Etkileşim

Kamu sanatının bu yeni formuna yöneltilmiş eleştirilerden biri de, halkla etkileşime geçerken uyguladıkları tekniklerdir. Suzanne Lacy, Chicago'daki projeleri Culture in Action’daki seyirciyle etkileşimlerine getirilen eleştiriyi paylaşır: “Bu çalışmada gerçekten bir etkileşim amaçlansaydı, interaktif bir video teknolojisi kullanırlardı”

Sanatçı, etkileşimi sadece sanatçının kullandığı yöntemlerle ya da medya ve izleyici kitlesindeki çokluk gibi klasik kriterlerle ölçülemeyeceğini, daha detaylı ve etkili eleştirilere ihtiyaç olduğunu belirtir. Bu tip eleştiriler yerine, etkileşimin niteliğini, kalitesinin, tanımının karakteristik olması, sanatçının niyeti, iş için seçilen bölge ve tüm bunların oluşturduğu birleştirilmiş bir şemaya doğru bakmanın, daha doğru bir yaklaşım olacağını belirtir.⁴⁷⁹

Suzanne Lacy'nin aşağıdaki diyagram modeli süreç içerisindeki durumu temsil eder ve bir yön verebilir. Bu tablodaki roller birbirinden ayrık ya da sabit değildir, sadece estetik stratejileri daha net belirleyebilmek için tasarlanmıştır. Sanatçı bu roller arasında hareket edebilir.⁴⁸⁰

Tablo1: Suzanne Lacy Sanatçının Rolleri için Diyagram Modeli

478 A.g.e, s.173

479 A.g.e, s.173

480 A.g.e, s.173

12.3.1.1 Subjektiflik ve Empati: Deneyimci Olarak Sanatçı

Geleneksel sanatta, sanatçının deneyimini görsel bir nesnenin temsil ettiği, düşünülür.

Bu tür öznellik, sanat için temel olarak alınmaktadır. Performans ve kavramsal sanat, sanat sürecini, bazen nesnenin süreci yerine koyarak izole etmeye yardımcı olur.

Kamunun gündemini oluşturmak ve daha geniş kitlelere ulaştırabilmek için görsel sanatçılar, interaktif becerilerini güçlendirerek, sanatın en temel elementi olan varoluş deneyimi üzerine çalışılmalıdır.⁴⁸¹

Resim 68: Cancer Notes-1991 http://www.suzannelacy.com/cancer-notes/

1991 yılında Suzanne Lacy, New York'un dışında Roswell Park Kanser Merkezi'nde yedi gün boyunca oturur ve hemşire, doktor, hasta, bilim adamı ve idarecilerle konuşarak, grafikler oluşturur ve duvarlara asar. Hastane odası insanların ihtiyaçlarıyla, birilerinin hayatlarının yansımalarıyla ve Lacy'nin çalışmalarıyla dolmuştu. Bu sanat çalışması, sanatçıyla toplumun üyeleri arasında etkileşim içinde bir yerde durmaktaydı.

481 Suzanne Lacy, Mapping The Terrain New Genre Public Art, Bay Press, s.174

Bu ve bunun gibi çalışmalarda, deneyim alanı içerisinde subjektif bir antropolog gibi geniş bir yer alan sanatçı, diğerinin alanına girer, insanlar ve yerler hakkında kendi iç dünyasından gözlemlerini sunar. Ve böylelikle sanatçı başkalarının deneyimleri için bir kanal oluşturur ve çalışma ilişkinin bir metaforu haline gelir. Lacy, son yirmi yılda feminist akımların en büyük katkılarından birinin, bireysel deneyimlerin derin sosyal içermeleri olduğunu belirtir. Politikacılar ve reklamcılar, deneyimi manipülasyona uğratmışlardır ve bunun sonucu olarakta, arzu ve değer birbirine bağımlı hale gelmiştir.

Sanat da belki de kamu sektöründeki gerçek bir özel deneyimi böylelikle kaybetti.

