Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılmış Olması

Evlilik birliğinin temelinden sarsılmış sayılabilmesi için ortak hayatın çekilmez halde olması ve aile birliğinin temelinden sarsılması zorunludur. Buna öğretide objektif şart denilmektedir265.

Evlilik birliğinin temelinden sarsılmasını meydana getirebilen olaylar, çok ve yönlü ve çeşitlidir. Özellikle, eşlerin çeşitli nedenlerle birbirleriyle sürekli bir şekilde anlaşamamaları, mizaçlarının bağdaşmaması, karşılıklı ilgi, sevgi, şefkat, dayanışma ve

263 KÖPRÜLÜ / KANETİ, 173.

264 _{TEKİNAY, Selahattin Sulhi, Türk Aile Hukuku, 7. Bası, İstanbul 1990, 178; HELVACI, 1165.}

güvenin varlığını yitirmesi hallerinde, evlilik birliğinin temelinden sarsılmasından söz edilebilir266.

Evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olması, eşler arasında çok ciddi ve şiddetli bir geçimsizlik veya anlaşmazlık bulunması demektir. Eşler arasında olan geçimsizlik veya anlaşmazlık her zaman evlilik düzenini temelinden sarsacak ciddiyet ve şiddette olmayabilir267. Türk Medeni Kanunu her türlü geçimsizlik veya anlaşmazlık halini boşanma sebebi olarak kabul etmiş değildir. Boşanma, ancak eşler arasındaki geçimsizlik veya anlaşmazlığın evlilik birliğini temelinden sarsacak derecede ciddi ve şiddetli olması halinde söz konusu olabilecektir268.

Bu sebeple evliliğin kendine özgü yapısından kaynaklanan ve her ailede görülebilen günlük, önemsiz geçimsizlikler, ufak çapta aile kavgaları, kızgınlıkta söylenmiş sözler ya da yapılmış hareketler, evlilik birliğini temelinden sarsacak, boşanmayı gerektirecek olaylar niteliğinde değildir269.

Yargıtay bir kararında270 “Uzun bir didişme ve düşmanlık kaynağı olan bir

evliliğin ne toplun ne taraflar için bir faydası olmayıp, eşler için devamlı bir ızdırap ve üzüntü kaynağı olacağı muhakkaktır. Bu sebepler uzun zamandır ayrı yaşayıp, çeşitli davalar dolayısıyla devamlı olarak mahkemelerde uğraşan eşler arasında evlilik birliği fiilen çökmüş ve bundan böyle onların, eşlerin birlikte yaşamalarına imkan kalmamış demektir. Boşanmaya karar verilmelidir.” diyerek bir evliliğin temelinden sarsılmasını

belirtmiştir.

266 _{KÖPRÜLÜ / KANETİ, 174.}

267 _{AKINTÜRK / ATEŞ KARAMAN, 262.}

268 _{ŞANVER, 88.}

269

TUTUMLU, Boşanma, 221; ZEVKLİLER / ACABEY / GÖKYAYLA, 905; ÖZTAN, Aile, 405.

270 _{Y2HD 27.1.1942 E. 1941/128-K. 1942/395 (Bkz. İNAL, Nihat, Aile Mahkemeleri Davaları,}

Evlilik birliğinin temelinden sarsılması halinde, ya eşler birlikte başvuracak ya da bir eşin açtığı davayı diğer taraf kabul edecektir. Bu hallerde her iki eş de evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olduğunu kabul etmiş olmaktadır271.

Geçimsizlik veya anlaşmazlığın eşlerden mutlaka birisinin kusurundan doğmuş olmasına gerek yoktur. Kusurlu eş de dava açabilir272.

Eşlerin arasındaki sevgi ve saygının ortadan kalkması, düşünce ve duygu birliğinin zayıflaması, eşlik etme güveninin tamamen sönmesi, sevginin yerini nefretin alması, güvenin yerini güvensizliğin alması, kısaca, eşlerin artık birbirinden sadece bedenen değil duygu yönünden de uzaklaşmış olması halinde ortak hayata devam imkanı kalmamış sayılır273.

Ortaya çıkan her olgu veya olayın mutlaka evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına sebep olacağına ilişkin bir kural koymak imkansızdır274. Bir aile için çekilmez nitelikteki olay, bir başka aile için katlanılabilen olağan bir gelişme sayılabilir. Geçimsizlik veya anlaşmazlığın belirlemesinde hakime takdir yetkisi tanınmıştır275. Yargıtay bir kararında276 “Hakim takdir hakkını kullanırken dosyaya uygun

dayanaklarını göstermek zorundadır. Mücerret bir yargı, hüküm ve takdirin gerekçesini oluşturmaz.”, diğer bir kararında277 ise, “Hakimin takdir hakkı sınırsız olmayıp objektif

esaslara dayanması dosyada mevcut olaylara uygun olması gerekir.” diyerek hakimin

takdir hakkını ana hatlarıyla belirtmiştir.

