Etkili Okula İlişkin Yurt Dışında Yapılan Araştırmalar

Zigarelli (1996) tarafından gerçekleştirilen çalışmada etkili okul değişkenlerini incelemiştir. Veriler okullardaki öğrenciler, öğretmenler, veliler ve yöneticiler tarafından tamamlanan çok kapsamlı anketlerden toplanmıştır. Araştırma sonucuna göre etkili okulların en önemli özelliklerinin başarıya yönelik bir okul kültürü, kaliteli öğretmenlerin istihdamı, öğretmen katılımı ve memnuniyeti, yönetici liderliği ve katılım, akademik başarı kültürü, merkez okul idaresi ile olumlu ilişkiler ve yüksek ebeveyn katılımı olduğu bulunmuştur.

Witmer (2005)’in yaptığı araştırmanın amacı yapısal eşitlik modelleme tekniğiyle dönüşümcü liderlik, aile geçmişi, öğretmenlerin değişime bağlılıkları, öğrenci başarısı ve etkili okulların özellikleri arasındaki ilişkileri belirlemekti. Çalışmanın örneklem grubunda California’daki 70 devlet lisesinde görev yapan 113 öğretmen ve 54 yönetici yer almıştır. Araştırma sonucunda dönüşümcü liderlik, öğretmenlerin değişime olan bağlılıkları ve etkili okulların özellikleri arasında yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur.

Wu (2005) yaptığı araştırmada liselerde görev yapan öğretmenlerin öğretim etkililiği ile etkili okul özellikleri arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Araştırmanın örneklem grubunu 2004-2005 eğitim öğretim yılında Tayvan’daki liselerde çalışan toplam 832 öğretmen oluşturmuştur. Çalışma sonucunda elde edilen bulgulara göre öğretmenlerin öğretim etkililiği ile etkili okul özellikleri arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca etkili okul ile cinsiyet, yaş, öğretmenlik deneyimi, öğretim programı, okul türü, okul tarihi arasında anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur.

Robinson ve arkadaşları (2008) Yeni Zelanda’da liderlik tarzı ile öğrenci öğrenme çıktıları arasındaki ilişkiyi araştırmak için bir meta-analiz yürütmüşlerdir. Sonuçlar, öğretim liderliğinin öğrenci sonuçları üzerindeki önemli etkisinin, dönüşümcü liderliğin üç ila dört katı olduğunu göstermektedir. Bu, liderlerin öğretme ve öğrenmenin temel amacına ne kadar yakın ise, öğrencilerin fark yaratma olasılıklarının

73 o kadar yüksek olduğunu göstermektedir.

Zembat vd. (2010) öğretmen ve yönetici algılarına göre etkili okul özellikleri ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yaptığı araştırmada erkek yönetici ve öğretmenlerin etkili okulun okul yöneticisi boyutu üzerine algılarının kadınlara göre daha yüksek olduğu ve ayrıca etkili okulun öğrenci boyutu üzerine kadın öğretmen ve yöneticilerin algılarının erkeklere göre daha yüksek olduğunu bulmuştur.

Harvard Üniversitesi’nde görev yapan Dobbie ve Fryer (2011) “Etkili Okulların Arkasındaki Özellikleri Ortaya Çıkarmak: New York Şehrinden Kanıtlar” isimli çalışmasında, otuz dokuz okuldaki okul etkililiği ile öğrenci başına yapılan harcamalar ve sınıf büyüklükleri gibi özellikler incelenmiş ve bu okullarda otuz yılı aşkın bir süredir en güçlü ve yüksek öğrenci akademik başarılarının etkili okul olma açısından değerlendirilmesi sonucunda en önemli beş özelliği olarak sürekli öğretmen geribildirimi, veriye dayalı talimatlar, yüksek beklentiler, fazla özel ders çalışmaları ve öğretim zamanının artırılması belirlenmiştir.

