Freeman ve Soete‟nin Sınıflandırması

Freeman ve Soete‟nin sınıflandırması konusunun anlaĢılabilmesi açısından bu kısımda; saldırgan inovasyon stratejisi, savunmacı inovasyon stratejisi, taklitçi ve

201

BTSO, a. g. e., s. 22.

202 _{Süleyman Bolat, „‟Örtülü Bilgi Kaynaklarının KeĢfi ve SomutlaĢtırılması: ġirince Örneği‟‟,}

82

bağımlı inovasyon stratejisi, geleneksel ve fırsatçı inovasyon stratejisi konu baĢlıkları izah edilecektir.

2.8.1.1. Saldırgan Ġnovasyon Stratejisi

Pazara sunulan ürün veya hizmetler, saldırgan inovasyon stratejisinde rakiplerden daha önce geliĢtirilmekte ve mevcut pazara sunulmaktadır. Saldırgan inovasyon stratejisinde temel amaç, pazarda ve teknik alanda öncü konumda olmak gösterilebilir. Bağımsız ve güçlü Ar-Ge yapısı, saldırgan inovasyon stratejisinde olmazsa olmaz konumunda bulunmaktadır. Yapılan araĢtırmalar sonucunda elde edinilen bulguların vakit kaybetmeden uygulamaya konulması ve üstünlük anlayıĢının sürdürülmesi büyük önem ifade etmektedir. Saldırgan inovasyon stratejisinde ilk evrelerinde, ürünü tüketen ya da satan kiĢilerin bilgilerinin arttırılması gerekmektedir. Bilgi artıĢının sağlanabilmesi için uygulama alanları, eğitim setleri, el kılavuzu ve kitap gibi hizmetlerin sunulması önemli faydalar sağlamaktadır. Ar-Ge faaliyetlerinin payının %50‟lere ulaĢmasının saldırgan inovasyon stratejilerini uygulayan iĢletmelerde görüldüğü söylenebilir. Ar-Ge faaliyetleri için yapılan giderlerin ortalama payının %10 civarında olması, saldırgan inovasyon stratejisinin tercih edilmediğini ifade etmektedir. ĠĢletmelerin temel amaçları kar olduğundan dolayı, yüksek getiri sağlayabilen saldırgan inovasyon stratejilerini tercih edilebilir konuma getirmektedir203. Riskin yüksek olabileceği durumunun, iĢletmeler tarafından iyi kavranması gerekmektedir.

Günümüzde rekabetin artması nedeniyle iĢletmelerin mevcut pazarda devamlılığını ve kar marjını yükseltmeleri için yeni arayıĢlar içerisinde bulunması amacı görülmektedir. Saldırgan inovasyon stratejisi, iĢletmelerin yeni bir üretim sürecini veya yeni bir ürünü rakip iĢletmelerden önce geliĢtirip mevcut pazara sunulmasına olanak sağlamaktadır. ĠĢletmelerin mevcut pazarda öncü ve teknik alanda lider konuma gelebilmelerine olanak sağlayabilir. ĠĢletmelerin rekabet ortamında faaliyetlerinin devamlılığı için teknoloji ve bilim ile iç içe olması ve güçlü bir Ar-Ge‟ye sahip olmaları gerekmektedir. Üstünlüklerden ve teknolojik yeniliklerden hızlı bir Ģekilde faydalanmaları gerekmektedir. Saldırgan inovasyon stratejisini benimseyen iĢletmelerin, mali açıdan avantajları değerlendirilirken dezavantajlarının da unutulmaması gerekmektedir204_{. Saldırgan inovasyonun diğer inovasyon} stratejilerine göre risk olasılığı fazla olmasına rağmen sonuçlarının olumlu olması durumunda, kar marjının en yüksek olduğu inovasyon çeĢidi olduğu söylenebilir.

