Araştırmanın Kapsamı

Bu çalışma il genelinde ekonomik yatırım, planlama ve gelişim kapsamında faaliyet gösteren tüm sanayi sektörlerinin uluslararası rekabetçilik gücünün artırılması, geliştirilmesi ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulmasına yönelik olarak bir dizi nitel ve nicel araştırma yöntemleri kullanılarak veri toplanması, verilerin analiz edilmesi ve rekabet stratejilerinin- vizyonunun ortaya çıkarılması çalışmalarını kapsamaktadır. Bu bağlamda coğrafi sınırlar il sınırları, sektörler ise sanayi sektörleridir.

Öngörülen sanayi sektörlerine ilişkin mevcut araştırma bulgularının, istatistiksel veri ve bilgilerin derlenmesi, incelenmesi ve çeşitli veri toplama teknikleriyle sektör uzmanlarının görüşlerinin alınması; bu vesile ile söz konusu sektörlerin genel görünümlerinin ortaya çıkarılması araştırmanın kapsama alanını oluşturmaktadır.

37 1.5 Araştırmada Kullanılan Veri Toplama Teknikleri

Çalışmada veri toplama araçları olarak, ikincil veri toplama tekniklerine bağlı olarak konu ile uluslararası karşılaştırmalar yapılabilmesine olanak sağlayacak geniş literatür taraması, birincil veri toplama tekniğine bağlı olarak ise odak grup toplantıları, yarı yapılandırılmış mülakat ve saha ziyaretleri (saha gözlem) yöntemlerine müracaat edilmiştir.

1.5.1 İkincil Veri Toplama Yöntemleriyle Verilerin Toplanması

İkincil veri toplama yöntemleri kapsamında literatür inceleme araştırması yapılmış ve bilgi derleme çalışmasına müracaat edilmiştir. Bu bağlamda Bingöl bölgesi ve ilçelerine ve tüm sanayi sektörlerine ilişkin daha önce çeşitli kurum ve kuruluşlarca yapılmış çalışmalar, araştırmalar, raporlar vb. görsel ve yazılı dokümanların incelenerek veriler toplanmıştır. Bu kapsamda öncelikle Bingöl Valiliği ve FKA’nın yanı sıra kamuya bağlı ilgili kuruluşlar, Bingöl Belediyesi, Bingöl Sanayi ve Ticaret Odası (BTSO), Bingöl Üniversitesi gibi yerel kaynaklar ile birlikte, ulusal düzeyde faaliyet gösteren ilgili kurumların kaynaklarına da müracaat edilmiştir. Literatür taraması incelenmesi yapılırken, aynı zamanda, yerli ve yabancı kaynaklarda son 10 yılda yapılmış akademik çalışmaların tamamı gözden geçirilmiş, kalkınma ajanslarının hazırlamış olduğu sektör ve bölge raporları incelenmiş, sektörel birliklerin hazırlamış olduğu raporlar ve derlenen veriler taranmış ve ilgili bakanlıkların hazırlamış olduğu raporlar vs. dokümanlar araştırılmıştır.

Diğer yandan uluslararası karşılaştırmalara olanak sağlayacak verilerin teminini sağlamak için; (1) Dünya Bankası, (2) Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Teşkilatı- OECD, (3) Birleşmiş Milletler, (4) Dünya Ticaret Teşkilatı- WTO, (5) Türkiye İstatistik Kurumu- TÜİK, (6) Ekonomi Bakanlığı, (7) Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, (8) Kalkınma Bakanlığı (9) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği- TOBB, (10) sanayici dernekleri, (11) Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) (12) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve (13) diğer rakip ülkelerin istatistik kuruluşlarının yapmış oldukları ilgili kaynaklar da incelenmiştir.

Ayrıca sanayi sektörlerine yönelik gerçekleştirilmiş olan özelleştirilmiş çalışmalar (bilimsel araştırma raporları, akademik çalışmalar, makaleler, sektör raporları, sektörel politika ve strateji belgeleri vb.) da taranmıştır. Aynı zamanda il düzeyinde ve sektör bazında hazırlanmış raporlar (Kalkınma Ajansları İl Sektör Raporları vb.) veritabanları, stratejik raporlar, haritalar, kurumsal strateji ve iş planları incelenmiştir.

38 1.5.2 Birincil Veri Toplama Teknikleri

Yukarıda zikredilen ikincil veriler ile elde edilen bilgilerin yanı sıra, birincil veri toplama tekniklerine de müracaat edilmiş olup; (1) odak grup toplantıları, (2) mülakat ve (3) saha ziyaretleri vasıtası ile gerekli olan bilgilerin elde edilmesi sağlanmıştır.