271 _{YETİK, Nurten, Boşanma Anlaşmalı Boşanma ve Mal Rejimleri, 3. Bası, Ankara 2008, 65.}

272 _{ŞAHİN, Emin, Aile Hukuku Davaları Tatbikatı, Ankara 2004, 249; İNAL, 288.}

273 _{KAÇAK, Temelinden, 37.}

274

İPEK, YLT, 13.

275 _{ZEVKLİLER / HAVUTÇU / GÜRPINAR, 344.}

276 _{Y2HD, 13.09.1999, E.1999/ 8860, K.1999/8830 (Bkz. KAÇAK, Temelinden, 37).}

Evlilik birliğinin temelinden sarsıldığının kabulü için, eşlerin aynı çatı altında yaşama noktasında birliktelik duygu ve isteklerini kaybetmiş olmaları gerekmektedir. Buna karşın ortaya çıkan davranış ve sözler eşlerin hoşgörü ve tahammül sınırlarını zorlayacak nitelikte ise, çekilmezliğin oluşmadığı sonucuna varılması lazımdır278. Eşlerin birlikte oturmalarına rağmen evlilik birliği temelinden sarsılmış olabilir. Yargıtay bir kararında279 “ Eşlerin birlikte oturmaları, boşanma davasının reddi için

başlı başına bir neden olarak kabul edilemez.” diyerek bunu teyit etmiştir.

Eşin evlilik birliğinin temelinden sarsılma sebebi olarak gösterdiği hususların ortadan kalkması halinde, dava düşer. Örneğin, ayyaş olan kimsenin iyileşmesi, davacı yönünden evliliğin devamının yeniden kendisinden beklenebilir bir hal alması sonucunu yaratabilir280.

Evlilik birliğinin, taraflardan birinin kusuru bulunmaksızın temelinden sarsılması mümkündür. Genel olarak taraflardan birinin hastalığı boşanma sebebi kabul edilmez. Aynı şekilde, eşler arasında kan uyuşmazlığının bulunması, kısırlık, doğan çocuğun sakat olması gibi olaylar hiçbir zaman boşanma sebebi sayılmaz. Bununla birlikte bazı hastalıklar evliliğin devam etmesine imkan bırakmaz, örneğin akıl hastalığına benzer bir durum olan psikopati halleri, diğer eş ve çocukları tehlikeye maruz bırakan hastalıklar, özellikle zührevi hastalıklar vs281.

Aşağıda Yargıtay’ın bazı kararlarına dayanan evlilik birliğinin sarsılmasına neden olan olay ve davranışları kısaca ele alacağız:

278 _{İPEK, 35.}

279 _{Y2HD, 20.04.2005, E.2005/4582, K.2005/6420 (YKD, C. 31, S.8, 2005, s. 1199).}

280 _{ÖZTAN, Aile, 412.}

“kadının rahat davranışları ve kocanın alkol alışkanlığı”282 , “cinsel birleşmenin gerçekleştirilememesi”283, “eşlerin birinin diğerinin cebinden habersiz para alması” , “aile sırlarını ifşa” , “eşinin karşı koymasına rağmen yurt dışına çıkma”, “bakire olmama” , “başka birine özlem duygusunu dile getirme ” , “çifte cinsiyetli olma” , “kumar oynama”284.

Buna karşılık kan uyuşmazlığı285, yoksulluk, yaş farkı, kızgınlıkla söylenen sözler ve hastalık (ancak zührevi hastalıklar, cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklar ve insan hayatını tehdit eden hastalıklar geçimsizlik nedeni olabilir)286, ağır işitme ve dildeki tutukluğa bağlı konuşma kusuru, eşler arasında din ve milliyet farkı gibi olayların evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına sebep olmayacakları kabul edilmektedir287.

Şunu da eklememiz gerekir, bazen şiddetli geçimsizlik olmadan da evlilik birliğinin temelinden sarsılması söz konusu olabilir. Örneğin birbirlerini çok sevmelerine rağmen, bir kazadan dolayı, eşlerden birinin evliliğin icaplarını yerine getiremez duruma düşmesi halinde, bir geçimsizlik söz konusu olmadan duygu ve fikir ayrılığı ortaya çıkmadan evlilik birliği temelinden sarsılmış olabilir288.