Evren ve örneklem seçimi

Araştırmanın evreni Çorum, Kırıkkale ve Sivas kentlerinde yaşayan bireylerden oluşmaktadır. Tablo 7’de yer alan Türkiye İstatistik Kurumu 2018 yılı nüfus verilerine göre; Çorum kentinde ikamet eden toplam 536.483 kişi, Kırıkkale kentinde ikamet eden toplam 286.602 kişi ve Sivas kentinde ikamet eden toplam 646.608 kişi bulunmaktadır (TÜİK, 2018b). Bu evren içerisinden doğru bir örneklem seçebilmek

105 için öncelikle örnekleme çerçevesi belirlenmiştir. Örneklem seçebilmek için hem olasılığa dayalı, hem de olasılığa dayalı olmayan metotlar uygulanmıştır. İlk önce kolayda örnekleme metodu kullanılmıştır. Çalışma evreni olarak il ve ilçe merkezlerinde yaşayan 18 yaş üstü kişiler seçilmiştir. İl ve ilçe merkezlerinde Çorum’da 392.004 kişi, Kırıkkale’de 245.458 kişi ve Sivas’ta 470.589 kişi yaşamaktadır. İl/ilçe ve belde/köy nüfus oranlamasına bakarak (Tablo 7) Çorum, Kırıkkale ve Sivas kentlerinin il merkezlerinde yaşayan 18 yaş üstü nüfusun sırasıyla 297.240, 188.121 ve 350.988 olduğu söylenebilir. Araştırmaya dâhil olacak katılımcılar basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilmiştir.

İlgili literatürde (Arıkan, 2000; Baş, 2001; Çil, 2003) örneklem büyüklüğünün hesaplanmasına yönelik çeşitli formüller verilmekle birlikte bu araştırmada Yamane (2001) tarafından belirtilen aşağıdaki formülden yararlanılmıştır:

𝑛 = 𝑁. 𝑧². 𝑝. 𝑞 N. 𝑑²+ 𝑧². 𝑝. 𝑞

n: örneklem çapı N: yığın çapı

Z: standart normal dağılım tablo değeri d= duyarlılık (0,05)

p: bir bireyin örneğe seçilme olasılığı q: bir bireyin örneğe seçilmeme olasılığı

p.q: araştırmaya konu olan özellikleri taşıyan bireylerin yüzdesi (0.25)

Çorum: 297.240 × 1,96²× 0,5 × 0,5

297.240 × 0,05²+ 1,96²× 0,5 × 0,5= 384

Kırıkkale: 188.121 × 1,96²× 0,5 × 0,5

42,681 × 0,05²+ 1,96²× 0,5 × 0,5= 384

Sivas: 350.988 × 1,96²× 0,5 × 0,5

350.988 × 0,05²+ 1,96²× 0,5 × 0,5= 384

106 Evreni %95 güven aralığında ± %5 örnekleme hatası ile temsil etmeye yetecek örneklem büyüklüğü her üç kent içinde minimum n=384 olarak hesaplanmıştır.

Araştırmaya katılanların kent bazında dağılımı Tablo 5’te verilmiştir. Araştırma anketi her 3 kentte ayrı ayrı uygulanmıştır.

Veri toplama süreci sonrasında her üç kentten toplam 1.637 kişiye ulaşılmıştır. Ancak uygun olmayan formlar elendikten sonra araştırma kapsamında kullanılmak üzere 1.500 form değerlendirme sürecine dâhil edilmiştir.

Tablo 5: Kent Bazında Katılımcı Sayısı

Kent Ulaşılan Katılımcı Sayısı Analizlere Dâhil Edilen Anket Sayısı

Çorum 564 500

Kırıkkale 527 500

Sivas 546 500

Toplam 1.637 1.500

Bu üç kentin seçilmesinde aşağıdaki sebepler ele alınmıştır:

a. Kentlerin ekonomik gücünü sürdürebilmesi müşterilerinin yani sakinlerinin devamlılığı ile doğrudan ilgilidir. Kent markalaşmanın nedenlerinden biri de kent popülasyonu konusunda istikrarı sürdürebilmektir. Tablo 6’da görüldüğü üzere üç kent de düzenli olarak göç vermektedir.

