Öğrenmenin temeli, insanların çevreyle etkileşimlerinin sonucunda oluşturduğu bilgi, beceri, tutum ve değerlere dayanır. Öğrenme; kişide davranış değişiklikleri oluşturma sürecidir. Başka bir açıklamada öğrenme; çevresiyle etkileşimlerinin sonucunda bireyde meydana gelen düşünce, duyuş ve davranış değişiklikleridir. Öğrenmenin nasıl gerçekleştiği ile ilgili birçok teorik yaklaşımla vardır. Burada o teorilere girilmeyecektir.
Öğrenme, pekiştirilmiş tekrarlar sonucu ortaya çıkan kalıcı davranış değişikliğidir. Motor becerinin öğrenilmesi karmaşık süreç sonucu olmaktadır. Motor öğrenme; uygulamanın etkilerine, merkezi sinir sisteminin uzun dönemli uyumu olarak tanımlanır ve motor öğrenmenin gerçekleşebilmesi için kalıcı değişikliklerin olması gerekmektedir.36
36
Funda Baran, Zihinsel Engelli Çocukların Motor Beceri Öğreniminde Değişken Uygulamaların Edinim, Transfer ve Hatırlama Süreçlerinde Etkisinin İncelenmesi, Akdeniz Üniversitesi Sağlık
2.7.1.Transfer
Bir işte öğrenilen bilgilerin başka bir işe aktarımıdır. Beden eğitimi ve spor etkinlikleri öğretilirken öğretilecek becerinin öğretim sıralaması transfer ilkeleri doğrultusunda yapılabilir. Öğrenme süreci boyunca, eski öğrenilen becerilerin yeni öğrenme ortamına olumlu katkısı yani transferi ne kadar çok olursa yeni beceri ile ilgili o kadar az çaba ve zaman harcanır. Tam tersine transfer olumsuz yönde olursa, bu da zaman ve çaba kaybına neden olur.
Bir becerinin transferinin dört özelliği bulunmaktadır. Birinci olarak; beceriden ne beklendiği önceden planlanmalıdır. Becerinin nasıl uygulanacağı, neler yapılacağı bilinmelidir. İkinci olarak, genellikle karmaşık becerilerden basit becerilere transfer daha fazladır. Üçüncü olarak; makinelerle ilgili becerilere transferin en büyük zorluğu zaman ve kontrolle ilgili olmasıdır. Dördüncü olarak; etkili öğrenme ve egzersizin ortalama oranı, çoğunlukla yaşla ilgilidir.
2.7.1.1.Beceriden Beceriye Transfer
Bir durumu geliştirmek ve başka bir durumda kullanmaktır. Öğrenmenin transferi; bilgi, beceri ve teknik olarak benzerlik görüldüğünde gerçekleşir. Magill 2004, beceriden beceriye transferi görevler arası transfer olarak tanımlamıştır.
2.7.1.1.1.Pozitif Transfer
Benzer durumlarda geliştirilmiş becerilerin, bir durumdan diğerine faydalı olmasıdır.
2.7.1.1.2.Negatif Transfer
Bir becerinin başka bir beceri içerisine transfer edilememesi ya da öğrenimde kullanılmamasıdır.
2.7.1.1.3.Retroaktif Transfer
Yeni öğrenilmekte bulunan bir becerinin daha önce öğrenilen bir beceriyi etkilemesidir.
2.7.1.1.4.Proaktif Transfer
Eskiden öğrenilen bir becerinin yeni öğrenilmekte bulunan beceriyi etkilemesidir.
2.7.1.1.5.Ekstremiteler Arası Transfer
Vücudun bir yerindeki ekstremiteden diğer yerindeki ekstremiteye öğrenilmişlerin aktarılmasıdır.
2.7.1.1.6. Ekstremiteler Arası Güç Transferi
Ekstremiteler arası yapılan güç aktarımıdır.
2.7.1.1.7.Yeteneklerin Beceriye Transferi
Kavramsal algılama ve motorsal özel yeteneklerin spor dallarının özel becerilerinde kullanılmasıdır.
2.7.1.1.8.Parçadan Bütüne Transfer
Spor becerilerinin bütün halinde öğretilmesidir.
2.7.1.1.9.Basitten Karmaşığa, Karmaşıktan Basite Transfer
Bireyler, kendilerine güvenene kadar onlara başarılı ve pozitif katkı sağlayacak öğrenilmesi kolay şeyler öğretilmelidir.
2.7.1.2.Uygulamadan Müsabakaya Transfer
Performansı artırmak için sporcular arasında rekabetin artırılması gerekmektedir. Yarışma durumu transferin pozitif olmasını sağlayacaktır. Genel beceri ve uygulama arasındaki benzerliğin az olması pozitif transferin olmaması anlamına gelir.
2.7.1.3.Teoriden Uygulamaya Transfer
Uyarana karşı verilecek tepkinin önceden sözel olarak öğretilmesidir.