1.5.2.1 Odak Grup Toplantıları Yöntemiyle Verilerin Elde Edilmesi

Odak grup toplantıları, 8 ila 15 kişinin katılımı ile sağlanan küçük gruplar halinde yapılan çalışmalardır. Kapalı toplantılar halinde yapılan ve katılımcı kişilerin belirli bir konu hakkında görüşlerinin tespit edilmesi amacı ile yapılan niteliksel çalışmalar olarak değerlendirilen odak gruplar; en etkin veri toplama aracı olarak nitelendirilmektedir. Odak grup çalışmalarında temel amaç kişilerin derin algısında tartışılacak konunun nasıl değerlendirildiğini anlamak ve sosyallik platformunda bu kararın nasıl netleştiğini öğrenmektir. Bu bağlamda odak grup toplantılarında; herhangi bir konuda hedef kitlenin veya sosyal paydaşların, konu hakkında derin algıdaki görüş, eğilim, tutum ve davranışlarının detaylı olarak analiz edilmesi gerektiği hallerde yararlanılır.

Odak grup toplantılarının en önemli avantajı grup içi etkileşimin ve grup dinamiğinin bir sonucu olarak yeni ve farklı fikirlerin ortaya çıkmasıdır. Karşılıklı çağrışımın bir sonucu olarak, katılımcılar birbirlerinin zihinlerindeki duygu ve düşünceleri tetikleyerek zengin ve çeşitli bilgi akışı sağlanır.

Bingöl ili sanayi sektörlerinin analizi için yapılan odak grup çalışmaları, bir uzman moderatör mahareti ile deruhte edilmiştir. Sanayi sektörleri bazında sorunların tespit edilip, değişen ekonomik koşullara ayak uydurabilmelerini sağlamak ve sürdürülebilir rekabet üstünlüğü elde etmek üzere uzun vadeli, gerçekçi, uygulanabilir ve sürdürülebilir çözümler üretmeyi amaçlayan Bingöl Özelinde Sanayi Sektör Analizleri Projesi kapsamında kentin geneline (Danışma Kurulu, Ticaret Sanayi Odası vs.) ve tematik sektörlere (Madencilik ve İnşaat Malzemeleri, Süt ve Süt Ürünleri, Arıcılık Ürünleri, Tekstil& Hazırgiyim, Gıda İşleme Sektörlerine) yönelik odak grup toplantıları yapılmıştır.

Toplantılara temsilen, sivil toplum kuruluşları temsilcileri, ilgili işletmelerin yönetim kurulu başkanları- müdürleri, kamu kurumlarının ilgili yetkilileri ile gerçekleştirilen toplantılardan bir kısmı Bingöl Ticaret ve Sanayi Odası’nda diğer kısmı ise Bingöl Üniversitesi’nde

39 yapılmıştır. Her toplantıda, aynı veya benzer görev/pozisyonda bulunan toplantı katılımcıları, kendi bulundukları pozisyon/ görev çerçevesinden ve perspektifinden illerindeki ilgili sektör faaliyetlerini ve bu faaliyetler içindeki kendi sorumluluklarını paylaşmışlardır.

Toplantıların ilk oturumunda sektörün sorunları, sektörlere yönelik tehditler ile sektörlerdeki güçlü yönler ve fırsatlar değerlendirilirken, daha sonraki oturumda sektörlerdeki sorunların çözümüne dair fikirler ve proje önerileri tartışılmıştır. Toplantılar sonucunda Sanayi Sektörü Analizi çalışmasının diğer aşamaları için de önemli veriler sağlanmıştır.

Bu bağlamda sanayi sektörlerine ve ilgili paydaşlara yönelik olarak 15 ayrı odak grup toplantısı deruhte edilmiştir. Odak grup toplantılarının çok büyük bir kısmı Bingöl Ticaret ve Sanayi Odası bünyesinde gerçekleştirilmiş olup aşağıda yer alan tematik gruplar çalışma kapsamına dâhil edilmiştir.

1. Gıda meslek grubu

2. Tarım ve hayvancılık meslek grubu

3. Bilgi, iletişim, kozmetik, medikal meslek grubu 4. Beyaz eşya ve kuyumculuk meslek grubu 5. Otomotiv, ulaştırma, akaryakıt meslek grubu 6. İnşaat meslek grubu

7. İnşaat tamamlayıcı işler ve mühendislik meslek grubu

8. Madencilik, inşaat malzemeleri, imalat, hırdavat meslek grubu 9. Hizmet meslek grubu

10. Mobilyacılık, tekstil ve hazır giyim sektörü grubu 11. Bingöl Tavz-Der yöneticileri grubu

12. MÜSİAD temsilcileri grubu

13. Bingöl Üniversitesi Ziraat Fakültesi öğretim üyeleri grubu 14. Bingöl TSO yönetim kurulu grubu

15. Bingöl TSO Danışma Kurulu üyeleri grubu

40 Ayrıca Bingöl Üniversitesi ve Fırat Kalkınma Ajansı işbirliğinde gerçekleştirilen 3.

Uluslararası Bölgesel Kalkınma Konferansı kapsamında, kalkınmaya yönelik kısa süreli toplantılar gerçekleştirilmiş, özellikle Bingöl ilinin kalkınmasına yönelik uzmanların görüşleri (uzgörü) alınmıştır.