Tablo 6: Yıllara Göre İllerin Verdiği Göç Sayısı

Bölgelerin Verdiği Göç Bilgileri

2008 ^{2009 2010}

Çorum Kırıkkale Sivas Çorum Kırıkkale Sivas Çorum Kırıkkale Sivas 24.072 16.605 30.428 22.699 15.565 28.585 22.860 19.229 31.362

2011 2012 2013

Çorum Kırıkkale Sivas Çorum Kırıkkale Sivas Çorum Kırıkkale Sivas 22.441 17.482 30.131 20.610 13.912 27.441 21.460 17.818 30.244

2014 2015 2016

Çorum Kırıkkale Sivas Çorum Kırıkkale Sivas Çorum Kırıkkale Sivas 24.652 18.744 34.855 22.636 15.204 33.501 20.420 13.300 26.369

107

2017 2018

Çorum Kırıkkale Sivas Çorum Kırıkkale Sivas 20.880 14.112 28.697 20.212 15.076 26.271 Kaynak: TÜİK, 2018a

b. Bir kentte nüfus ne kadar büyükse kent markalaşması konusunda etkilenmesi gereken grup çeşitliliği o kadar artmaktadır. Küçük şehir statüsündeki kentlerde nüfus yoğunluğu ve çeşitlilik nispi olarak büyük şehirlerden daha az olduğu için illerin nüfusu bir kriter olarak ele alınmıştır.Frideres'in (2006) belirttiği gibi, küçük şehirlerin ana çekiciliği daha kapsayıcı bir politika için fırsattır. Daha büyük şehirlerin, büyük nüfus gereksinimlerini karşılamak ve azınlık çıkarlarını göz ardı etme riskini karşılamak için politika homojenizasyonuna başvurması gerektiğinde, ikinci kademe kentler daha küçüktür ve bu nitelikte daha az zorluk çekmektedir. Tablo 7’de görüldüğü gibi üç kent de nüfus itibariyle küçük şehir statüsündedir (TÜİK, 2018b).

Tablo 7: Kent Ve Cinsiyete Göre Nüfus Yoğunluğu, 2018

Toplam İl ve ilçe merkezleri Belde ve köyler Kent Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Çorum 536 483 265 678 270 805 392 004 193 641 198 363 144 479 72 037 72 442 Kırıkkale 286 602 143 305 143 297 245 458 122 216 123 242 41 144 21 089 20 055 Sivas 646 608 323 575 323 033 470 589 233 897 236 692 176 019 89 678 86 341 Kaynak: TÜİK, 2018b

c. Coğrafi olarak bakıldığında üç kent de Türkiye’nin ortasında yer almaktadır.

Kırıkkale ve Sivas kentleri İç Anadolu Bölgesi’nde yer alırken Çorum Karadeniz Bölgesi’nde yer alır. Bununla birlikte Çorum kenti insanlar tarafından sıklıkla İç Anadolu Bölgesi’ne dâhil sanılmaktadır.

d. Markalaşmada ki en önemli unsurlardan bir tanesi markanın hikâyesini ortaya koyabilmektir. Bu nedenle kent markalaşmasında sıklıkla başvurulan yöntemlerden bir tanesi kentin tarihinden ve tarihi alanlarından yararlanmaktır. Tarihçelerine bakıldığında üç kentin de tarihinin eskilere dayandığı, birçok kültürden etkilendikleri görülmektedir (www.corum.bel.tr, t.y.; www.sivas.gov.tr, t.y.; www.kirikkale.gov.tr, t.y.). Hatta Dünya üzerindeki kültür varlıklarını korumak amacı ile hareket eden

