• Sonuç bulunamadı

Bürolar, personele sundukları yerleşim imkânlarına göre fiziksel açıdan düzenlenebilmektedirler. Fiziki alana sahip bürolar, çalışanların örgüt içinde kapalı bir mekânda büro hizmetlerini yerine getirdiği, yapılan işlerle ilgili araç, gereç ve ekipmanın bulunduğu ortamlardır.

Fiziki alana sahip büroları yapılacak olan işin ya da hizmetin hacim ve yoğunluğuna, çalışanların statü ve sayısına göre; özel büro (kapalı büro), açık büro, hücre büro, grup büro, hibrit büro, serbest düzenli büro, kombi büro ve mobil büro olmak üzere sekiz başlıkta incelemek mümkündür (Efe, 2004).

1.6.1.1. Özel Büro

Özel bürolar, 1-4 kişinin çalıştığı küçük odalardır (Göral 2002, Efe 2004). Kapalı büro olarak da ifade edilmektedir. Bazı hizmetler için özel büroların ayrılması gerekli, hatta zorunlu olabilmektedir. Müdür ve daha üst düzey yöneticilerle, iş sahipleri ve ziyaretçilerle çok sık karşı karşıya gelen personel araştırma, planlama, dosya incelemesi, proje hazırlama vb. yoğun zihinsel çalışma ya da gizli kalması gereken işleri yapan personele özel bürolar ayrılmaktadır. Özel bürolar, yöneticinin çevresindeki personel üzerinde denetim olanağını kısıtlamaktadır. Bir arada çalışan personel arasındaki samimiyet ve arkadaşlık bağlarını kuvvetlendirmektedir. Bu duruma yöneticinin denetim ve gözetim olanağını kısıtlamakla birlikte iş verimliliğinin azalmasına da neden olmaktadır. Kapalı büroların bir dezavantajı da her büro için ayrı bir makine, teçhizat ve donanım gerekeceğinden genel yönetim giderlerinin artmasına neden olacaktır (Efe, 2004).

1.6.1.2. Açık Büro

geniş alanlarda kurulan, portatif ve ses geçirmeyen bölmelerle birbirinden ayrılmış bürolardır (Ar 1999, Efe 2004). Büyük kapasiteli iş yerlerinde, bankalarda veya çeşitli kamu kuruluşlarında açık bürolar kullanılmaktadır. Açık bürolar alan olarak geniş, ayırma duvarları olmayan, bunun yerine küçük paravanlar, alçak setlerle büroların birbirinden ayrıldığı alanlardır (Efe, 2004). Açık büro, toplu bilgi akışı ve toplu iletişimi sağlarken, klasik bir açık büro bölmeler olmadan bütün alana yayılmaktadır (Güney, 2005). Açık bürolarda personelin rahat hareket edebilmesi için masaların dört yanından yeterince alan bırakılması gerekmektedir. Ayrıca personelin temiz hava alabilmesi de düşünüldüğünde her personele zorunlu olan alanı saptamak gerekmektedir. Açık bürolarda kişi başına ortalama 10 m² alan ve 30 m³ boşluk standart olarak kabul edilmektedir. Çeşitli pozisyon ve hizmetler için aşağıdaki yerleşme standartları bir ölçüt olabilmektedir (Göral 2002, Efe 2004).  Kişilere 10 m²  Yöneticilere 20 m²  Toplantı Salonu 55 m²  Kabul Salonu 55 m²  Mülakat Odası 18 m²

Masalar arası 0,80 cm ve geçitler 100 cm’den az olmamalıdır.

1.6.1.3. Hücre Büro

Hücresel büro kullanımı orta çağlara kadar uzanmaktadır. 1950’lerden önce yapılan büro planlaması türleri arasındadır. Hücresel büro mekânları, genellikle doğal aydınlatmaya bağlı olduklarından mekân derinliği 5.50-6.00 m ile sınırlı kalmaktadır (Karabiber 1994, Yılmazer 2010). Klasik anlamda hücre ofis yapılanmalarında koridorlara paralel olarak yerleştirilmiş karşılıklı odalar şeklinde tasarımlar gerçekleştirilmektedir. Ulaşım yolu olarak bütün çalışanlar bu koridordan faydalanmaktadırlar. Koridorların her iki tarafı da duvarlar ile çevrilidir. Bu çalışma mekânları sabit duvar elemanları ile ana ulaşım yolundan ayrılırlar. Bu plan çözümü çalışma mekânını cephe ile koridor arasında sınırlamaktadır (Yılmazer, 2010).