2.7.2.Fiziksel Performans 2.7.2.1. Fiziksel Uygunluk
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre; fiziksel uygunluk(fitness), kassal çalışmanın uygun yeterlikte olmasıdır. Fiziksel uygunluk; kişisel büyüme ve olgunlaşma hali, rutin yapılan fiziksel egzersiz seviyesi, hayat düzeyine göre değişmektedir.
Günlük işleri canlı ve uyanık, yorgunluk duymaksızın, boş zamanlarını neşeli uğraşılarla geçirebilecek gerekli enerjiye sahip ve beklenmeyen tehlikeleri karşılayabilecek yeterliliğe sahip olmaktır. 37
37 Fatma Çelik Kayapınar. Engelliler ve Fiziksel Uygunluk, I. Uluslararası Katılımlı Engellilerde Beden Eğitimi ve Spor Kongresi, Selçuk Üniversitesi, 2011.s.82.8
Sağlıkla İlişkili Fiziksel Uygunluk parametreleri; kassal uygunluk (Kas kuvveti ve dayanıklılığı), esneklik (aktif, pasif), beden kompozisyonu (yağ, yağsız doku), biyokimyasal parametreler (HDL, LDL, Trigliserid), kalp-dolaşım uygunluğu (nabız, tansiyon, EKG, akciğer hacmi) dir.
Performansla ilişkili fiziksel uygunluk parametreleri; sürat, çabukluk, çeviklik, koordinasyon, patlayıcı kuvvettir.
Zihinsel engelli çocukların fiziksel uygunluk seviyelerinin düşük olması ve reaksiyon sürelerinin uzun olması günlük yaşam aktivitelerini tek başına gerçekleştirmelerindeki en büyük engeldir. Zihinsel engelli bireylerin dikkat zamanları kısa ve öğrenme becerileri çok düşüktür. Fiziksel uygunluk programları; zihinsel engelli çocukların fiziksel uygunluklarını geliştirmekte, dikkatli olmalarını sağlamakta, öğrenme yeteneklerini de artırmaktadır.
Engellilerin fiziksel uygunlukları değerlendirilirken; hareketlere uygun hafif ve rahat giyim malzemelerinin sağlanmasına, genel ve özel ısınmanın planlanmasına, katılımcıları cesaretlendirip teşvik edici pozitif test atmosferini sağlanmasına, bir gün içinde birden fazla uygulamalara yer verilmemesine, aerobik fonksiyon testlerinin en son uygulanmasına, koşu egzersizinin düz, esnek ve yeterince sert bir zeminde uygulanmasına, katılımcıların testlerinde görme ve duyma ile ilgili yönlendirmelerin doğru yapılmasına dikkat edilmelidir.
2.7.3. Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler 2.7.3.1. Öğrenen İle İlgili Faktörler
Öğrencinin iyi öğrenme yapabilmesi için gerekli bulunan özelliklerin hangileri olduğunu söyler. Örneğin; öğrenecek kişinin öğrenme ile ilgili gerekli donanıma sahip olması, organizmanın belli yaş ve zeka düzeyinde olgunlaşmış olması, motivasyon ve dikkat bu grupta yer alan faktörlerdendir.
2.7.3.2. Öğrenme Yöntemiyle İlgili Faktörler
Öğrenilen konunun yapısı, öğrenmeye ayrılan zaman, öğrencinin aktif olarak eğitime katılımı bu grupta yer alan faktörlerdendir.
2.7.3.3. Öğrenme Malzemesiyle İlgili Faktörler
Öğrenme materyallerinin kolay taşınması, kolay algılanabilir olması bu grupta yer alan faktörlerdendir.
2.7.4. Öğretim Yöntemleri
Öğretim ile ilgili yapılan yöntemler; genel ve özel öğretim yöntemleri şeklinde iki gruptan oluşmaktadır. Genel öğretim yöntemleri; rol oynama, yazdırma / not alma, yanlışsız öğretim, beyin fırtınası (brainstorm), tartışma yöntemleri, bireysel ve grup halinde çalışma, ev ödevleri, deney yöntemi, örnek olay incelemesi, problem çözme, tartışma, soru-cevap, anlatım, proje yöntemi gibi çeşitli başlıklar altında incelenir. Özel öğretim yöntemleri; bir sorunun çözülmesi bir deneyin sonuçlandırılması, bir konunun öğrenilmesi ve ya öğretilmesi gibi hedeflere varmak için bilinçli şekilde seçilen ve izlenen düzenli yöntemlerdir. Slaytlar, videolar bu grupta yer alır.
2.7.5. Ortam Faktörünün Spora Etkisi
Sporun performansını etkileyen faktörleri iç ve dış faktörler olmak üzere iki gruba ayırabiliriz. İç faktörler; sporcunun yaş, cinsiyet, anatomik yapı, gen yapısı, metabolizması gibi bireysel özellikleridir. Dış faktörler ise, sporu dolaylı yoldan etkileyen ve değiştirilerek kontrol edilebilen faktörlerdir. Sıcaklık, ortam, malzeme, seyirci, arkadaşlık durumu, beslenme, cinsellik, antrenman teknikleri, antrenör, esneklik, uyku düzeni gibi faktörler dış faktörlere örnektir.