Fidan seçimi ve temini

Doğru çeşit seçimi, modern bağcılığın en önemli unsurudur. Çeşit seçiminde yörede

daima iyi sonuç vermiş standart sofralık, şaraplık veya kurutmalık çeşitler üzerinde

durulmalıdır. O yörede hiç yetiştirilmemiş çeşitlerin kullanılmasında ise çok dikkatli

olunmalıdır. Çeşit seçimine etki eden faktörleri pazar değeri, işgücü ve diğer girdi

ihtiyacı, yöreye özgü olması, çeşidin tanınması, toprak tipi ve diğer faktörler (don

zararından sonra yenilenebilme, olgunlaşma dönemi, pazar istekleri) olarak sıralamak

mümkündür.

Asmaların verimi ve ürünün olgunlaşması üzerine doğrudan etkili olmaları nedeniyle

uygun anaç seçimi de bağcılıkta büyük önem taşımaktadır. Floksera ve nematodlar ile

bulaşık alanlarda Amerikan asma anacı kullanılması zorunludur. Dünyada ve

Türkiye’de değişik toprak tiplerine adapte olabilen, kurağa, kirece, tuzluluğa,

flokseraya, nematodlara dayanımı ile yerli asma çeşitleriyle uyuşma yetenekleri farklı

olan çok sayıda anaç kullanılmaktadır. Uygun anaç seçimi ile ilgili çalışmalar, modern

bağcılığın temel çalışmaları arasında yer almaktadır. Amerikan asma anaçlarının

seçiminde, Toprak-Anaç ilişkileri, Anaç-Kalem ilişkileri, Filoksera-Anaç ilişkisi,

Nematod-Anaç ilişkisi ve diğer faktörler (dalların odunlaşması, çeliklerin köklenme

yeteneği, kalemin verimi üzerine etkileri, anacın gelişme kuvveti) dikkatle

incelenmelidir (Çelik ve ark., 1998).

Ayrıca iyi yetiştirilmiş, sağlıklı ve standartlara uygun ve ismine doğru fidanların bugün

için Tarım ve Köy İşleri Bakanlığına bağlı kuruluşlardan veya bakanlığın devamlı

kontrolü altında bulunan tanınmış özel sektör fidanlıklarından temin edilmesi tavsiye

edilmektedir.

Çizelge 4.36’da incelenen işletmelerin fidanlarını temin ettikleri kaynaklara göre

dağılımı verilmiştir.

Çizelgede görüldüğü gibi işletmeler ortalamasına göre incelenen işletmelerin % 62,86’sı

64

kuruluşlarından, % 10’u yalnızca şahıslardan, % 2,85’i kendi işletmesi, şahıslar ve

devlet kuruluşlarından, % 1,43’ü ise yalnızca kendi işletmesinden temin etmektedir.

İncelenen işletmelerin fidanlarını temin ettikleri kaynakların işletme büyüklük grupları

arasında bir ayrıma neden olup olmadığını test etmek amacıyla yapılan khi-kare

analizinde P>0,025 önem düzeyinde gruplar arasındaki farkın önemli olduğu

saptanmıştır.

Çizelge 4.36. İncelenen işletmelerin fidanlarını temin ettikleri kaynaklara göre dağılımı İŞLETME GRUPLARI

1.Grup (32) 2.Grup (20) 3.Grup (18) İşl.Ort. (70) İşletme Sayısı İşletme Sayısı İşletme Sayısı İşletme Sayısı Adet % Adet % Adet % Adet %

Kendi İşletmesi 0 0,00 0 0,00 1 5,56 1 1,43 Şahıslar 7 21,87 0 0,00 0 0,00 7 10,00 Devlet Kuruluşları 18 56,25 16 80,00 10 55,56 44 62,86 Şahıslar-Devlet Kuruluşları 5 15,63 4 20,00 7 38,88 16 22,86 Kendi İşletmesi-Şahıslar-Devlet Kuruluşları 2 6,25 0 0,00 0 0,00 2 2,85 TOPLAM 32 100,00 20 100,00 18 100,00 70 100,00 SONUÇ: SD= 8 P>0,025 Önem Düzeyinde Khi-Kare Hesap Değeri > Khi-Kare Tablo Değeri

