Sanat, insani özelliklerin geliĢtirilmesinde ve erdemli bireylerin yetiĢtirilmesinde en temel etkinlik alanlarından biridir. Sanat ve sanatsal eylem insanın hem kendi iç dünyasını hem de çevresini tanımasının, onunla iletiĢim kurmasının ve iliĢkilerini geliĢtirmesinin, bilimin yanı sıra bir diğer biçimi, yöntemi ve sürecidir. Bu nedenle sanat eğitimi ya da sanat yoluyla eğitim, sanayi devriminden beri çağdaĢ eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. Daha yaĢanılabilir, barıĢ içinde, mutlu, huzurlu, sağlıklı ve insanca bir dünya kurabilmek amacıyla bireyin yaratıcı gücünün ortaya çıkarılması ve bu güçle estetik bir çevre oluĢturabilmesinin temel uygulama alanlarından biri, eski adıyla “Resim-ĠĢ Eğitimi” olan “Görsel Sanatlar” dersidir.
Görsel sanatlar, çağdaĢ toplumların temel taĢları olan insanların niteliklerini ve insani değerlerini geliĢtirmek, bireysel ve toplumsal duyarlıklarını artırmak için sanat alanında
ortaya koydukları eğitim-öğretim etkinliklerinin genel tanımıdır. Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı, görsel sanatlar eğitiminin toplumsal ve bireysel duyarlık eğitimi olduğunun bilinci içinde hazırlanmıĢtır; programda sanat eğitiminin sosyal, kültürel, eğitsel önemini kavratmak; sosyalleĢmede paylaĢımcı ve katılımcı kiĢilik oluĢturmak; nitelikli bakıĢ açısı ve eleĢtirel düĢünceyi geliĢtirmede sanatın iĢlevinden yararlanarak çağdaĢ bir eğitim programı meydana getirmek amacıyla hazırlanmıĢ.
2.3.1. Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları
1739 Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu‟na Göre Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları:
2.3.1.1. Genel Amaçlar
Madde 2-
Türk Millî Eğitiminin genel amacı, Türk milletinin bütün fertlerini;
1. Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasa‟da ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin millî, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliĢtiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalıĢan; insan haklarına ve Anayasanın baĢlangıcındaki temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti‟ne karĢı görev sorumluluklarını bilen ve bunları davranıĢ hâline getirmiĢ yurttaĢlar olarak yetiĢtirmek,
2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı Ģekilde geliĢmiĢ bir kiĢiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düĢünme gücüne, geniĢ bir dünya görüĢüne sahip; insan haklarına saygılı, kiĢilik ve teĢebbüse değer veren, topluma karĢı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kiĢiler olarak yetiĢtirmek,
3. Ġlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliĢtirerek gerekli bilgi, beceri, davranıĢlar ve birlikte iĢ görme alıĢkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak, Böylece, bir yandan Türk vatandaĢlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu
artırmak; öte yandan millî birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak nihayet Türk milletini çağdaĢ uygarlığın yapıcı, yaratıcı seçkin bir ortağı yapmaktır.(M.E.B,2006:4)
Böylece, bir yandan Türk vatandaĢlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan millî birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak nihayet Türk milletini çağdaĢ uygarlığın yapıcı, yaratıcı seçkin bir ortağı yapmaktır.
2.3.2. Görsel Sanatlar Dersi Programı’nın Özellikleri
Çağımızın yenilikçi sanat eğitimi yöntem ve aĢamaları izlenerek ve velilerle öğrencilerin beklentileri göz önünde bulundurularak sanat ve eğitim deneyimlerine sahip eğitimci akademisyen, uzman ve öğretmenlerle geliĢtirilen Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı‟nın özellikleri Ģunlardır:
- Görsel sanatlar alanında yapılan bütün uygulamalarda, kendini ifade etmede, bu ifade yolu ile iletiĢim kurmada, yaratıcı düĢünmede, problem çözmede, bilgi ve malzeme seçiminde niteliğe önem veren bir anlayıĢ esas alınmıĢtır.
- Sanat eğitimi alanındaki çağdaĢ geliĢmeler ve yaklaĢımlar sonucunda öğrenciye güzellik kavramının kazandırılması, algı birikimi, el-göz ve zihin birlikteliğinin sağlanması, bu amaçla çeĢitli tekniklerin bilinçli bir rehberlikle uygulatılması amaçlanmıĢtır.
