Engellilerde Sporda Cinsiyet Farklılıkları

Genel anlamda eğitimde cinsiyet farklılıkları görülmektedir. Kızlar ve erkeklerin fizyolojik özellikleri ve diğer faktörler dikkate alındığında eğitime bakış açıları farklılaşmaktadır. Bu bakış açısıyla engelli bireylerin spor gerçekleştirirken eğitimleri etkileyen en önemli faktörlerden birisi de cinsiyettir.

Genel yetenekleri bakımında bayan ve erkek sporcularda çok anlamlı farklar gözlemlenememektedir, bayan sporcuların daha çok sözel yetenek gerektiren, konuşmaya dayalı eğitimlerde başarılı oldukları gözlemlenmektedir. Bu yetenekleri de ince kas becerileri ni olumlu yönden etkilemektedir. Zihinsel engelli bayan sporcuların genel duygusal yapıları, bireysel ve bayanlar arasında yapılan müsabakalarda üst düzey performans sergilemelerine karşın, bayan erkek karma yapılan oyunlarda aynı başarıyı elde edemedikleri gözlenmektedir. Bu durum bayan zihinsel engelli sporcuların seyirci baskısı, karşı cins tarafından mağlup edilme, alay konusu olma gibi içsel dürtüler yüzünden, oyuna katılmama, erken sıkılma, oynatılan oyundan zevk almama gibi olumsuz sonuçlar doğurmaktadır.

Erkek sporcular ise çok güç gerektiren, performansa dayalı, rekabetin üst düzeyde olduğu branşları tercih etmektedirler. Durağan oyun ve aktivitelerden hoşlanmamaktadırlar. Zihinsel kapasiteleri her ne olursa olsun başarma dürtüleri üst seviyede olduklarından oyun içerisinde cinsiyet ayrımı gözetmemektedirler.

Bireylerin spor yapabilmedeki hazır bulunuşlukları, aile yapıları ve yetiştikleri sosyal çevre bir spor branşında başarılı olma ve sosyalleşme süreçlerine etki etmektedir. Tüm bu etkenler göz önüne alındığında zihinsel engelli sporcuların zihinsel kapasiteleri yapabilme ve başarabilme dürtülerini olumlu yâda olumsuz şekilde etkilemektedir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ARAŞTIRMANIN GEREÇ VE YÖNTEMİ

Bu çalışmanın amacı; 15-20 yaş arası bay-bayan zihinsel engelli sporcuların açık ve kapalı alanlarda hareket eğitimi ile ilgili spor eğitiminin karşılaştırılması ve elde edilen veriler doğrultusunda öneriler geliştirmektir. Eğitilebilir ve öğretilebilir durumdaki zihinsel engelli bayan ve erkek sporcuların motor beceri kazanımları için farklı uyaranlarla farklı ortamlarda (açık ve kapalı alan) parkur testleri ve eğitsel oyun formları ile yürütülecek eğitim süreçlerinin etkileri incelenerek, gelişimlerine katkı sağlayacak yöntemlerin belirlenmesi açısından önem arz edeceği düşünülmektedir.

Araştırmanın çalışma gurubunu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Engelliler Müdürlüğü bünyesinde bulunan Eğitim ve Beceri Kazandırma Merkezleri’nde eğitim alan 15 ile 20 yaş arası eğitilebilir ve öğretilebilir durumdaki zihinsel engelli bayan ve erkek sporcular oluşturmaktadır. Bu merkezde yer alan 24 sporcu rastgele iki gruba ayrılmış, 12 (altı bayan, altı erkek ) sporcuya açık alanda, 12 (altı bayan, altı erkek ) sporcuya ise kapalı alanda aynı sürede, aynı eğitimci ve aynı teknikle ilgili eğitim uygulanmıştır. Bayrampaşa Spor Kompleksinde uygulanan eğitime ilişkin formlar ekler kısmında da verilmiştir.

Araştırmamızın ana unsurlarından birini teşkil eden (açık ve kapalı alan ) çalışmalarını 3 farklı yöntem ve 3 farklı kıyas kullanarak gerçekleştirilmiştir.

 Eğitsel Oyunlar Gurup Ölçüm Testi.

 Eğitsel Oyunlar Bireysel Ölçüm Testi.

 Parkur Ölçüm Testleri.

 Alan kıyaslaması.

 Cinsiyet kıyaslaması.

 Yaş kıyaslaması.

