FİZİKSEL KAYNAKLARA BAĞLI VARLIKLAR
Fotoğraf 19: Gayt Barajından Bir Görünüm
Diğer yandan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’nun 2012 yılı verilerine göre Bingöl’de 43.825 içme suyu abonesi bulunmaktadır. Bahsi geçen bu abonelere, 13 belediye hizmet verirken, 156.652 kişilik bir nüfusa içme suyu verildiği görülmektedir. Bu belediyelerdeki toplam nüfusun 161.717 kişi olduğu göz önüne alınırsa, içme suyu şebekesi hizmeti verilen nüfusun belediye nüfusuna oranının %97 ile oldukça yüksek olduğu gözlenmektedir. Yine TÜİK verilerine göre Bingöl’deki abonelere aynı yıl, 8.485.725 m3 düzeyinde suyun dağıtıldığı görülürken, 13 milyon m3 düzeyinde su çekimi yapılmıştır. Bunun yanında Bingöl’de 12,2 milyon m3 düzeyinde bir kaynak yer alırken, kuyu suyu olarak ise 759 bin m3 içme suyu bulunmaktadır (TÜİK, 2012).
DSİ 9.Bölge Müdürlüğü verilerine göre Bingöl’de mevcut durumda herhangi bir içme suyu tesisi yer almazken, yatırımlar kapsamında Kiğı Barajı ve HES ile Gülbahar Barajı bulunmaktadır. İnşaatına 1998 yılında başlanan ve Peri Çayı üzerinde çalışmaları devam eden Kiğı Barajı ve HES’in normal su kotunda göl hacminin 507,55 hm3 olduğu görülmektedir.
Koçan Deresi’nde inşaat süreci devam eden Gülbahar Barajı’nın normal su kotunda göl hacmi ise 19,3 hm3 düzeyindedir (DSİ, 2015).
91
Atık Su Durumu
Bingöl’deki kanalizasyon şebekesi, yerleşim alanının ihtiyacını karşılamakta zorlanmaktadır.
Yakın zamanda yaşanan depremler, altyapı sistemlerinde ciddi hasar bırakırken, bu hasarların onarımının henüz sağlanamadığı görülmektedir. Bunun yanında Bingöl’de herhangi bir atık su arıtma tesisi bulunmamaktadır. Bingöl’de arıtma tesisi yapılması Bingöl Belediyesi’nce 2006 yılı sonu itibarı ile yapılan çalışmalar sonucunda merkez Kültür Mahallesi Aftor Mevkii’nde mülkiyeti belediyeye ait 53.000 m²’lik bir alan ayrılmış ve Avrupa Birliği hibe fonlarına başvurulmuştur. Kredisi alınan ve 2007 yılında evsel atık su arıtma tesisinin yapımına başlanırken, evsel atık su arıtma tesisi 30.11.2008 tarihi itibarı ile tamamlanmıştır. Kış şartlarından dolayı makinelerin montajı yapılamamış, 2013 yılı itibari ile 15.600 ton/gün kapasiteli atık su arıtma tesisi hala faaliyete geçmemiştir. Merkez ilçe dışındaki yerleşim alanlarının birçoğunda da kanalizasyon şebekesi yer alırken, şebekelerin ihtiyacı karşılayamadığı görülmektedir (ÇŞB, 2015).
Diğer yandan 2012 yılı verilerine göre kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen belediye sayısı 12 adettir. İl genelindeki 13 adet belediyede 161.717 kişilik bir nüfus yer alırken, bu nüfusun %93’üne kanalizasyon hizmeti verilmektedir. Bu oran ile Bingöl, Türkiye ortalamasının (%92) 1 puan da olsa üzerinde yer almaktadır. Aynı yıl il genelinde 8,6 milyon m3 atık su deşarj edilmiştir. Deşarj edilen bu atık suyun neredeyse tamamının akarsulara deşarj edildiği görülmektedir. Bingöl’de kişi başı deşarj edilen atık su miktarı ise 156 litre/gün civarındadır (TÜİK, 2012).
Katı Atık Bertaraf Durumu
Bingöl’de evsel atıklar, Bingöl İli Yerel Yönetimleri Çevre Hizmetleri Birliği (BİNÇEVBİR) Başkanlığı tarafından inşaatı tamamlanan ve 2013 yılında tam kapasite ile hizmete alınan katı atık düzenli depolama tesisinde bertaraf edilmektedir. Tesisi tamamlanan katı atık düzenli depolama alanı yakınlarında yer altı ve yerüstü su kaynakları bulunmazken, Beyaztoprak köyü sınırlarındaki bu tesis yaklaşık 137.136 m² lik bir alan kaplamaktadır. Bu tesis faaliyete geçmeden önce Bingöl’deki evsel atıkların tamamen düzensiz depolandığı görülmektedir.
Tıbbi atıkların bertarafı ve yönetimi ise Erzurum Büyükşehir Belediyesi ile yapılan protokol ile yürütülmektedir (ÇŞB, 2015; İÇŞM, 2011; İÇŞM, 2013).