108 UNESCO Türkiye’de de 18 kültür mirası tescillemiştir. Bu tescilli miraslardan bir tanesi Sivas kentinde yer alan Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası’dır. Bir diğeri ise Çorum kentinde bulunan Hattuşaş’tır (www.unesco.org.tr, t.y.). Bir kentin marka olmasında kullanılabilecek ve imaj oluşturmaya yardımcı olacak uluslararası değerlere sahip olmak kent açısından oldukça önemli bir avantajdır.

e. Her üç kentin de markalaşmak için potansiyeli olmakla birlikte henüz marka kent olamamıştır.

Kaynak: “Başkent’te Sivas Tanıtım Günleri! 13-16 Eylül 2018,” 2018

Sivas: Sivas yerel yönetimi, kent olarak ekonomik kalkınmayı hızlandırmak, kentin eski zamanlarındaki refah seviyesine yükselmesi ve Türkiye içerisinde ekonomik refah anlamında ilk on kent içerisinde yer almak için 2013 yılı itibariyle “Sivas Marka Şehir”

çalışmalarına başlamıştır. Bu bağlamda Sivas Valiliği, Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Sivas Şekil 22: Sivas Tanıtım Günleri Afişi

Şekil 23: Sivas, Kangal, Kangal Köpeği Heykeli

Kaynak: Kurt, 2018

109 Belediyesi, Oran Kalkınma ajansının öncülük ettiği Marka Kent Sivas Yürütme Kurulu’nu kurmuşlardır. Bu kurulun amacı Sivas kentinin tarihi, kültürel ve turistik güzelliklerini ön plana çıkartarak kenti bir destinasyon markası haline getirmektir (Arslan, 2013). Bu amaçla kentte marka kent kongreleri düzenlenmiş (Uluslararası Sivas Turizm Kongresi Düzenlendi, 2018), Kültür Turizm Sivas projesi uygulamaya konulmuştur (Kültür Turizm Sivas’ projesi tanıtıldı, 2019). Kenti ve kültürünü tanıtmak için 2009 yılından bu yana her yıl geleneksel olarak Sivas Tanıtım Günleri organizasyonu düzenlenmektedir (www.sivas.ktb.gov.tr, 2009). Sivas ayrıca Şekil 23’te görünen Kangal köpeği ile bilinmektedir. Her yıl temmuz ayının ikinci haftası Kangal Çoban Köpeği ve Koyunu Festivali düzenlenmektedir.

Çorum: Şekil 25’te göründüğü gibi 2016 yılının Haziran ayında Dünya üzerinde milyonlarca kullanıcısı olan Google Maps üzerinde Çorum kenti Dünya’nın coğrafik merkezi olarak işaretlenmiştir (Sunset, 2016; www.hurriyetdailynews.com, 2016). Hemen sonrasında bu işaretlemenin aslında Google maps

tarafından değil bir kullanıcı tarafından yapıldığı anlaşılsa da (Arabacı, 2018) Çorum kenti için hem ulusal hem de uluslararası alanda büyük bir reklam fırsatı oluşmuştur.

Durumun reklam ve tanıtım kısmıyla ilgilenen dönemin yerel yönetimi Çorum Şekil 25: Çorum, Dünya'nın Merkezi İşaretlemesi

Kaynak: (Özbek, 2016)

Şekil 26: Çorum leblebisi

Kaynak: www.ozelliklerinedir.com

Şekil 24: Çorum

Kaynak: www.corumhaber.com, 2019

110 kentinin çeşitli yerlerine Şekil 27‘ de görülen “Çorum Dünya’nın Merkezi”

heykellerini yerleştirmiştir.