203 _{Hobikoğlu, a. g. e., s. 187.} 204

84 2.8.1.2. Savunmacı Ġnovasyon Stratejisi

Savunmacı inovasyon stratejilerini benimseyen iĢletmelerin, pazarda öncü olmayı pek sevmedikleri söylenebilir. Teknolojik değiĢimlerden yararlanmamayı ve geride kalmayı tercih etmemektedir. Öncü olmanın taĢıyacağı sorumluluk ve risklerin ağır olabileceğinin farkında olmaktadırlar. Saldırgan inovasyon stratejilerini uygulayan iĢletmelerin hatalarından ve açtıkları pazarlardan yararlanabilmeyi hedeflemektedirler. Savunmacı inovasyon stratejisini uygulayan iĢletmeler, orijinal yenilik türleri için kapasitelerini düĢürebilir. Pazarlama alanında özel bir güç, yetenek veya değiĢim mühendisliği alanlarında yetenek sahibi olabilirler. Savunmacı inovasyon stratejisini tercih etmelerinin nedeni, bütün söylenen kavramların benzer ya da karıĢımı faktörler de olabilir. Stratejiyi uygulayan baĢarılı rakipleri tarafından saf dıĢı bırakılan iĢletmeler, mecburen savunmaya yönelik stratejiler de izlemek durumunda kalmaktadır. Savunmacı inovasyon stratejisini uygulayan iĢletmeler böyle bir durumda çoğu zaman pazara girme konusunda tereddütler yaĢayabilir ve beklemeyi tercih edebilirler205. Savunmacı inovasyon sürecinde iĢletmelerin ürünlerini pazara sunmaları ve pazar faaliyetlerine devam etmeleri gerektiği söylenebilir.

Ġnovasyon uygulama sürecinde iĢletme, pazarda baĢarısız olma ve büyük zarar etme riskini göz önünde bulundurarak savunmacı pozisyonda kalmayı tercih etmektedir. Savunmacı stratejiyi uygulayan iĢletmeler, pazara ilk giren olmayı ve teknolojik üretimde öncü olmayı tercih etmemektedir. Radikal yenilikten kaynaklanan riskten ve Ar-Ge maliyetlerinden kaçınma savunmacı inovasyon strateji için hareket noktası olarak ifade edilmektedir. Savunmacı stratejiyle hareket eden iĢletmeler, teknolojide iyileĢtirmeler yapmayı teknolojik yenilik yapmaya tercih etmektedir. Tedbirli yenilik yapmayı, radikal yenilik yapmaya tercih etmektedir. Savunmacı yenilik stratejisini bünyelerinde uygulayan iĢletmeler, mevcut pazarlara iyileĢtirme yaptıkları ürünleri gönderip bu pazarda pay sahibi olabilmek için fazla çaba göstermektedirler206_{. Savunmacı inovasyon taktiğini uygulayan iĢletmelerin,} ürünlerinin oluĢum aĢamasında maddi harcamaları fazla olmasa da ürünlerini pazara sunduktan sonra tutunma adına fazla harcamalar yaptıkları belirtilebilir. 2.8.1.3. Taklitçi ve Bağımlı Ġnovasyon Stratejisi

205 _{Örücü vd., a. g. e., s. 66.}

206 _{Mehmet Deniz, „‟KOBĠ‟lerde Yenilik, Yenilik Stratejileri ve Bir Uygulama‟‟, Sosyal ve}

85

Taklitçi inovasyon stratejisini uygulayan iĢletmeler, ellerindeki mevcut bilgi ve teknolojileri kullanarak yenilikleri uzaktan izlemeyi tercih ettikleri söylenebilir. Taklitçi inovasyon stratejilerinin sonucu olarak, patentler ile koruma altına alınmıĢ yenilikler ve patent süresinin dolması da örnek olarak gösterilebilir. Uygulamalarda bulunan iĢletmeler, herhangi bir lisans ücreti ödeme durumu ile karĢı karĢıya kalmamaktadır. Taklitçi inovasyon stratejisini uygulayan iĢletmeler, yeni pazarlara girebilirlerse taklit ettikleri yeniliklerden daha fazla kar elde etmektedirler. Maliyet analizi açısından giderler düĢük olacağı için iĢletmeler maliyet avantajına sahip olabilir. ĠĢletmeler böylece pazara ve piyasaya ürünü daha ucuz olarak sunmaktadır. Üretim becerisi ve teknik bilgi gereksinimi, iĢletmeler için büyük önem ifade etmektedir. Bağımlı iĢletmelerde bu durum tam tersi Ģeklinde yol almaktadır. Ar-Ge çalıĢmaları ile ürün tasarımında hiçbir giriĢimde bulunmayan, sermayesi ve kendisi küçük iĢletmeler olarak tanımlanmaktadır. Bağımlı iĢletmeler, büyük iĢletmelerin taĢeronu ve alt firmaları gibi çalıĢmaktadır. Pazarlarını geniĢletme ve farklılaĢmaya yolunda hareket etme düĢüncesi ile bağımlı iĢletmeler, bağımsızlıklarını da kaybetmek istememektedir207. Taklitçi inovasyon stratejisini uygulayan iĢletmeler, riskin ve maliyetin en az olduğu inovasyon stratejisini kullanmaktadırlar.