- Eğitim ortamları sınıf içi ve sınıf dıĢı; (park, bahçe, sergi, müze, tarihi yapılar, sanatçı atölyeleri, sanat ve kültür merkezleri vb.) olarak zenginleĢtirilmiĢtir.
- Sanatta uygulamalı çalıĢmalarla birlikte geçmiĢten günümüze meydana getirilmiĢ olan sanat eserlerini anlama, onları görsel olarak okuma ve onlardan haz alma birikiminin kazandırılması ilke edinilmiĢtir.
- Öğrenme ve öğretme sürecinin önceliklerinin dağılımında öğrencinin ilgi ve ihtiyaçlarının ve günün uyarıcı koĢullarının göz önünde bulundurulması ile birlikte eğitimciye esneklik sağlayan, öğrenci merkezli bir program öngörülmüĢtür.
- Öğrenme ve öğretme sürecinde, öğrencinin ilgisini çekmek, motivasyonunu artırmak ve özendirmek için her sınıfın düzeyine uygun sınıf içi ve sınıf dıĢı sergi, gösteri, sunum, etkinlik ve oyunlaĢtırmalar (dramatizasyon) için açıklamalara programda yer verilmiĢtir.
- Görsel sanatlar eğitiminde tekniğin amaç olmadığının, bir anlatım aracı olduğunun bilinci içerisinde, her yaĢın geliĢim düzeyine uygun, değiĢik uygulamalar ve teknikler önerilmiĢtir(M.E.B,2006;7).
2.3.3. Görsel Sanatlar Dersi Programının Temel YaklaĢımı
Günümüz biliĢim çağında yaratıcı, giriĢimci, sorun çözücü, bilgiyi yapılandırıcı ve dönüĢtürücü bireylere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bağlamda, özellikle çoğu geliĢmiĢ ve bazı geliĢmekte olan ülkelerde “yapılandırmacılık” tanımlamasıyla “öğrenci merkezli” yeni bir eğitim uygulama modelinin hayata geçirildiği gözlenmekte, “öğrenci merkezli” eğitim modelinin çağın ve günün gereklerine daha uygun olduğu düĢünülmektedir.
Öğrenci merkezli bu eğitim modeline göre en önemli öge öğrencinin kendisidir. Onun ilgileri, ihtiyaçları ve beklentileri, yapılandırmacı modele uygun olarak hazırlanacak programların, temel ilkelerini oluĢturmaktadır. Program, her aĢamasında öğrencilerin ilgi, istek, ihtiyaç ve beklentileri göz önünde bulundurularak öğretmene de esneklik sağlayan bir yaklaĢıma sahiptir. Öğrenme süreci öğrencinin etkin katılımını, öğretmenin ise rehberliğini sağlayacak bir biçimde düzenlenir.
Sanat eğitimi oyunla baĢlar ve öğrencinin kendi eğilimlerini, becerilerini, yatkınlıklarını keĢfetmesine ortam yaratır. Duygu ve düĢüncelerini sanat yoluyla ifade edebilme gücü kazandırmayı amaçlar. Ġlköğretim düzeyinde sanat eğitiminin amacı sanatçı yetiĢtirmek değildir. Sanat eğitimi bireyin kendisinden hareket eder. Onun geçmiĢ yaĢantıları, deneyimleri, duygu ve düĢünceleri elbette bir baĢlangıç noktasıdır. Sanat eğitimi karmaĢık bir ruhsal yapıya sahip olan insanın duygularını biçimlendirmesine katkıda bulunur. Bireyin gerçek anlamda mutlu olması için kendini gerçekleĢtirmesine ve özgürleĢmesine ortam hazırlar(M.E.B.,2006;7).
2.3.4. Görsel Sanatlar Dersi Programının Yapısı
Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programı‟nın yapısı dersin genel amaçları, temel becerileri, öğrenme alanları, kazanımlar, etkinlik örnekleri, açıklamalar, Atatürkçülükle ilgili konular ve ara disiplinlerden oluĢmaktadır.
2.4. Ġlköğretim 7. Sınıflarda Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programının