92
Enerji Kullanımı Altyapısı
Bingöl’ün başta yenilebilir olmak üzere enerji kaynakları açısından zengin olduğu söylenemez. Nitekim il genelinde güneş ve rüzgâr enerjisi potansiyeli yok denecek kadar az olduğu gibi, herhangi bir biyoyakıt santrali de yer almamaktadır. Termik santralinin de olmadığı Bingöl’de, enerji üretimi yalnızca Hidro-Elektrik Santral (HES) aracılığıyla yapılmaktadır. Bingöl il genelinde tesisi tamamlanmış ve planlanan toplamda 24 adet HES tesisi olduğu görülmektedir. Bunlar arasında Yayladere bölgesinde ve Peri Suyu üzerinde bulunan Özlüce HES, faaliyette olan iki santralde öne çıkmaktadır. Kurulu gücü 170 MW ilçesinde yer almaktadır. Yapımına 1998 yılında başlayan Kiğı HES’in 140 MW kurulu güce sahip olması ve 450 GWh düzeyinde üretim yapması beklenmektedir. İnşaat sürecinde olan diğer 2 santralin kurulu güce ise 20 MW seviyesindedir. Planlanan ve etüt çalışmaları devam eden yatırımlar ile Bingöl genelinde gelecekte 1.510 MW düzeyinde bir kurulu gücün olması ve 4.508 GW düzeyinde bir elektrik üretimi yapılması planlanmaktadır (İÇŞM, 2011; DSİ,
Tablo 13: Bingöl Elektrik Dağıtım İstatistikleri
Gösterge Alçak Gerilim Orta Gerilim Toplam
Dağıtım Şebekesi Uzunluğu (km) 3.086 2.828 5.914
Mevcut Trafo Kapasitesi (Kurulu
Güç-MVA) 169 - 169
Mevcut Trafo Sayısı (adet) 1.479 - 1.479
Şebekeye Giren Dağıtımı Yapılan Kayıp-Kaçak
Enerji Bilgileri (kWh) 284.304.411 217.462.568 66.841.843
Kaynak: FEDAŞ, 2014.
93 Bingöl’de elektrik kullanımı istatistikleri incelendiğinde ise 2014 yılı verilerine göre il genelinde FEDAŞ’a ait 100.461 abone olduğu görülmektedir. Bu abonelerin 85.866 adedi, diğer bir deyişle %85,5 ile büyük bir oranı mesken grubunda yer almaktadır. Mesken grubunu 12.904 adet ve %12,8 oran ile ticarethaneler izlerken, sanayi grubundaki abone sayısı 1.151 adette oranı ise %1,1’de kalmaktadır. Yine 2014 yılı verilerine göre Bingöl’de toplam elektrik tüketimi 217.462 kWh seviyesindedir. Elektrik tüketiminin abone göre gruplarına dağılımda ise Bingöl’de sanayisi gelişmiş pek çok ile farklılık olduğu görülmektedir. Nitekim sanayisi gelişmiş şehirlerde sanayi grubu en çok elektrik tüketen grup konumundayken, Bingöl’de 93.420 kWh ile mesken grubunun en çok elektrik tüketen abone grubu olduğu görülmektedir.
Ticarethaneler 92.502 kWh saat ile mesken grubunu takip ederken, sanayi grubu 22.274 kWh ile üçüncü sırada bulunmaktadır (FEDAŞ, 2014). Bingöl ilinde mevcut durumda bir doğalgaz kullanımı bulunmamaktadır. Bununla birlikte bir özel şirket ile doğalgaz yatırım çalışmaları başlatılmıştır. Yaklaşık 5 yıl içerisinde Bingöl merkez ilçede doğalgaz kullanımının başlaması beklenmektedir.
2.2.2 Ulaştırma Altyapısı
Bingöl’ün dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahip olması, il genelinde ulaşım imkânlarını kısıtlamakta ve zorlaştırmaktadır. Bunun yanında iklimsel özellikleri nedeniyle Bingöl’de kış aylarında ulaşım imkânları daha da zorlaşmaktadır. Özellikle kar ve yağmur yağışları, başta köyler ve diğer kırsal alanlar ile olmak üzere ulaşımı güçleştirmektedir. Denize kıyısı olmayan Bingöl’de mevcut durumda ulaşım, karayolu, havayolu ve demiryolu ile sağlanmaktadır. Havayolu ile de ulaşım, yaklaşık son 2 yıldır yapılmaktadır.
Karayolu Ulaşımı Durumu
Bingöl, Doğu Anadolu Bölgesi’nin bir parçası olarak, bölgenin genel özelliklerini yansıtan bir coğrafyaya sahiptir. Bu kapsamda yüksek eğim ve rakımlardaki yerleşimlerden oluşan Bingöl, karayolu ulaşımı coğrafi ve iklimsel kısıtlar nedeniyle zorlayıcı bir ağ yapısına sahiptir.
Bingöl’deki karayolu altyapısından Karayolları Genel Müdürlüğü 8. Bölge Müdürlüğü ile belediyeler sorumludur. Aşağıdaki Harita’da da görüleceği üzere Bingöl’de karayolu ile Türkiye’nin her yerine ulaşılabilirken, Kentin ana karayolu bağlantısı D-950 ve D-300 olmak üzere iki adettir. Bu bağlantılardan D-950 Karayolu ile güneyde önce Diyarbakır-Mardin ve
94 Suriye sınırına, yine D-950 Karayolu ile kuzeyde Erzurum-Artvin’e, D-300 Karayolu ile doğuda Muş-Tatvan-Van- İran’a, yine D-300 Karayolu ile batıda Elazığ-Malatya-Kayseri’ye bağlanmaktadır. Bingöl en yakın illerden Elazığ’a 142 km, Erzurum’a 180 km, Diyarbakır’a 150 km ve Muş’a 110 km uzaklıkta yer alırken, Bingöl-Ankara arasında ise yaklaşık 885 km mesafe bulunmaktadır (KGM, 2015).