Hırvatistan’ın Dubrovrik kentinde, tarihi kentlerde akıllı,
sürdürülebilir ve kapsamlı büyüme masaya yatırıldı. Tarihi
miras konusunda dünyanın önde gelen kuruluşları, örnek
uygulamaları inceledi. Bursa’nın tarihi kültürel mirası,
dünya gündeminde alındı ve Avrupa’daki tarihi kentlerin
2020 stratejisi belirlendi.
Tarihi kentlerde akıllı, sürdürülebilir ve kapsamlı büyümeyi masaya yatırmak ve örnek uygulamaları dünyanın önde gelen kurumlarına göstermek üzere Hırvatistan’ın Dubrovnik şehrinde yapılan uluslararası konferansta, Bursa’nın tarihi mirası dünya gündemine sunuldu. Konferansta Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin sunumunu ilgiyle izleyen dünyanın önde gelen tarihi şehirlerinin ve UNESCO, Avrupa Konseyi, Avrupa Tarihi Kentler Birliği, Dünya Tarihi Şehirler Birliği gibi sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri; proje hazırlama, projeye yerel unsurların katılımını sağlama, ilgili kurullarla işbirliği yapma, kaynak yaratma ve uygun işlevlendirme gibi konularda soru yağmuruna tuttu. Büyükşehir Belediyesi Tarihi Miras Projeler Koordinatörü Aziz Elbas’ın sunum yaptığı oturumu yöneten
Avrupa Tarihi Ketler Birliği Genel Sekreteri Brian Smith, son dönemde Türkiye’de yürütülen çalışmalara dikkat çekti ve özellikle Bursa’daki proje uygulamalarının, konferansa katılan dünyanın önemli tarihi şehirleri için örnek uygulama niteliğinde olduğunu söyledi.
UNESCO’nun korunması gereken kültür mirası listesinde yer alan Dubrovnik şehrinde; Avrupa Tarihi Kentler Birliği, Türkiye Tarihi Kentler Birliği, Dünya Tarihi Şehirler Birliği ve Akdeniz Tarihi Şehirler Birliği’nin işbirliği ve Dubrovnik Belediyesi’nin ev sahipliğinde gerçekleştirilen uluslar arası konferans 3 gün sürdü. Konferansta, Türkiye’nin yanı sıra, İspanya, Kanada, Hırvatistan, İtalya ve Malta gibi ülkelerden şehirlerin temsilcileri, bu alanda yürüttükleri
çalışmaları anlattı. Enerji kullanımından eğitime, yerel halkların katılımının sağlanmasından restorasyona ve kaynak oluşturulmasına kadar pek çok konunun konuşulduğu konferansta, Avrupa’da sayıları bini aşan tarihi kent için de yol haritası çıkarıldı. Konferansa katılan Avrupa Konseyi temsilcisi Dr. Louis Roppe, Avrupa’daki tarihi şehirler için 2013-2020 stratejisinin bu toplantıda alınan kararlar doğrultusunda oluşturulacağını belirtti. Roppe; gelecek 10 yıl içinde Avrupa’daki tarihi şehirlerin ne oranda ve ne şekilde destekleneceği, fonların nasıl dağıtılacağı, bu desteklemenin hangi süreçleri kapsayacağı gibi konuların da belirleneceğini bildirdi.
Diğer yandan, özellikle UNESCO dünya kültür mirası listesindeki kentlerin bakış açılarını ve tecrübelerini paylaştığı konferansta, hem Avrupa politikasının geleceğini etkileyecek ve şekillendirecek kararlar alındı hem de “tarihi kent, 21. Yüzyılın önemli küresel sorunlarına cevap verebilir mi, sürdürülebilir büyüme hedefine ulaşabilir mi?” sorularına yanıt arandı. Konferansta; bilgi ekonomisi, sosyal uyum, iklim değişikliklerine odaklı, akıllı, sürdürülebilir ve kapsamlı büyüme açısından örnek şehirler diğer üyelere model olarak sunuldu.
