Etkili Okulda Veliler

Okul etkililiğini değerlendirme modellerinden doyum ve süreç modellerinde etkili okul ortamı oluşturma da veli boyutunun vazgeçilmez bir nitelik olarak değerlendirilmektedir (Cheng, 1996’den akt. Balcı, 2014). Alan yazında yapılan önceki çalışmalar, etkili okullarda veliler ile okul arasında sağlanan olumlu iletişimin çocuklarının eğitim süreçlerine daha etkin katıldığını ve bunun da öğrencilerin akademik ve sosyal ilerlemesini artırdığını göstermiştir (Bagwell, 2011; Epstein vd., 2011; Murphy, 2009; Struck, 2004). Elde edilen çalışma bulgularına göre, veliler, öğrencilerinin okullardaki yüksek akademik standartlara ulaşabilmesinde çok önemli bir rol oynamaktadırlar (Bagwell, 2011; Epstein, Galindo ve Sheldon, 2011).

Araştırma sonuçları okul ve ebeveynler arasındaki paylaşılan ortaklıkların çocuklar için sonuçları iyileştirebileceğini göstermektedir (Schumacher, 2008; Walker, Wilkins, Sandler ve Hoover-Dempsey, 2005; Wanat, 2010). Amerika’da 2010 yılında gerçekleştirilen İlköğretim ve Ortaöğretim Yasası, okullarda aileleri de kapsayacak şekilde gerekli programları ve aile okuma gecesi gibi farklı etkinlikleri uygulanarak eğitim ve öğretim sürecinde aile katılımını güçlendirerek ve destekleyerek ailelerin karar alma sürecine etkin katılımını amaçlamaktadır (United States Department of Education, 2010).

49

Etkili okullarda, öğrencilerin başarılarının kalitesinde önemli bir rol oynayan ebeveyn katılımı, velilerin çocuklarının okullarında başarılarını önemli bir şekilde arttırmak için sağladıkları etkileşim ve yardım olarak kabul edilir (Blair, 2014, s. 352). Epstein ve Connors (1995), ebeveyn katılımının altı tür davranışa dayandığını varsaymaktadır:

1. Olumlu bir ev öğrenme ortamı yaratan ebeveyn davranışı, 2. Veli-okul iletişimi,

3. Okulda ebeveyn yardımı ve gönüllülük,

4. Evde öğrenme faaliyetleri ile ilgili veli-okul iletişimi, 5. Okulda karar alma süreçlerine ebeveynlerin katılımı ve

6. Daha geniş topluluklarda eğitim kaynaklarına ebeveyn erişimi.

Ebeveynlerin eğitim-öğretim sürecine dahil olmaları, yapılan birçok araştırma sonucuna göre, öğrencinin okuldaki başarısına katkı sağladığı sebebiyle önemli bir faktör olarak görülmektedir (El-Hilali ve Al-Rashidi, 2015).

Etkili okullarda farklı ev okul iletişim yöntemleri uygulanabilmektedir. Örneğin, günlük atama notları, haftalık haber mektupları, testlerde haftalık imzalar, aylık takvimler, üç aylık ilerleme raporları ve rapor kartları gibi geleneksel formlar uygulanabilir metotlardır (Murphy, 2009). Eğer okullar, ebeveyn katılımını sağlamak için belli rutinler oluşturabilirlerse, veliler çocuklarının okul deneyimleri boyunca iletişim içinde olarak daha başarılı sonuçlar elde edilmesi sağlanabilir (Wood, 2009). Teknolojik gelişmeler, okul ile ebeveyn iletişim yolları açısından geleneksel mektuplardan veya telefon görüşmelerinden daha kolay getirerek, öğrencilerin öğretim süreci boyunca ilerlemelerini iletmek için web sitelerinin kullanılabilmesi erişilebilirliği ve memnuniyeti daha üst seviyeye çıkarmaktadır (Olmstead, 2011).

Alanda yapılan çalışma sonuçlarına göre, etkili okullarda yönetici ve öğretmenler ile ebeveynler arasındaki sürekli olarak sağlanan etkili iletişimin öğrencilerin sosyal ve akademik alanlarda daha başarılı olduklarını göstermiştir (Epstein, 2001; Murphy, 2009; Stuck, 2004). Molden (2016) öğretmenler ve veliler

50

arasındaki olumlu iletişimin, öğrencilerin öğrenme sürecine büyük katkı sağladığı ve bunun için ev ile okulun bir ekip olarak daha başarılı bir eğitimin sağlanmasında birlikte devamlı çalışılması gerekliliğini ortaya koymuştur. Öğretmenlerin ebeveynleri ile etkin bir şekilde iletişim kurabilmeleri için bilgi ve beceriler edinmeleri gerekmektedir (Graham-Clay, 2005). Öğretmenlerin ebeveynleri farklı konularda kaynak bulmalarına yardımcı olacak şekilde yetenekli olması beklenmektedir (Bartel, 2010; Murray vd., 2008). Etkili okullar, öğretmenlere iletişim konusunda gerekli eğitimleri sağlayarak, karşılıklı ilişkilerde sadece ebeveynlerin kültürel farklılıklarını değil, bireysel olarak aile gelenek, görenek ve beklentilerini içeren öğrencinin çevresini daha iyi anlayabilmek için aileler ile işbirliğine daha fazla önem vermektedirler (Wong, 2012). Bu alandaki araştırmaların büyük bir kısmı, öğretmenlerin ve ebeveynlerin etkili okullarda ev iletişimine karşı ilgili olduklarını ve etkili iletişimin öğrenci ilerlemesini arttırdığını göstermektedir (Epstein, Galindo ve Sheldon, 2011; Graham-Clay, 2005; Kraft ve Rogers, 2014; Longfellow, 2004; Wanat, 2010).