17,714 > 17,535

Çizelge 4.37’de üreticilerin fidan alırken dikkat ettikleri kriterler gösterilmiştir. İşletmeler ortalaması itibarı ile incelendiğinde, üreticilerin % 85,51’i sertifikalı ve

standartlara uygun olmasına, % 76,81’i de belirli çeşit ve ucuz olmasına dikkat

ettiklerini belirtmişlerdir. İşletme büyüklük grupları açısından incelendiğinde ise 2. ve

3. grup işletmelerde benzer sonuçla karşılaşılırken, 1. grup işletmelerde belirli çeşit ve

ucuz olması öne çıkan kriterlerdir.

Üreticilerin fidan alırken dikkat ettikleri kriterlerin işletme büyüklük grupları arasında

bir ayrıma neden olup olmadığını test etmek amacıyla yapılan khi-kare analizinde

65

Çizelge 4.37. Üreticilerin fidan alırken dikkat ettikleri kriterler*

İŞLETME GRUPLARI

1.Grup (32) 2.Grup (20) 3.Grup (18) İşl.Ort. (70) İşletme Sayısı İşletme Sayısı İşletme Sayısı İşletme Sayısı Fidan Seçim Kriterleri

Adet % Adet % Adet % Adet % Sertifikalı ve Standartlara

Uygun Olması

22 68,75 20 100,00 17 100,00 59 85,51

Belirli Çeşit Olması 25 78,13 16 80,00 12 70,59 53 76,81 Ucuz Olması 25 78,13 16 80,00 12 70,59 53 76,81 SONUÇ: SD= 4 P<0,100 Önem Düzeyinde Khi-Kare Hesap Değeri < Khi-Kare Tablo Değeri

1,595 < 7,749

* Yalnız kendi işletmesinden temin edenler çıkarılmıştır. Bu soruya birden fazla cevap verilmiştir.

1. gruptaki üreticilerin % 9,38’i fidan temini konusunda herhangi bir sorunla karşılaşmadıklarını belirtmişlerdir. Ancak % 78,13’ü fidan fiyatlarının yüksek

olmasından, % 15,63’ü fidan kalitesine güvenemediklerinden, % 12,50’si fidanlar içinde istediği çeşidi bulamadıklarından ve % 3,13’ü de fidan çeşitlerinin isminin

doğruluğundan emin olamadıklarından şikayet etmektedirler (Çizelge 4.38).

2. grupta yer alan üreticilerin % 10’u fidan alırken herhangi bir sorunla karşılaşmadıklarını belirtmişlerdir. Ancak % 80’i fidan fiyatlarının yüksek olmasından,

% 20’si fidan kalitesine güvenemediklerinden ve % 10’u da fidanlar içinde istediği

çeşidi bulamadıklarından şikayet etmektedirler.

3. grupta ise üreticilerin % 23,53’ü fidan temin ederken herhangi bir sorunla karşılaşmadıklarını belirtmişlerdir. Ancak % 70,59’u fidan fiyatlarının yüksek

olmasından, % 5,88’i fidan kalitesine güvenemediklerinden ve % 5,88’i de istediği

çeşidi bulamadıklarından şikayet etmektedirler.

İşletmeler ortalaması itibarı ile incelendiğinde, üreticilerin % 13,04’ü fidan temini

konusunda herhangi bir sorunla karşılaşmadıklarını belirtmişlerdir. Ancak % 76,81’i

66

% 10,14’ü fidanlar içinde istediği çeşidi bulamadıklarından ve % 1,45’i de fidan

çeşitlerinin isminin doğruluğundan emin olamadıklarından şikayet etmektedirler

(Çizelge 4.38).