1.6.1.4. Grup Büro

Teknolojik gelişmelere bağlı olarak elektronik bilgi iletiminin bürolarda yaygınlaşmasıyla çalışma gruplarını oluşturan insanların sayısı azalmış, birlikte çalışan gruplara yönelik büro mekânlarından oluşan yeni bürolar ortaya çıkmıştır. Grup bürolar,

2-15 kişinin çalıştığı iş adalarıdır. Bu adalar birbirlerinden merdiven, köprü ve koridorlarla ayrılmaktadır (Güney, 2005).

1.6.1.5. Hibrit Büro

Hibrit (melez) bürolar, hem kapalı büro hem de açık büro yaklaşımlarının özelliklerini kapsamaktadır (Tengilimoğlu & Tutar 2003, Efe 2004). Örneğin duvardan duvara bölme yapan paneller ile özel bürolar anında kurulabilmekte ve gerektiğinde panellerin sökülmesiyle, hızlı bir şekilde açık büroya dönüştürülebilmektedir (Efe, 2004).

1.6.1.6. Serbest Düzenli Büro

Son yıllarda ve özellikle 21. yy. girerken hücre tipi büro ile açık plan büro, üçüncü bir büro düzeninde birleşmiş ve serbest düzenli büro olarak karşımıza çıkmıştır. Bu yeni düzen hem hücre tipi hem de açık plan büroların avantajlarını bünyesinde bulundurmaktadır. 1960’larda Almanya Quickborn’da, Schnelle Kardeşler’in geliştirdiği bir sistemdir. İşletme uzmanlarından oluşan planlama, yönetim ve işletme danışmanlığı firması olan “Quickborn” ekibi büro teftişi, organizasyonu, iletişim, evrak akımı etütleri ve dosyalama sistemleri konularındaki çalışmaları sonunda geleneksel büro planlama sistemlerini kökünden değiştiren yeni bir planlama anlayışı getirmişlerdir (Gürer 1997, Güney 2005).

1.6.1.7. Kombi Büro

Bir ofiste gruplaşmış, bireysel çalışma üniteleri ve ortak kullanım alanlarından (arşiv, fotokopi, dinlenme vb.) oluşan büro tipidir. Hem grup çalışmasına, hem de işe yoğunlaşmak için bireysel çalışmaya olanak sağlar. Bu büro tipinin hücre bürolar ile grup büroların olumlu özelliklerini birleştiren bir yapısı vardır (Güney, 2005).

1.6.1.8. Mobil Büro

Bağımsız ofis kavramını simgeleyen “mobil büro”, tekerlekler üzerinde yeri veya fonksiyonu dakikalar içinde değişebilen, konsantrasyon birimi veya toplantı odası olarak kullanılabilen bir büro tipidir. Yer döşemesi, tavan ışıkları ve masadan rafa iç döşemesi ile tam teçhizatlı mobil çalışma alanları oluşturulmuştur. Ofislerdeki mekân değişimlerine sonsuz olanaklar tanıyan bu tip, bu özelliği ile geleceğin geçici ofisleri olacak konumdadır. Sistem, modülerliği sayesinde çeşitli boyutlarda tek kutu olabilirken, birden fazla birimin birleşmesi sonucu geniş toplantı alanları elde etmek mümkündür. “Ofis Kutusu” nun tüm sistem aksesuarları profil kanallarına kolaylıkla monte edilebilir ve her

zaman yükseklik ayarı yapılabilir bir özelliğe sahiptir. Çağdaş dosyalama ve raf sistemlerinin mobil olması gerektiği düşüncesiyle oluşturulan bu sistem, modüler yapısı ve bölmeli sistemi sayesinde her zaman genişletilebilme imkânına sahiptir. Her türlü alana esnek yapısıyla uyum sağlayan sistemin parçaları, kolay sökülüp kurulabilecek mıknatıslarla birbirine bağlanır (Güney, 2005).