Yangaiya ve Ali (2013) tarafından yürütülen bir çalışmada dağıtılmış liderlik ile okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya Nijerya'nın Katsina eyaletindeki toplam 499 ortaokul öğretmeni katılmıştır. Elde edilen bulgulara göre dağıtılmış liderlik alt boyutları ile okul etkililiği boyutları arasında yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Hopkins ve arkadaşları (2014) son kırk yılda gerçekleştirilen okul etkililiği araştırmalarını incelemiş ve tek bir okulun nasıl etkili olabileceği hakkında çok şey olduğunu, ancak sürdürülebilir çalışmalarda başarılı uygulamaların kanıtlandığını gösteren az sayıda çalışma olduğunu bulmuştur.

Tshabalala ve Ncube (2014) tarafından yapılan araştırmanın amacı ortaokullarda görev yapan öğretmen görüşlerine göre okul iklimi ile etkili okul arasındaki ilişkiyi incelemektir. Ortaokullarda çalışan 110 kadın ve 90 erkek öğretmen bu çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Elde edilen bulgulara göre, olumlu okul iklimi ile etkili okul arasında çok yüksek bir korelasyon olduğu bulunmuş ve öğrenci başarısızlıklarının olumsuz okul iklimiyle yakından ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Araştırmacılar okul yöneticilerinin daha elverişli bir okul ortamı yaratarak okullarının etkililiğini artırabileceklerini önermiştir.

Daud vd. (2015) etkili okullardaki dağıtımcı liderlik uygulama seviyelerini ve yöneticilerin demografik değişkenleri açısından farklılıkları inceleme amacıyla bir çalışma yapmıştır. Araştırmanın örneklem grubunu Malezya’da ortaokullardan rastgele

74

örnekleme yöntemi ile seçilen 341 yönetici oluşturmuştur. Elde edilen bulgular, etkili okul liderlerinin her boyutta yüksek düzeyde dağıtıcı liderlik uygulamaları sergilediklerini ortaya çıkarmıştır. Ayrıca etkili okullarda kadın yöneticilerin erkek yöneticilere göre daha yüksek dağıtımcı liderlik uygulamalarına sahip oldukları bulunmuştur.

Talebloo (2015) tarafından yapılan çalışmada öğretmen algılarına göre dönüşümcü liderlik, örgütsel vatandaşlık davranışı ve etkili okul arasındaki ilişki incelenmiştir. Rastgele örneklem seçimi yöntemiyle belirlenen Malezya Selangor’daki 72 ilkokulda görev yapmakta olan toplam 410 öğretmen bu çalışmanın örneklem grubunu oluşturmuştur. Araştırma sonucu olarak, öğretmen algılarına göre dönüşümcü liderlik boyutları ile okul etkililiği arasında olumlu yönde yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca örgütsel vatandaşlık davranışı boyutları ile okul etkililiği arasında olumlu yönde ve orta düzeyde bir anlamlı ilişki olduğu bulunmuştur.

Thorson (2015) yaptığı doktora tezi çalışmasında okul müdürlerinin algılanan öğretimsel liderlik davranışları ile etkili okul arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Araştırmanın örneklem grubunu Alabama’daki ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 94 okul müdürü oluşturmuştur. Yapılan bu çalışmanın sonuçları okul müdürlerinin algılarına göre öğretimsel liderlik davranışları ile etkili okul özellikleri arasında anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir.

Indra ve Kustati (2016) etkili okulların performanslarının aşamalarını değerlendirmek için etkili okul özellikleri ile okul yöneticilerinin okula sağladıkları katkı arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla bir çalışma yapmıştır. Bu araştırmanın örneklemini Padang’taki 16 resmi liseden 60 okul yöneticisi ve 105 öğretmen oluşturmuştur. Pearson korelasyonu, basit doğrusal regresyon, standart sapma, yüzde ve frekans hesaplamaları ile verilerin analizleri yapılmıştır. Çalışma sonundaki elde edilen bulgulara göre okul yöneticilerinin liderliği ile etkili okul performansı arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca bu etkili okul yöneticilerinin okul performansına sağladığı katkı oranı %58,5 olarak bulunmuştur.

