Genel kurul toplantılarında ancak usulüne uygun olarak pay sahiplerine bildirilmiş hususlar hakkında görüşme yapılabilir ve karar verilebilir (TTK m. 413.2). Söz konusu ilke anonim şirketler hukukunda “gündeme bağlılık ilkesi” olarak adlandırılır199. Anılan
ilke karşısında, acaba sermaye artırımı yapılacağına ilişkin bir gündem maddesi yer almasına rağmen, payların itibarî değerden yüksek bir bedelle ihraç edileceğinin de gündem maddeleri arasında ayrıca yer alması gerekli midir? Bir başka anlatımla, gündemde sadece sermaye artırımı yapılacağına ilişkin bir maddeye yer verildiği takdirde, genel kurul söz konusu sermaye artırımının yeni payların primli olarak çıkarılması suretiyle yapılmasına karar verebilecek midir?
Bu soruya cevap aranırken gündeme bağlılık ilkesinin işlevleri üzerinde durulması gerekmektedir. İlkenin amacı pay sahibinin yapılacak genel kurul toplantısında hangi konuların müzakere edilerek karara bağlanacağını önceden bilerek hazırlık yapmasına
198 Pay senetleri menkul kıymet borsalarında işlem gören şirketler için bkz. ve karş. TTK m. 421.5. Bu noktada Kanun ile ağırlaştırılmış toplantı ve karar nisaplarının, esas sözleşme hükmü ile daha da ağırlaştırılmasının sınırına ilişkin açıklamalar bkz. İmregün, s. 311.
199 Birçokları yerine bkz. Tekil, C. II, s. 336; Pulaşlı, Hasan: Şirketler Hukuku Şerhi, C. I, 3. Baskı, Ankara 2018, s. 933.
59
imkân sağlamaktır200. Bunun yanı sıra pay sahiplerinin genel kurul toplantısına katılma
zorunlulukları bulunmadığı göz önüne alındığında, gündemdeki maddeleri önemli bulmayan, kendisini ilgilendirmediğini düşünen pay sahipleri, toplantıda gündem dışı karar alınamayacağına güvenerek söz konusu toplantıya katılmayabilirler201. İlke genel
kurulda gündemde bulunmayan hususlarda karar alınmasını engelleyerek, toplantıya katılmayan pay sahiplerinin zarara uğramasına da engel olmaktadır202.
Yargıtay eTTK döneminde vermiş olduğu bir kararda, “yeni payların dağıtılması veya çıkarılacak bu paylara ilişkin öncelik hakkının sınırlandırılması yahut kaldırılmasının sermaye artırımı konusunun tabiî ve zarurî bir sonucu” olduğunu belirterek, alınan genel kurul kararının gündem dışı bir karar olarak nitelendirilemeyeceği sonucuna varmıştır203. Söz konusu karara paralel olarak doktrinde, gündeme bağlılık ilkesinin çok katı olarak uygulanmasının zaman ve masraf açısından olumsuz sonuçlar doğurabileceği ve buna bağlı olarak gündem ile doğrudan doğruya ilişkili konularda karar alınabilmesinin gerektiği de savunulmuştur204.
200 Arslanlı, Halil: Anonim Şirketler, C. II-III, Anonim Şirketin Organizasyonu ve Tahviller, İstanbul 1960, s. 21.
201 Arslanlı, C. II-III, s. 22; Pulaşlı, Şerh I, s. 936; Kırca (Şehirali Çelik/Manavgat), C. 2/2, s. 155. 202 İmregün, s. 118.