Kaynak: www.teyit.org

Çorum ile ilgili çıkan haberler çeşitli gezginleri cezbetmiş ve haberin gerçek olmadığı anlaşılsa da Çorum’u ziyaret etmelerini sağlamıştır (Ryvers, 2018). Hem Unesco tescilli Hattuşa’ya sahip olması hem de Dünya’nın coğrafik merkezi olarak işaretlenmesi Çorum kenti için markalaşma potansiyelini oluşturmaktadır. Ayrıca hemen hemen her kentte olduğu üzere Çorum kenti için de marka kent olma yolunda adımlar atılmaktadır. Çorum Kent Konseyi tarafından zaman zaman yapılan çalışmalar bunu göstermektedir (www.corumkentkonseyi.org, 2015). Çorum kenti ayrıca ulusal olarak marka olmuş Osmancık pirinci ve Çorum leblebisi ile bilinmektedir.

Kaynak: www.kirikkaletso.org.tr

Şekil 27: Çorum Dünyanın Merkezi Heykelleri

Şekil 28: Kırıkkale Logosu

111 Kırıkkale: Ekonomisi büyük ölçüde sanayiye bağlı olan Kırıkkale kenti 43 farklı ile geçiş noktasında (www.ahika.gov.tr, 2019:2) bulunmaktadır. Türkiye’nin en büyük ikinci kenti olan Ankara’ya ise en yakın mesafededir. Bu nedenle birçok kişiyi etkileme ve kendini tanıtma imkânına sahiptir. Ayrıca bu özelliği ile lojistik konumlama açısından sanayi işletmelerini kendine çekebilecek yapıdadır.

Kırıkkale ilinin içinde barındırdığı markalaşma potansiyeli ilk olarak 2012 yılında

“Kırıkkale Güç Birliği Platformu” tarafından dile getirilmiştir. Kentin markalaşması çalışmalarına Başbakan Yardımcısı düzeyinde önem verilmiştir. Kentin markalaşması çalışmalarında özellikle sanayi potansiyelinin ele alınması öngörülmüştür (www.pusulagazetesi.net, 2012). Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu, Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı Mühimmat Islah, Geliştirme ve Yenileştirme Merkezi ile Mühimmat Ayırma ve Ayıklama Tesisi’nin kent sınırlarında yer alması ve Kırıkkale Üniversitesi Teknopark ve Silah Sanayi İhtisas Organize Sanayi Bölgesinin kentte kurulması ile birlikte Kırıkkale kenti özellikle savunma sanayii alanında güç kazanmıştır. Barındırdığı kurumlar dolayısıyla Kırıkkale kenti “silaha adını veren şehir” olarak bilinmektedir (www.kirikkaletso.org.tr, 2019). Bununla birlikte kentte büyük imalat atölyeleri ve büyük istihdam yaratan TÜPRAŞ Rafinerisi bulunmaktadır (www.ahika.gov.tr, 2019:8).

112 Kaynak: www.ahika.gov.tr, 2019:11

Ahiler Kalkınma Ajansı (www.ahika.gov.tr, 2019:11) tarafından aktarılan Kırıkkale siciline kayıtlı işletmelerin sektörel dağılımları Şekil 29’da verilmiştir. Grafik incelendiğinde görülmektedir ki, ilk beş sırada yer alan sektörler Kırıkkale siciline kayıtlı işletmelerin % 68,01’ini oluşturmaktadır. Gıda ve içecek ürünleri, metal ve makine teçhizatı, mobilya, plastik ürünler ve maden ürünlerini kapsayan bu sektörler ciddi bir lojistik yapılanmayı gerektirmektedir. Bu potansiyeli kullanmak üzere Kırıkkale ilinde sektör tabanlı bir lojistik köyü kurulması planlanmaktadır. Ayrıca Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından yürütülen Ankara-Sivas Yüksek Hızlı Tren projesinin bir ayağının da Kırıkkale olması lojistik anlamda kenti daha da güçlendirecektir. Tüm bunlar kenti marka kent yapmak için yeterli sebep sunmaktadır.