Al Ahbabi (2016) yaptığı doktora araştırmasında etkili ortaokulların özelliklerini incelemiştir. Karma yöntem metodu kullanılan bu çalışmanın örneklem grubununda Birleşik Arap Emirliklerindeki ortaokullarda görev yapan 46 yönetici ve 138 öğretmen ile, bu okullarda öğrenim gören 142 öğrenci ve 138 veli yer almıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre açık vizyon paylaşımı, takım çalışmaları ve okul ikliminin etkili

75

okulların temel özellikleri olduğu belirlenmiştir. Ayrıca öz denetim ya da dıştan denetim süreçlerinin etkili okullarda bir öneme sahip olmadığı ortaya çıkmıştır.

Alkoofi (2016) tarafından yapılan araştırmada Bahreyn’deki devlet okullarının özelliklerinin etkili okul açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma durum çalışması olarak yürütülmüş ve elden edilen sonuçlara göre etkili okulda gelişimin sağlanması için öncelikle öğrenci ve öğretmen sürecin merkezinde yer alması ve tüm paydaşların okul gelişimi planlamasında ortak bir yaklaşıma sahip olması gerektiği belirtilmiştir.

Molden (2016) etkili okullardaki öğretmen ve veli arasındaki iletişim özelliklerini belirlemek amacıyla bir araştırma yapmıştır. Araştırmanın örneklem grubunu Güneydoğu Pennsylvania’daki 80 öğretmen ve 1496 öğrenci velisi oluşturmuştur. Elde edilen bulgular, etkili okullardaki öğretmen ve velilerin okul-ev arasındaki iletişimin gerekliliğine yüksek derecede önem verdiklerini, ayrıca öğretmenlerin ve velilerin etkili bir okulda ev ile olan iletişimin öğrencilerin öğrenmesini geliştirilmesi için çok önemli olduğuna inandıklarını ortaya çıkarmıştır.

Dahiru, Basri ve Pihie (2017) tarafından yapılan çalışmanın amacı, etkili okul özelliklerinin öğretmenin güçlendirilmesi üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırmada Nijerya'nın Zamfara eyaletindeki ortaokullardan rastgele örnekleme ile seçilmiş 358 öğretmen yer almıştır. Veriler anketler ile toplanmış ve hem tanımlayıcı hem de çıkarımsal (Pearson korelasyonu ve çoklu regresyon) istatistiksel analizler kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, etkili okul özellikleri ile öğretmenin güçlendirilmesi arasında anlamlı ve güçlü bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, pozitif ev- okul ilişkisi öğretmenlerin güçlendirilmesine en çok katkı sağlayan özellik olarak belirlenmiştir.

Prasertcharoensuk ve Tang (2017) yöneticilerin stratejik liderlik özelliklerinin etkili okul üzerindeki etkisini okul büyüklüğü değişkenine göre incelemek amacıyla bir çalışma yapmıştır. Bu araştırmanın örneklem grubunu Tayland’ın Maha Sarakham ilindeki ilkokullarda görev alan toplam 510 yönetici ve öğretmen oluşturmuştur. Çalışma sonucunda elde edilen bulgular yöneticilerin yüksek düzeyde stratejik liderlik davranışı gösterdiklerini ancak okul etkililiğinin orta düzeyde olduğunu göstermiştir. Buna ek olarak, yönetici stratejik liderliği özellikleri ile okul etkililiği arasında okul büyüklüğü değişkeni bakımından önemli ölçüde anlamlı farklılık olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca yöneticilerin stratejik liderliği özelliklerinin genel okul etkililiği üzerine önemli bir etkisi olmadığı bulunmuştur.

76

BÖLÜM 3 3 YÖNTEM

Yönetici ve öğretmen algılarına göre etkili okulun özelliklerinin incelenmesi amacıyla yapılan araştırmanın bu bölümünde, araştırmanın modeline, verilerin toplanmasına, kodlama ve çalışma özelliklerinin belirlenmesine, verilerin analiz edilmesine, meta-analiz değerlendirmesine alınan çalışmalara ait betimsel istatistiklere, araştırmaya dâhil edilen ve hariç tutulan çalışmaların belirlenmesine ve tarama sürecine yönelik bilgilere yer verilmiştir.