TÜRKİYE VE BURSA ÖRNEĞİ Bu çerçevede Türkiye’den başarılı uygulamalar da dünya temsilcilerine sunuldu. Avrupa Tarihi Ketler Birliği Genel Sekreteri Brian Smith’in başkanlığını yaptığı “Büyümekte olan tarihi kentler; Türkiye örneği” başlıklı oturumda konuşma ve sunum yapan Büyükşehir Belediyesi Tarihi Miras Projeler Koordinatörü Aziz Elbas, yürütülen projelerin arka planındaki yaklaşımları katılımcılarla paylaştı. “Bursa’da Koruma Projeleri; Çok Boyutlu Bir Yaklaşım” başlıklı sunumunda Elbas, Bursa’nın 8 bin yıldan günümüze kadarki tarihi mirasının nasıl değerlendirildiğini anlattı. Proje hazırlama, ilgili kurullardan geçirme, paydaşların katılımını sağlama, kaynak
sağlama, koruma-kullanma dengesini doğru kurma ve restorasyonlarda bilimsel yaklaşım konularında Bursa’daki çalışmaları anlatan Elbas, “Bizim için gelinen nokta artık, bir tarihi eseri restore etmek kadar onu doğru işlevlendirmektir. Sosyal yaşama, kent yaşamına
katılamayan tarihi unsurlar gerçek anlamda ayağa kalmış olamazlar” dedi. Elbas’ın sunumunun ardından, Dünyadan
pek çok tarihi kentin temsilcisi, özellikle kaynak yaratma ve işlevlendirme konularında sorular yöneltti. Özellikle işlevlendirme konusunun, uluslararası konferansın sonuç bildirgesine konulması kararlaştırıldı. 45-50 bin civarındaki nüfusuna karşın yılda 2-2,5 milyon turist alan ve ‘Adriyatik’in incisi’ olarak anılan tarihi Dubrovnik şehrinde gerçekleştirilen konferansta Türkiye’den Tarihi Kentler
Birliği’nin yanı sıra, Gaziantep, İzmir, Muğla ve Side belediyeleri de çalışmalarını anlatan sunum yaptılar. Konferans kapsamında, Adriyatik Denizi kıyısında yer alan Dubrovnik şehrinin başta kalesi olmak üzere turistik mekanları katılımcılara gezdirildi.
Osmanlılar dönemi öncesinde Hisar bölgesiyle sınırlı olan Bursa, Sultan Orhan’ın yaptırdığı külliye ve çevresinde kurulan mahalleler ile sur duvarları dışında gelişmeye başlamıştır. İstanbul başkent olana kadar başa geçen sultanlar kentin farklı bölgelerinde külliyeler yaptırmış, bu külliyeler çevresinde, geniş araziler içerisinde inşa edilen yapılar organik sokaklar ile birbirlerine bağlanmıştır. Bu sayede Bursa evleri geniş bahçeler içinde yapılma olanağı bulmuş, kentin yeşil görünmesi sağlanmıştır. Mahallelere, çoğunlukla etrafında kurulduğu külliyenin veya
caminin ismi verilmiştir. Bunun yanında Anadolu ve diğer yerlerden Bursa’ya gelen göçmenler ve dervişler kent içinde farklı yerlere yerleştirilip, mahallelerine kendi isimleri verilmiştir.
Altıparmak Mahallesi ismine 1509 yılındaki sicillerde rastlanmaktadır. Altıparmak isminin mahalleye, burada yaşayan Abdullah Çelebibin El-hacc Mehmed isimli, Altıparmak diye meşhur olan birinden geldiği sicillere dayanarak ileri sürülmektedir. (Köseoğlu. S. 9) (Kepecioğlu. Sf:6) Mahalledeki hane sayısı 1521 yılında 25 iken, 1573 yılında
75 olarak kaydedilmiştir. (Dostoğlu s.374)
Birbirinden ayrı ve uzak olan
mahallelerin arası, Cumhuriyet dönemine kadar tam anlamıyla doldurulamamıştır. 1855 yılında meydana gelen ve büyük yıkıma neden olan deprem sonrası kentin durumunu belgelemek amacıyla kadastrocu Suphi Bey yönetimindeki ekibin 1862 yılında hazırladığı 1/1600 ölçekli haritada Kuruçeşme Mahallesi ve Çekirge Mahallesi’ne giden yol görülmektedir. Çakır Hamam’ından başlayıp Hisar Bölgesinin kuzeyinden,