Lacy'e göre, bütün bir sosyal grup ile derin bir empati yapmanın yolu, sanatçının kendini bir kanal yapması olabilir.⁴⁸²

Hemen düzeltilemeyecek önemli sosyal problemleri, belki de sadece sanatçıların görüp hissetme kabiliyetleri vardır ve bu empati, belki de sanatçıların dünyaya sundukları bir hizmettir. ⁴⁸³

12.3.1.2. Ortaya Konana Bilgiler: Haberci Olarak Sanatçı

Sanatçı haberci rolündeyken sadece tecrübeleri üzerinde durmaz, diğerlerine ulaştırmak üzere bilgi toplar ve dikkatleri çekmeye çalışır. Bazı sanatçılar bu sürece bir değer atamadan sadece yansıtmak, aksettirmek isterken, diğerleri daha bilinçli bir şekilde bilgileri seçer. Lacy'e göre habercilik, estetik bir çerçeve ile karşılaştırılabilir. Roland Barthes'ın Diderot hakkında yaptığı yorumda, tiyatronun ve resmin doğuşları gereği politik bir çerçeveye sahip olduklarını söyler: “Bir hikayeyi anlatmak için, ressamın elinde sadece bir an vardır, tuval üzerine hareketsizleşecek bir an ve bu yüzden onu iyi seçmelidir.”⁴⁸⁴ Görülecek olan, sanatçının gördüğü şeydir ve böylece seçilen görüntü verilen bilginin tarihsel anlamının ve politik çevresinin tek bir bakışta okunabileceği bir örnek olur. Haberci kimliğiyle sanatçının görevi bilgiyi sadece ulaştırmak değildir, izleyiciye bu haberin doğruluğuna da inandırmalıdır. Lacy'e göre, seçilen haber bilinçli bir seçimse bilginin analizi gerekli değildir. Performans sanatçısı Rachel Rosenthal,

482 A.g.e, s.174

483 A.g.e, s.175

484 A.g.e, s.175

Güney Amerika yağmur ormanlarının yıkımını ve yaşanan katliamı için yaptığı performansı örnek gösterir. Rachel Rosenthal kendi kendine öfkeyle yerli halkların, ağaçların ve hayvan türlerinin isimlerini dramatik bir koreografi ile dile getirmektedir.

Ortaya bir yanıt konmamıştır. Sanatçının verdiği bilgilerin akabinde merhametli bir adım atılacağına karşı inanç korumaktadır.⁴⁸⁵

Resim 69: Rachel Rosenthal (1926–2015)

https://www.kcet.org/history-society/arrival-story-rachel-rosenthal Rachel rosenthal

12.3.1.3. Durumlar ve Çözümler: Analist Olarak Sanatçı

Sanatçının rolündeki değişim muazzam boyutlardadır. Deneyimleyen ve haberci olarak sanatçı, yenilikçi, kavrayıcı, deneysel ve gözlemci becerileri üzerine vurgu yapmaya çalışır. Sanatçılar sanatları yoluyla sosyal durumları; sosyal bilimcilerle, filozoflarla, araştırmacı gazetecilerle, birlikte ortak olarak analiz ederler. Bu tür etkinliklerde sanatçılar, değişmiş olan estetik ilgilerini, teorik yapının anlamını oluşturmaya çevirirler.

Haber toplandıktan sonra analiz bunu takip eder.⁴⁸⁶

485 A.g.e, s.175

486 A.g.e, s.176

Seksenlerin ortalarında ABD'li ve diğer ülkelerdeki çağdaş fotoğrafçılar çevre felaketlerinin politik olarak nasıl kullanıldığını farkederler ve 1986'da, nükleer konularla ilgili projeleri takip etmek için Atomik Fotoğrafçılar Birliğini kurarlar. ⁴⁸⁷ 1952 yılında Amerikan donanması Nevada'nın kuzeybatısındaki Fallon yakınlarındaki devasa büyüklükteki bir kamusal alanda yasadışı olarak bombaları test etmeye başlar. ⁴⁸⁸

