Empati ve İletişim

Gülbahçe ve Özkurt (2016)'a göre iletişim, bireyin yaşamının diğer alanlarında olduğu gibi, meslek yaşamında da özellikle yardım amaçlı meslek grupları arasında yer alan rehberlik ve psikolojik danışmanlıkta da önemli bir yere sahiptir. Etkili iletişim kurabilme yaşamın her alanında önemlidir. Özellikle kişiler arası ilişkilerde, iletişim ve empatinin önemli bir yere sahip olduğu gözlemlenerek bir bütünlük içinde ilişkilendirilmektedir. Böylece empati ve iletişim, birbirleriyle ilişkili olup kişiler arası ilişkilerde önemli bir alana sahiptir. Cüceloğlu (2012)'na

39

göre iletişim, kişisel ve toplumsal süreçlerle birlikte karşılıklı iki kişiyi ilişkiye yönlendiren psikososyal bir süreçtir. Erözkan (2013)'a göre iletişim, bireyin çevresine uyum sağlayabilmesi için gerekli ve önemli olan bir beceridir. İletişim becerisi ile birlikte birey kişiler arası ilişkilerde daha iyi etkileşim kurarak karşısındaki kişinin yaşantılarına uyum sağlamaya ve farklı bakış açılarıyla bakabilmeye yönlenir. Böylece iletişim ile empatik eğilimin iç içe olduğu süreç başlamış olur.

Cüceloğlu (2002), bireylerin herhangi bir problemini çözmek için çevresindeki kişilerle düşünce alışverişlerinde ve iletişimde bulunmaları gerektiğinin önemini vurgulamaktadır. Özbek (2004)'e göre iletişim, bireyin sosyal yaşamında olması gereken önemli bir beceridir. Birey yaşamının her döneminde pek çok iletişim içerisine girmektedir. Bu ilişkilerin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için iletişim önemlidir. Bireyin diğer kişilerle kurduğu iletişimde ''derinlik boyutu'' iletişim açısından önem taşır. İletişimdeki ilişkilere derinlik veren ise, ''empati kurma becerisidir.'' Bu nedenle insanların birbirleri ile kurduğu ilişkiler, iletişim ve empati becerisi ile bir bütünlük içerisinde kurulmaktadır. Dinçyürek (2004) iletişimin, kişiler arası ilişkilerde ve bireyin yaşamının her alanında olması gereken önemli bir beceri olduğunu dile getirir. Böylece empatinin, kişiler arası ilişkilerde de anlamlı bir ilişkisi olduğu söylenilmektedir. Buna bağlı olarak karşımızdaki kişinin duygu ve düşüncelerini anlamamız, iletişimimizi kolaylaştırarak bireyler arası ikili ilişkilerinde gelişmesine yardımcı olunmaktadır. Ayrıca bireyler empati eğilimlerini kullanarak karşısındaki kişilerin duygu ve düşüncelerini daha iyi anlar, bu durumun da iletişimi olumlu yönde etkilediği görülmektedir.

40

Korkut (2005) iletişim becerisini, kişiler arası ilişkilerde ve her türlü meslek alanlarında ilişkileri kolaylaştıran bir beceri olarak tanımlar. Özer (2008) ise iletişimi, bireyin herhangi bir durumda karşılaştığı problemlere farklı bakış açılarıyla bakarak, sorgulamak, birleştirmek ve kazanılmış olan bu beceriyle birlikte kendisine yöneltilen eleştiriye farklı bakış açılarıyla bakabilme ve empatik eğilime sahip olma becerisi biçiminde tanımlar (Koç, Terzi ve Gül, 2015).

Kiraz (2011)'a göre empatik iletişim ve iletişim, bireyin karşısındaki kişiye anlayışlı ve özenli davranışlarda bulunmasıdır. Empatik iletişimi sağlayan bireyin karşısındaki kişiye duygu, düşünce ve davranışlarını anladığını aktarması gerekmektedir. Erden İmamaoğlu ve Aydın (2009) ise, kişiler arası ilişkilerde etkili ve verimli bir iletişim kurulabilmesi için, bireyin empatik beceriye sahip olmasının ve duygularını fark edip ifade etmesinin önemli ve gerekli olduğuna dikkat çekmektedirler. Bu iki kavram bireyin kurduğu ve kuracağı kişiler arası ilişkilerde ve etkili iletişimde önemli bir rol üstlenerek, bireyin doyum sağlaması üzerinde de etki etmektedir.

Gülbahçe (2010)'ye göre iletişim ve empatik iletişim, kişiler arası ilişkilerdeki etkileşimin temel yapısını oluşturmaktadır. Bireyin günlük yaşamlarında kurdukları ilişkiler, iletişim sayesinde gerçekleştirilmektedir. Bu bağlamda iletişim, bilgi, algı, anlayış, sezgi aktarımında yazılı, sözlü ve sözsüz tüm mesajları içermektedir. Metin (2011)'e göre iletişim ve empatik iletişim, kişiler arası ilişkilerde karşıdaki kişiye aktarılan mesajın duygusal yönü ve içeriğinin anlaşılabilmesi ve algılanması empatik iletişimi oluşturmaktadır. Empatik iletişim sayesinde, birey içsel bir bakış açısı kazanarak karşıdaki kişiden aldığı iletiyi, ilk önce kendi içerisinde değerlendirme yapar, daha sonra değerlendirdiğini karşısındakine aktarmaktadır. Bireyin kendini tanıması keşfetmesi ve bilmesi,

41

karşısındaki kişileri de tanımasına ve bilmesine yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda bireyin kendi içsel ve dışsal dünyasını kavradığı sürece, başka kişilerin dünyasını da kavramaya yönelik duygular bireye empati becerisi ve yeteneği kazandırmaktadır. Bu beceri iletişim ile bütünleşip ve işbirliği halinde ilerlerse, bireyler duygularını birbirlerine açar, ifade eder ve adil bir zemin oluşturularak problemlere çözüm bulmaya adım atarlar. Bu bağlamda iletişim, bireyin yaşamındaki her alanda karşısına çıkan bilgi, beceri, deneyim ve problemlerin paylaşılmasında önemli ve etkili bir araçtır.