Eğitsel oyun grup ölçüm testi bireylerin grup olgusu içerisindeki, oyunun kazandırdığı ‘hareketlilik, beceri ve koordinasyon, el göz koordinasyonu, öz güven, sosyalleşme, başarı ve başarısızlığı kabullenme, seçicilik, farkındalık duygusu, empati kurabilme, eyleme göre tepki verme duygusu, sesli uyarım, odaklanma yetisi’ gibi sosyal gurup davranışlarının gözlemlendiği ve davranışların bireyin dahil olduğu gruba uyum ve yansımalarını incelemektir

Eğitsel oyun bireysel ölçüm testi bireylerin oyun içerisindeki sergilemiş olduğu bireysel becerilerinin ve oyunların kazandırdığı ‘dikkat, sürat, kuvvet, denge,

hareketlilik, algıda seçicilik, ’gibi bireysel kazanımların gözlemlendiği bir ölçüm ve uygulama yöntemi olarak belirlenmiştir. Bu ölçüm bireyin oyun içerisindeki aşamaları ‘başardı, başaramadı, yardımla başardı ’şeklinde eğitmen değerlendirmesi ile yapılmıştır.

Parkur ölçüm testleri ise dört farklı parkurdan oluşmaktadır ve her parkur kendi içerisinde dört ayrı aşamaya ayrılmaktadır. Bireylerin uygulanan parkur içerisindeki hareketlilik, denge, beceri ve koordinasyon, sürat gibi bireysel değerlerini parkurlarda oluşturulan aşama sistemindeki puanlandırma ile yapılmaktadır. Birey parkur içerisindeki aşamaları nizami geçer ise her geçtiği aşama için kendisine bir puan yazılır ve her parkur için 3 puan toplayan birey o parkurdan başarılı olmuş sayılır.

Eğitsel oyunlar ve bireysel beceri parkurları değerlendirmeye katılan bireylerin yukarıda saymış olduğumuz yöntemler çerçevesinde ve kazanım değerlerinin objektif olarak analiz edile bilmesi için tün oyun ve parkurlar 12 eğitmen tarafından gözlenmiş ve bireyler hakkında değerlendirme puanları verilmiştir.

Gruplar arasındaki farklılıklar incelenirken değişkenlerin normal dağılımdan gelmemesi nedeniyle Mann Whitney U Testinden yararlanılmıştır. Birim sayılarının 20 den fazla olması nedeniyle Mann Whitney U Testi için standartlaştırılmış p değerleri verilmiştir.

Verilerin analizinde SPSS 22,0 paket programı kullanılmıştır. Eğitsel oyunlara ilişkin Cronbach alfa kat sayısı 0,692; parkur testlerine ilişkin Cronbach alfa kat sayısı 0,506 bulunmuştur.

Tablo- 4 Eğitsel Oyunlara İlişkin Bilgiler Oyun Adı Oyun

Türü

Kullanılan Materyaller

Öğretim Tekniği Oyunun Kazandırdığı Beceri Mendil Kapmaca Takım Mendil, Düdük, Kronometre Anlatım, Deneme Yanılma, Gerçekleştirerek Yaşayarak Uygulama Metotları Hareketlilik, Beceri ve Koordinasyon, El Göz Koordinasyonu, Dikkat, Sürat, Özgüven, Sosyalleşme, Başarı ve başarısızlığı kabullenme Kör Ebe Bireysel Mendil,

Düdük, Kronometre Anlatım, Deneme Yanılma, Gerçekleştirerek Yaşayarak, Uygulama Metotları

Dikkat, Algıda Seçicilik, Denge, Hareketlilik, Genel Koordinasyon, Farkındalık duygusu, Empati kurabilme yeteneği, Sosyalleşme Yakar Top Takım Top, Düdük, Kronometre Anlatım, Deneme Yanılma, Gerçekleştirerek Yaşayarak Uygulama Metotları

Dikkat, Sürat, Algıda Seçicilik, Denge, Hareketlilik, Genel Koordinasyon, Eyleme göre tepki verebilme yeteneği, Özgüven, Sosyalleşme İstop Bireysel Top, Düdük,

Kronometre Anlatım, Deneme Yanılma, Gerçekleştirerek Yaşayarak Uygulama Metotları

Dikkat, Sürat, Algıda Seçicilik, Denge, Hareketlilik, Genel Koordinasyon, Sesli uyarım, Odaklanma yeteneği, Özgüven, Sosyalleşme

3.1. OYUNLARIN KISACA TARİFİ