kolluk görevinin yanında suç işleyenleri de yakalayarak tahkikatı yürütücek birim olan Kilis C.Başsavcılığına teslim etmiş (adli kolluk) ve böylece Yönetmeliğin 27. Maddesinde belirtilen görevini de yerine getirmiştir.
b. Polis Özel Timleri
Polis özel timleri, polis çevik kuvvet birimleri ile birlikte, toplum kolluğunu ilga eden 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’na 7 Ek Madde Eklenmesine Dair 2696 sayılı Kanun ile kurulmuş olup görev, çalışma usul ve esasları Polis Çevik Kuvvet Yönetmeliğinde465 düzenlenmiştir.
Polis özel timleri, İçişleri Bakanlığınca gerekli görülen il merkezlerinde il emniyet müdürlüklerine, ilçe merkezlerinde ilçe emniyet müdürlüklerine ya da amirliklerine bağlı olarak emniyet teşkilatı bünyesindeki polis çevik kuvvet birimleri kadrosuna mensup personelden oluşur466. Bu timler özel statülü il şube müdürlüklerinde iki ekipten, diğer il şube müdürlükleri ile il ve ilçe grup amirliklerinde bir ekipten oluşur ancak bu sayı Emniyet Genel Müdürü’nün önerisi ve İçişleri Bakanı’nın onayı ile arttırılabilir467. Destek Birlikleri Gazlı Müdahale ve Kurtarma Büro Amirlikleri ile Köpek Eğitim Merkezi Büro Amirliklerinden oluşur. Özel Tim olarak görevlendirilecek ekip sayısı Emniyet Genel Müdürü'nün önerisi ve İçişleri Bakanı'nın onayı ile arttırılabilir. Destek Birliğinde görev alacak köpekli polilerin sayısı ve niteliği ise Asayiş Dairesi Başkanlığ'ınca belirlenir468.
Polis özel timleri mülteci ve sığınmacılarla ilgili olarak, çıkan kamu düzenini bozucu faaliyetlerin önlenmesinde polis çevik kuvvetine destek olmakla görevli ve yetkilidir. Öyle ki, 22 Temmuz 2012 tarihinde, Gaziantep'de Suriyeliler'in bulunduğu mülteci kampında, Türk bayrağını indirip kendi bayraklarını asan sığınmacılar isyan çıkarmış ve çıkan isyanda sığınmacılar polisleri rehin almıştı. Olayda 4 jandarma eri ile 4 sivil
464 http://www.yakamozyakut.com/gezgin/multeciler-polise-saldirdi-h4036.html (Çevrimiçi Tarihi:
11.12.2012).
465 RG., 30.12.1982/ 17914. 466 BUCAKTEPE, a.g.e., s. 85. 467 BUCAKTEPE, a.g.e., s. 85.
çeşitli yerlerinden yaralanmıştı. Bunun üzerine Gaziantep ve Nurdağı İlçesi'nden takviye güvenlik gücü istenmişti. Polislerin silahlarıyla birlikte rehin alındığı olaylar, özel harekat timlerinin havaya ateş açarak kampa girmesiyle bastırılmıştı469.
c. Jandarma Komando Birlikleri ve Jandarma Koruma Birlikleri
Jandarma komanda birlikleri, JTGYY’nin 5. Maddesine göre mülki teşkilata bağlı olmayan jandarma iç güvenlik birliklerindendir. Gerektiğinde mülki teşkilata tabi iç güvenlik birliklerinin gücünü aşan toplumsal olaylara müdahale etmek amacıyla Jandarma Genel Komutanlığı’nın gerekli gördüğü yerlerde konuşlandırılan birliklerdir ve bu birlikler gerektiğinde mahalli jandarma birliklerine emniyet ve asayişi koruma görevlerinde destek olurlar470. Bu birlikler sadece idari kolluk görevi görürler471.
28.Haziran 2011 tarihinde, Suriye askerlerinin Türkiye sınırına kadar dayanıp ateş açması üzerine, bölgedeki güvenlik önlemlerinin arttırılmasına karar verilmiş ve sınıra, 300 komando gönderilmişti. Komandolar, sayıları 10 bini geçen (2011 tarihindeki sayı) Suriyeli sığınmacıların güvenliğinden de sorumlu olacaklardı. Türkiye'ye geçmek isteyen Suriyelilerin arasında olası PKK sempatizanlarının varlığına karşı kimlik kontrolü yapacaklar ve sınırda, çadır kentlerde kalan Suriyeli sığınmacı gruplarının bölgeden kaçarak Türkiye içlerine girmesine karşı da güvenlik önlemleri alacaklardı472.
Jandarma bünyesinde kurulan, JTGYY md. 5’e göre, mülki teşkilata tabi iç güvenlik birliğidir. Havaalanı, radyo istasyonu, ceza infaz kurumu ve tutukevi gibi hassas tesislerin korunması ile görevlendirilmişlerdir ve bu birlikler konuşlandırıldıkları yerin il jandarma komutanlığının emri altında görev yaparlar473.
469 http://haber.gazetevatan.com/polis-rehin-alindi-ozel-tim-bastirdi/466846/1/gundem (Çevrimiçi
Tarihi: 14.08.2013).
470 BUCAKTEPE, a.g.e., s. 85. 471 BUCAKTEPE, a.g.e., s. 86.
472 http://www.sabah.com.tr/Gundem/2011/06/28/suriye-sinirina-ozel-jandarma (Çevrimiçi Tarihi:
14.08.2013).