Mevcut pazarda, öncü konumdaki iĢletmelerin ürettikleri inovatif ürünler, savunmacı inovasyon stratejisi izleyen iĢletmeler tarafından üretilmemektedir. Savunmacı strateji izleyen iĢletmeler yeni ürünlerde oluĢabilecek hata paylarını tolere edecek uygulamalar geliĢtirmek, yeni patent alabilme çalıĢmaları ve öncü iĢletmelerin oluĢturduğu pazara girebilmek için bu yola baĢvurmaktadır. Taklitçi strateji izleyen iĢletmelerde bu durum diğerinin aksine üretim giderleri minimum tutularak benzer ürün üretilmektedir. ĠĢletmeler parça imalatı ve ara ürün imalatı yapan iĢletmeler ile birlikte hareket etmektedir. DüĢük maliyetler ve giriĢim yeteneği taklitçi inovasyon stratejisinde önemli bir yer tutmaktadır. Kısıtlı kar marjları ve düĢük maliyetler ile taklitçi inovasyon stratejisini uygulayan iĢletmeler kısa sürede yüksek kar elde edebilecek konuma ulaĢabilirler208_{. Taklitçi inovasyon yapan iĢletmelerin} paten sorunu ile karĢılaĢtıkları bilinmektedir. Bununla birlikte pazarda tutunmak için politika üretmeleri söz konusu olmaktadır.

2.8.1.4. Geleneksel ve Fırsatçı Ġnovasyon Stratejisi

Teknolojik alanlarda beceriler ve mesleki yetenekler, geleneksel inovasyon stratejisi alanında kullanılmaktadır. ĠĢletmeler, ürettikleri ürünlerde uzmanlık ve

207 _{Örücü vd., a. g. e., s. 63.} 208

86

beceri isteyen iĢlerde üretim yaptıkları için ürünlere talepler yoğun olabilir. ĠĢletmeler, mevcut pazarda çoğunlukla değiĢiklik yapma gereksinimine ihtiyaç duymamaktadır. ĠĢletmelerin mevcut yapıları ürün yenilenmesine olanak sağlayacak donanım ve kapasiteye uygun olmadığı için bu durumun tam tersine hareket edememektedirler209. Geleneksel inovasyon stratejisini tercih eden iĢletmelerin, sundukları ürünlerin maliyetli ve özel oldukları için pazarda bir sıkıntı ile karĢılaĢmadıkları söylenebilir.

Rekabet ortamında risk almak istemeyen fakat pazarda var olmak isteyen iĢletmeler, fırsatçı inovasyon stratejisini tercih etmektedir. ĠĢletmeler, fırsatçı inovasyon stratejisi çalıĢmalarında Ar-Ge çalıĢmalarına ağırlık vermektedirler. Ekonomik olarak kendilerini yormayacak minimum maliyet ve yenilikçi anlayıĢa sahip olmaları sebebi ile iĢletmeler, fırsatçı stratejileri tercih etmektedir. Fırsatçı inovasyon stratejilerinde iĢletmeler; inovatif ürünleri pazara sunma aĢamasında doğru zamanı beklemektedir. Öncü konumdaki iĢletmenin boĢluklarını ve zayıflıklarını iyi değerlendirmeye çalıĢmaktadır210_{. Fırsatçı inovasyon çeĢidini} uygulayan iĢletmeler, albenisi yüksek ve maliyetleri az olan ürünleri pazara sunarak pazardaki büyük dilime sahip olmaktadır.