(Donanma bu alanı Bravo 20 diye adlandırmıştı) Fotoğraf sanatçısı Richard Misrach bölgeye bazı kanunlardan yararlanarak giriş izni alır ve bölgeyi fotoğraflama imkanı bulur. ⁴⁸⁹

Sanatçı analist pozisyonu benimsediğinde, imgenin görsel çekiciliği genellikle eserin metinsel özellikleriyle yer değiştirir. Analizlerinde bu görselin kendisinden ziyade, görsel imajın fikirlerle olan uyumundan dolayı estetik özellikleriyle yer bulur. Bu noktada da güzellik tartışmaları yerini alır ve 60'lı yılların kavramsal sanat tarihinde yer alan sanatçıların keşfettiği maddeleştirilme fikri üzerine çekilmeye çalışılır.⁴⁹⁰

Resim 70: Richard Misrach American, born 1949 Bomb Crater and Destroyed Convoy, Bravo 20 Bombing Range, Nevada, 1986, printed 2006 © Richard Misrach

http://www.artic.edu/aic/collections/artwork/191457

487 A.g.e, s.176

488 https://fraenkelgallery.com/publications/bravo-20-the-bombing-of-the-american-west

489 Suzanne Lacy, Mapping The Terrain New Genre Public Art, Bay Press, s.176

490 A.g.e, s.176

12.3.1.4. Fikir Birliğini İnşa Etmek - Aktivist Olarak Sanatçı

Analizden aktivizime gelindiğinde son adım olarak, yerel, ulusal, küresel olaylarla kavramsallaştırılarak yapılan sanata, izleyicinin aktif bir katılımcı olarak eklemlenmesi kalır.⁴⁹¹

New York'taki, Dia Art Vakfı'nın sponsorluğunda, Amerika'nın kentsel konut politikalarındaki mevcut krizleriyle uğraşan sanatçıların ve aktivistlerin çalışmaları bir araya getirilir, sergiler, sempozyumlar düzenlenir. New Yorklu sanatçı Martha Rosler'in çalışmasındaki sözler, serginin başlığı haline gelecektir: “Eğer Burda Yaşıyorsan...Toplumsal Eylemlerin ve Teorinin, Sanatın Şehrinde.” (If You Lived Here... The City in Art, Theory, and Social Action). Konut ve evsizlik üzerine analizler yapılır, aktivizm için modeller geliştirilir ve fiili müdahalelerde bulunulur. Şehirli aktivistler değişim için bir katalizör görevi görmeye çalışmışlardı.⁴⁹²

Resim 71: Martha Rosler, Homeless: The Street and Other Venues, from If You Lived Here . . ., 1989, installation view, Dia Art Foundation, New York, 1989 (artwork © Martha Rosler; photograph © Martha Rosler, provided by the artist)

http://artjournal.collegeart.org/?p=6052

491 A.g.e, s.176

492 A.g.e, s.177

Suzanne Lacy'e göre, izole edilmiş sanatçının estetik uygulamalarının tam karşısında duran, fikir birliğini inşa etme süreci, sanat yapımında yaygın olmayan bir dizi farklı becerileri geliştirmeyi gerektirir. Sanatçı, toplumsal gündem içerisinde pozisyon alıp, insanlarla işbirliği içinde hareket etmelidir. Nasıl işbirliği yapılmalı? Farklı katmanlardaki izleyicilerle yeni stratejiler nasıl geliştirilmeli? Farklı disiplinlerle nasıl çalışılmalı?

Toplumda anlam bulabilecek yankı yaratabilecek alanlar nasıl seçilmeli? Tüm bu sorulara yanıtlar bulunmalıdır. Aynı zamanda da sanat eğitimi almamış kişiler için, görselliğin ve simgelerin nasıl netlik kazanabileceğiyle ilgili mutlaka yeni stratejiler geliştirilmelidir.⁴⁹³