203 YTD, 2.6.1959, E. 1959/507, K. 1959/1637 (Karar Moroğlu, Sermaye Artırımı, s. 71-72’den temin edilmiştir). Karar ile aynı yönde bkz. Moroğlu, Sermaye Artırımı, s. 72; Tekil, C. II, s. 415; Şener, Ortaklıklar, s. 589. Aksi yönde bkz. Akünal, Teoman: “Anonim Ortaklıkta Pay Sahiplerinin Yeni Pay Alma Hakkı”, İÜMHAD 1969, C. 3, S. 5, s. 271; İmregün, s. 446. Göksoy da aksi görüşte olmakla beraber, bu konuda çok katı davranılmasının uygun olmadığını ve gündemden anlaşılmak kaydı ile kaldırma veya sınırlamanın açıkça gündemde yer almasına gerek olmadığını ifade etmektedir (Göksoy, Yeni Pay Alma Hakkı, s. 393-394). Göksoy ile aynı yönde Epçeli, Sevgi: “Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’nın Yeni Pay Alma Hakkı ile İlgili Olarak Getirdiği Düzenleme Eleştiriler ve Öneriler”, İBD 2010, C. 84, S. 6, s. 3606; Adıgüzel, Burak: “Anonim Şirketlerde Rüçhan Hakkının Sınırlanması veya Kaldırılması”, GÜHFD 2014, C. 18, S. 1, s. 25-26. Yeni pay alma hakkının kaldırılması veya sınırlandırılmasına karar verilebilmesi için, konunun mutlaka gündemde yer alması gerekliliğine ilişkin bkz. ve karş. Alm. POK § 186.4.
204 Ansay, s. 174. Aksi görüş için bkz. “Takdir keyfiyetini ön plana çıkaran ‘doğrudan doğruya ilişki
60
Kanaatimizce, “doğrudan bağlantı” ölçütünün takdir edilmesindeki güçlüklere rağmen, gündeme bağlılık ilkesinin çok katı bir şekilde uygulanmasının yaratacağı sıkıntılar karşısında, istisnaî bazı durumlarda -Yargıtay’ın ifadesi ile gündemdeki konunun doğal ve zorunlu sonucu olan durumlar- söz konusu ilkenin yumuşatılması gerekmektedir.
Payların itibarî değeri aşan bir bedelle çıkarılması ve sermaye artırımı arasında “doğrudan bağlantı” mevcuttur. Nitekim pay sahipleri, dış kaynaklardan bir sermaye artırımı yapılacağı gündemde belirtildiği takdirde payların ya itibarî değer üzerinden ya da itibarî değeri aşan bir bedelle ihraç edilebileceğine ilişkin iki ihtimalin bulunduğunu göz önünde tutmalıdır. Özellikle öz kaynakları esas sermayesinin çok üzerinde olan anonim şirketlerde payların primli olarak ihraç edilmesi olasılığı artmaktadır. Bunun yanı sıra genel kurulda sermaye artırımının kapsam ve koşullarına ilişkin farklı hususlara da karar verilebileceği205 (örneğin gündemde 100.000 -TL’lik bir sermaye artırımı
öngörülmüş olmasına rağmen genel kurulun 110.000 -TL sermaye artırımına karar vermesi) göz önüne alındığında, genel kurulda değerlendirilen bilgiler doğrultusunda primli artırım yapılmasının şirket menfaati için daha uygun olacağı sonucuna varılabilir. Böylelikle alınan genel kurul kararı gündeme aykırı bir karar olarak nitelendirilemez206.
yapılması gerekir. Ancak gündeme bağlılık ilkesinden beklenen yarar, işlerin uzamaması ve gereksiz masraflara yol açılmamasından daha önemlidir. Çünkü aksi halde gündem dışı karar almak amacına yönelik faaliyetlere zemin hazırlanmış olur.” (Yiğin, Ali: Anonim Şirketlerde Gündeme Bağlılık İlkesi,
İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1988, s. 31’den naklen).
205 Genel kurulda, sermaye artırımının kapsam ve koşullarına ilişkin olarak farklı tekliflerde bulunulabileceği, müzakere edilecek hususların genel olarak duyurulmasının yeterli olacağı (örneğin miktarı verilmeksizin sermaye artırımının gündeme alınması) hakkında bkz. von der Crone, Hans Caspar: Aktienrecht, Bern 2014, s. 368.
206 “[İ]tibarî değerden yüksek bedelle pay ihracı (TTK m. 347) gibi hususların geçerli olarak karara
bağlanabilmeleri için toplantı gündeminde yer almaları gerekir.” şeklindeki ifadeler için bkz. Moroğlu,
61
Tüm bu açıklamalarımızın ardından, gündemde sermaye artırımına ilişkin madde yer almasına karşın, artırımın primli yapılmasına ilişkin bir açıklık olmamasına rağmen, genel kurulun primli sermaye artırımına karar verebileceği ve verilen bu kararın gündeme bağlılık ilkesine aykırılık teşkil etmeyeceği kanaatindeyiz.
C. Genel Kurulun İtibarî Değer Üzerindeki Fiyat Tespit Yetkisini Yönetim