Mazi Fiilin Kullanıldığı Yerler

1. Türkçedeki geçmiş zamana karşılık kullanılmaktadır. Arapçada buna “mutlak geçmiş zaman” denmektedir.

103

2. Türkçedeki şart kipinin geniş ve gelecek zamanda kullanımına karşılık kullanılmaktadır.

Çalışırsan sınavda başarırsın, başaracaksın. ناحتملإا يف تحجنل تسرد نإ. Bana yarın gelirsen sana yardım edeceğim. .كدعاسأس ادغ يلإ ترضح نإ

3. ول şart edatıyla Türkçedeki şart kipinin hikâyesine karşılık olarak kullanılmaktadır.

Çalışsaydın başarırdın, ancak sen çalışmadın. سردت مل كنكلو تحجنل تسرد ول. Rabbin dileseydi insanları tek bir millet kılardı. ةدحاو ةمأ سانلا لعجل كبر ءاش ول. Ahmet gelmeseydi Ali gelirdi. .يلع رضح دمحأ رضحي مل ول

Ahmet olmasaydı seni ziyaret ederdim. .كترزل دمحألا ول 4. Türkçedeki gelecek zamana karşılık kullanılmaktadır.

Allâh’a yemin olsun ki bana para verinceye kadar evden çıkmayacağım. ل للهاو

أ ن ادوقن ينيطعت ىتح تيبلا نم جرخ .

5. Türkçede ölen birisine rahmet dilerken kullanılan ifadenin karşılığında kullanılmaktadır.

Allâh (ona) rahmet etsin. للها همحر .

6. Türkçedeki şimdiki zamana karşılık kullanılmaktadır. Bu kullanıma Arapçada ukûd (anlaşma, sözleşme) denmektedir. Ukûd konuşmanın (anlaşma, sözleşmenin cereyan ettiği) meydana geldiği anda konuşmayla ile iç içe tamamlanan olayların ifade etmede kullanılmaktadır.

Daireyi sana satıyorum. . ةقشلا كتعب Burada ifade edilmek istenen “Sattım gitti.” şeklindedir.

Bu kalemi sana hediye ediyorum. ملقلا اذه كل تبهو. Burada ifade edilmek istenen “Hediye ettim gitti.” şeklindedir.

7. Türkçedeki geniş zaman yargı ifadesine karışlık olarak kullanılmaktadır. اميحر اروفغ للها ناكو

104

8. لا harfi normal şartlarda muzâri fiilin başına gelen ve fiilin anlamını olumsuz yapmaktadır. Ancak bazen Türkçedeki ne ….. ne … bağlacına karşılık gelen kullanımda mazi fiilin başına da gelmektedir.

Ne çıktım ne de arabaya bindim. ةرايسلا تبكر لاو تجرخ لا.

9. لا harfi normal şartlarda muzâri fiilin başına gelen ve fiilin anlamını olumsuz yapmaktadır. Ancak bazen mefûl fiilden önce gelirse mazi fiilden önce de kullanılmaktadır.

Hiçbir insana vurmadım. ةأرما لاو تبرض لاجر لا.

01. سيل harfi normal şartlarda ismin başına gelip anlamı olumsuz yapmaktadır. Ancak bazen fiil cümlelerinde mazi fiilin anlamını da olumsuz yapmaktadır.

Sen, ne bunun için yaratıldın ne de bununla emredildin. ترمأ اذهب لاو تقلخ اذهل سيل . 11. Türkçedeki dilek kipinin hikâyesine karşılık geldiği zaman kullanılmaktadır. Keşke sen de burada olsaydın. انه تنك كتيل.

12. Türkçedeki temenni ifadeleri için kullanılmaktadır. İnşallâh erkenden evine gitmiştir. اركبم هتيب ىلإ لصو هلعل . 13. Adlaştırmada kullanılmaktadır.

Okuluna dönmesine sevindim. .هتسردم ىلإ داع نأب تحرف Öğretmenimin yeni okulumuzu ziyaret etmesini istiyorum.

ةديدجلا انتسردم انتسردم تراز ول دوأ .

14. Türkçedeki bazı ulaçlara karşılık olarak kullanılmaktadır.

Televizyon seyretmeden önce yemek yedim. .زافلتلا تدهاشنأ لبق ماعطلا تلوانت Televizyon seyrettikten sonra yemek yedim. زافلتلا تدهاش ام دعب ماعطلا تلوانت. Düşmeden hemen önce benimle konuştu. عقو نأ لبق يعم ملكت .

Yanıma gelince kendisine bu kitabı verdim. باتكلا اذه هل تمدق يلإ رضح امل . Sokakta gezerken arkadaşımla karşılaştım. .يقيدص تلباق عراشلا يف لوجتأانا امنيب Şarkı söylerken öğretmen sınıfa girdi. ينغأ تنك امنيب فصلا سردملا لخد .

105 Arabayı görünce duydum. ةرايسلا تيأر ذإ تفقو .

15. Türkçedeki belirsiz geçmiş zamanın hikâyesine karşılık olarak kullanılmaktadır. Bu kitabı daha önce okumuştum. .لبق نم باتكلا اذه تأرق دقتنك

16. Başına getirilen دق edatıyla birlikte kullanıldığında bazen Türkçedeki belirsiz geçmiş zamanın bildirme ekiyle birlikte kullanımını karşılamaktadır.