Çizelge 4.38. Üreticilerin fidan temininde karşılaştıkları sorunlar*

İŞLETME GRUPLARI

1.Grup (32) 2.Grup (20) 3.Grup (18) İşl.Ort. (70) İşletme Sayısı İşletme Sayısı İşletme Sayısı İşletme Sayısı Sorunlar

Adet % Adet % Adet % Adet % İstediği Çeşidi Bulamıyor 4 12,50 2 10,00 1 5,88 7 10,14 Çeşitler Genelde Pahalı 25 78,13 16 80,00 12 70,59 53 76,81 Fidanın Kalitesine Güveni Yok 5 15,63 4 20,00 1 5,88 10 14,49 Çeşit İsminin Doğruluğundan

Emin Değil

1 3,13 0 0,00 0 0,00 1 1,45

Herhangi Bir Sorunu Yok 3 9,38 2 10,00 4 23,53 9 13,04

* Yalnız kendi işletmesinden temin edenler çıkarılmıştır. Bu soruya birden fazla cevap verilmiştir.

1. grupta işletmelerin % 84,37’si yalnızca aşılı, % 9,38’i yalnızca aşısız, % 6,25’i ise

hem aşılı hem de aşısız bağa sahip olduklarını, 2. grupta yer alan işletmelerin tamamı

yalnızca aşılı bağa sahip olduklarını, 3. grupta ise işletmelerin % 88,88’i yalnızca aşılı,

% 5,56’sı yalnızca aşısız, % 5,56’sı ise hem aşılı hem de aşısız bağa sahip olduklarını

belirtmişlerdir. İşletmeler ortalamasında ise yalnızca aşılı bağa sahip olanların oranı %

90, yalnızca aşısız bağa sahip olanların oranı % 5,71, hem aşılı hem de aşısız bağa sahip

olanların oranı ise % 4,29’dur.

Çizelge 4.39’da incelenen işletmelerin aşılı bağlarda kullandıkları anaç çeşitlerine göre

67

Çizelge 4.39. İncelenen işletmelerin aşılı bağlarda kullandıkları anaç çeşitlerine göre dağılımı*

İŞLETME GRUPLARI

1.Grup (32) 2.Grup (20) 3.Grup (18) İşl.Ort. (70) İşletme Sayısı İşletme Sayısı İşletme Sayısı İşletme Sayısı

Adet % Adet % Adet % Adet %

5 BB 0 0,00 0 0,00 1 5,88 1 1,52

99 R 0 0,00 0 0,00 2 11,76 2 3,03

İsmini Bilmiyor 29 100,00 20 100,00 15 88,24 64 96,97

* Yalnız aşısız bağa sahip olan işletmeler çıkarılmıştır. Bu soruya birden fazla cevap verilmiştir.

Çizelgeden de görüldüğü gibi 1. ve 2. gruptaki işletmelerin tamamı ile 3. gruptaki

işletmelerin % 88,24’ü fidanlarını aşılı olarak temin ettiklerinden dolayı hangi anaç

çeşidi üzerine aşılandıklarını bilmediklerini ifade ederken, 3. grup işletmelerde

üreticilerin % 11,76’sı 99 R, % 5,88’i ise 5 BB anacını kullandıklarını belirtmişlerdir. İşletmeler ortalamasında ise üreticilerin önemli bir kısmı aşılı fidan temininden dolayı

çeşit ismini bilmediklerini ifade ederken, % 3,03’ü 99 R, % 1,52’si ise 5 BB Amerikan

asma anacı çeşidini kullandıklarını ortaya koymuşlardır.

Tokat İlinin yamaç arazilerinde, özellikle Narince çeşidi için 41 B ve 8 B, Erbaa ve

Kazova gibi daha alçak ve taban alanlar için ise, Kober 5 BB, SO 4, 99 R ve 1103 P anaçları önerilmektedir (Çelik ve ark., 1998).