Edwards ve Da Fonte (2012), aileler ile iletişimin güven bağlarını güçlendirdiğini ve okulların bu şekilde olumlu ilişkiler ve başarı açısından fayda sağladığını belirmektedir. Karşılıklı güvene dayalı ilişkiler sonucunda mutlak saygı ve destek elde edilerek öğrencinin eğitimine olumlu katkılar sağlanmaktadır (Wanat, 2010). Etkili okullarda ebeveyn iletişimi, genelde daha az disiplin endişesi, daha iyi katılım ve daha yüksek öğrenci başarısı sağlayan bir okul-veli ilişkisi ile ilişkilendirilmiştir (Epstein, Galindo ve Sheldon, 2011). Nokali, Bachman ve Votruba-Drzal (2010) akademik ve sosyal gelişim konuları üzerine yaptıkları çalışmalarında, ebeveynlerin eğitim sürecine katılımının ve çocuklarının eğitim deneyimleri hakkındaki bilgilerinin, çocukların uygun okul davranışlarında ilerleme ve sosyal becerilerde iyileşme gibi sosyal-duygusal kazanımlara elde ettiklerini bulmuşlardır.

Genelde aileler, okullardan çocuklarının eğitim deneyimleri hakkında açık ve sık bilgi istemektedir (Murphy, 2009). Bu nedenle, okullar etkili iletişim yoluyla kalıcı ortaklıklar başlatmalı ve sürdürmelidir (Graham-Clay, 2005). Barnyak ve McNelly (2009), okulun yararlı ortaklıklar oluşturmak için ebeveynlerin desteğini ve katılımını memnuniyetle karşılayarak ve cesaretlendirerek ebeveynlerle iletişim kurmaktan sorumlu olduğunu ileri sürmüştür. Lezotte'ye (2012) göre, etkili okullardaki ebeveynler öğrenci performansının arzu edilen seviyeye ulaşması için temel akademik, sosyal ve

51

kişisel hedeflere açık ve ortak bir odaklanmanın geliştirilmesine, anlaşılmasına ve desteklenmesine yardımcı olurlar.

Etkili okullarda, öğretmenler ve yöneticiler, öğrencilerin zamanında ve düzenli olarak okula gelmelerinin sağlanması konusunda ebeveynlere güvenebilmelidir ve ebeveynler de bu süreçte çocuklarının güvenli ve özenli bir yere geldiklerinden emin olmalıdır. Genel olarak etkili okullarda başarının istenen seviyeye getirilmesi için öğretmenler ve ebeveynler, çocukların ödevlerinden en iyi şekilde yararlanmasına yardımcı olmak için beraber çalışırlar. Ebeveynler, öğrencilere özel ilgi vermek için zaman ayırmalı ve öğretmenler, ebeveynlerin üretken bir şekilde nasıl yardımcı olabileceği konusunda net talimatlar vermelidirler. Bu yöntem sayesinde öğretmenler ve veliler açık bir iletişim yoluna sahip olurlar ve gerekli durumlarda öğrencinin öğrenmesinin ilerlemesi sürecinde notlar paylaşabilirler (Lezotte, 2012).

Etkili okulların niteliklerinde ebeveyn ve toplumun okula katılımının sağlanmasının önemli olduğu bilinmektedir. Etkili okullar sahip oldukları misyon ve vizyonlarını hem ebeveynlerinin hem de toplumun diğer üyelerinin farkında olmalarını sağlayıcı faaliyetler düzenlemeli ve bu konu üzerine yol gösterici etkinliklere yer vermelidirler (Lezotte ve Snyder, 2011; Marzano, 2003). Uzun süreli gerçekleştirilen araştırma sonuçlarına göre Epstein (2010) öğrenci başarısının artırılmasına olumlu yönde etki edecek okul-aile-toplum katılımının altı türünü belirlemiştir. Bunlardan ilki, ebeveynlerin çocukların öğrenme süreçlerini destekleyici bir ev ortamı oluşturmalarına okulların mutlak yardımcı olmasıdır. İkinci olarak, okul programları ile çocuk gelişimlerinin daha iyi takibi amacı ile iki yönlü iletişimin okullar tarafından geliştirilmesi ve uygulanmasıdır. Üçüncüsü, okullar eğitim-öğretim süreçlerinin her aşamasında ebeveyn desteklerinden faydalanmalı ve bunları iyi bir şekilde organize etmelidir. Dördüncü olarak, öğrencilerin akademik kararlar, ödevler ve müfredat ile ilgili faaliyetler konusunda ailelerinden en nitelikli yardımı alabilmeleri için okullar velilere gerekli bilgi, fikir ve fırsatları sunma konusunda etkili faaliyetler gerçekleştirmelidirler. Diğer önemli faktör ise karar verme süreçlerine okullar mutlaka ebeveynleri dahil etmelidirler. Son olarak, okullar, öğrenci ve aileleri destelemek için topluma ait kaynakların etkin bir şekilde kullanılması konusunda gerekli çalışmaları yaparak ihtiyaç duyulan hizmetleri tanımlamalı ve bu sürece entegre edilmesini

52

sağlamalıdırlar. Bu sayede okul ve ebeveynler arasında olumlu ilişkiler sağlanarak öğrenci başarısının artırılması desteklenmektedir.