Namaz başlamıştır. ةلاصلا تماق دق .

17. Başına getirilen دق edatıyla birlikte kullanıldığında bazen kesinlik ifade etme ifadesi taşımaktadır.

Kardeşim otobüse mutlaka binmiştir. ةلفاحلا يتخأ تبكر دق .

17. Başına getirilen دق edatıyla ve zaman zarflarıyla birlikte kullanıldığında bazen bir işin henüz yapıldığını ifade etmektedir.

Kitap okumayı henüz bitirdim. نلآا ةءارقلا نم تيهتنا دق .

18. Başına getirilen دق edatıyla birlikte kullanıldığında bazen Türkçedeki ulaçlara karışlık gelmektedir.

Ankara’dan doktorayı elde etmiş olarak döndüm. .هاروتكدلا ىلع تلصح دقو ةرقنأ نم تدع 19. Başına getirilen دق edatıyla birlikte kullanıldığında bazen kişinin içinde bulunduğu hâli, durumu veya yaşamış olduğu bir durumdan sonraki durumunu ifade etmek için kullanılmaktadır.

Seni gülmüş gördüm. (Gördüğüm kadarıyla biraz önce gülmüşsün, bunu anladım, fark ettim). تكحض دق كتيأر.

10. Başına getirilen دق edatıyla birlikte kullanılması durumunda bu kalıbın olumsuzu لعف ام veya لعفي امل şeklinde gelebilmektedir.

Dersini bitiren öğrenciler henüz evlerine dönmediler. لاطلا عجري امل

لا ب مهتويب ىلإ مهسورد نم اوهتنا نيذ .

22. Mazi fiil Türkçedeki ne… ne… bağlacına karşılık olarak kullanıldığı zaman bağlacın ikinci kısmından sonra gelen mazi fiilin başına normalde muzâri fiilin başına gelen olumsuzluk edatı getirilebilmektedir.

106

Ne kar yağdı ne yağmur. ءامسلا ترطما لاو جلثلا لزن ام.

22. Mazi fiilin başına bazen دقل edatı getirilmektedir. Bu durumdaki kullanımı başına دق edatının kullanımıyla aynıdır.

23. Mazi fiilin başına لاأ ، امول ،لاول ،لاه gibi edatların getirilmesiyle cümle azarlama, pişmanlık ve yerme gibi anlamlar kazanmaktadır.

Hırsızları cezalandırsaydın da mahallede emniyet olsaydı! لا تبقاع لاول

ل يحلا يف ناملأا دوسيف صوص

.

Derslerine çalışsaydın ya!. كسورد تعجار لاه

24. Mazi fiil sürerlilik bildiren fiillerde bazen bir olayın geçmişte başlayıp hâla devam etmekte olduğunu ifade etmektedir.

Kız çocuğu hâla ağlamaktadır. يكبت تنبلا تحرب ام.

Ayşe dört saattir çalışmaktadır. .تاعاس عبرأ ذنم سردت ةشئاع تئتف ام Allâh kullarını esirgeyendir. هدابعب اميحر للها لازام .

Öğretmen hâla konuşmaktadır. املكتم سردملا كفنا ام . 25. Dua ve beddua ifade etmekte kullanılmaktadır. Allâh sana yardım etsin. للها كدعاس .

Allâh onu cehenneme atsın. .رانلايفللها هاقلأ

26. Geniş veya gelecek zaman anlamında kullanılmaktadır. Allâh’a yemin ederim ki seni ziyaret etmeyeceğim. كترز لا للهاو.

27. Arapçada ummak, ümit etmek ve beklenmek anlamına gelen ىسع ،ىرح (Recâ) fiilleri bulunmaktadır. Bu fiiller cümlenin başına gelir ve her zaman geçmiş zamanda kullanılır. Ancak cümlenin anlamı geniş, şimdiki ve gelecek zamandadır (er-Râcahî, 1992, s.140; Doğan, 2012b, s.224-234).

İnşallâh yağmur yağar. لزني رطملا ىسع.

28. Şart cümlesinde koşul bildiren cümleden sonra gelen cümle Türkçede zaman kipi bakımından koşul bildiren cümleyle uyum içinde olduğu hâlde Arapçada bu kural bulunmamaktadır. Bazen hem koşul bildiren cümle hem de sonraki cümle mazi fiil olduğu

107

hâlde anlamı geniş ya da gelecek zaman olabilmektedir. Bu durum anadili Türkçe olanların kavramada zorlandıkları konulardandır.

Beni ziyaret edene ikramda bulunurum (bulunacağım). هتمركا ينراز نم. Kalırsan kalırım. تيقب تيقب نإ.

Küçükken ne öğrenirsen büyüyünce sana faydası olur. كربك يف كعفن كرغص يف تملعت ام 29. Beğenme, şaşkınlık bildiren ifadeler mazi fiil ile belirtilmektedir.

Ne kadar da başarılı bir öğrenci! !بلاطنم هحجنأ ام Ne kadar da cömert bir insan! !لجرنم همركأ ام Kardeşim ne kadar da iyiydi! يخأ نسحأ ناك ام.

Görüşmemiz ne kadar da iyi olur! !انؤاقل نوكي ام نسحأ ام(Işık, 2014, s.51-56).