Yiğit ve Deniz (2012)'e göre iletişim, bireyin yaşamında önemli bir yere sahiptir ve empati ile bütünlük içerisindedir. İletişim sürecine empati de eklendiği zaman, bireylerin birbirleriyle daha iyi iletişim kurması artmaktadır. Şahin (2014), bireyin etkili bir iletişim kurabilmesi için ilk önce kendisine, daha sonra ise iletişim kurduğu kişilere saygı duyması, empatik beceriye sahip olması ve ben dilini kullanması gerektiğini vurgular.

Yaşar ve Erol (2015) ise; bireyin yaşamında vazgeçilmez öğe olan iletişimin, sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için, empatinin önemli olduğunu vurgulamaktadırlar. Dolayısıyla empati ve iletişim bir bütün halinde, bireyin yaşamına önemli katkılar sağlayan vazgeçilmez bir unsur olarak görülmektedir. Özlü Karaman, Eskici, Gümüş, Yayla, Özlü, Aksoy ve Yeşilay (2016)'a göre iletişim, bilgi aktarımı ve bireyin kendini ifade etmede kullandığı bir beceridir. Aynı zamanda iletişim, yaşamın ayrılmaz bir parçasıdır ve toplumsallaşma sürecini de içine almaktadır. Empati ise, iletişimin önemli bir parçası olup birlikte ilişki içerisindedir. Milli ve Yağcı (2017) bireyi tanımlarken, diğer özelliklerinin yanı sıra, kişiler arası ilişkilerde ve toplumsal bir varlık olarak bireyin yaşamını sürdürmesinde iletişim kurmasının önemli ve gerekli bir etken olduğunu kaydeder.

42

Şahin (1997)'e göre, bireyin çevreye uyum sağlayabilmesi için gerekli olan öğelerden en önemlisi iletişimdir. Kişiler arasındaki ilişkiler, iletişim yoluyla kurulmaktadır. İletişim demek, kişileri inceleyerek, onların birbirleriyle nasıl ilişki kurduklarını, birbirlerini nasıl etkilediklerini, nasıl öğrendiklerini ve nasıl öğrettiklerini anlamak demektir. Aynı zamanda iletişim, algı, güdü, eğilim ve tutumlardan oluşan duygu, düşünce veya bilgilerin başkalarına aktarılma süreci olup, iki kişi veya daha fazla kişi tarafından paylaşılması sürecidir. İletişimin amacı, alan ve veren kişi arasında bilgi, duygu, düşünce ve tutumu yansıtmaktır.

Buzdoğan (2001)'a göre, kişiler arası iletişimin sağlıklı ve etkili gerçekleştirilebilinmesi için üç temel faktör bulunmaktadır. Bunlar doğallık, kabul etme ve empatidir. Korkut (2005), etkili iletişim becerisinin insan ilişkilerinde ve her türlü meslek alanlarında çalışan bireylerin sahip olması gereken bir özellik olduğunu vurgular. Küçükkaragöz, Akay ve Canbulat (2011)'a göre iletişim, bireyin yaşamındaki ilk dönemlerinden yani anne karnından başlayarak ölüme kadar devam eden bir süreçtir. Günümüzde ise en önemli gereksinimlerden biri olup, kişiliğin gelişmesinde de önemli rol üstlenmektedir. Bireyin karşısındaki kişiye vermek istediği mesajla birlikte, nasıl algılanabileceği ve anlaşılabileceğine yönelik gösterdiği çabalar, iletişim kurma esnasında daha kolay etkileşim kurmasına yardımcı olur. Buna bağlı olarak bireyin empatik beceri düzeyi iletişim sürecinde önemli bir yere sahiptir. Derman (2013) ise, bireylerin karşılarındaki kişilerle etkili iletişim kurabilmeleri için etkin dinleme, doğru ve yansız bir şekilde anlama ve anladıklarını karşılarındaki kişilere doğru iletebilme becerisine sahip olmaları gerektiğine vurgu yapmaktadır. Özetlendiğinde sağlıklı iletişimin en önemli koşulu bireylerin empatik becerilere sahip olmasıdır.

43

Dökmen (2015)'e göre ise iletişim, ''bilgi üretme, aktarma ve anlamlandırma sürecidir.'' Kişiler arası iletişim ise, bireylerin karşılıklı iletişimde bulunması, bilgi üretmesi bunları birbirlerine aktarması ve yorumlayarak iletişimi sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesiyle ilişkilidir.

Dökmen (2015)'e göre üç çeşit iletişim vardır. Bunlar; - Çatışmalı İletişim

- Çatışmasız İletişim

- Empatik İletişim (Syf.177).

Bilgi aktarımı yok Bilgi aktarım var Bilgi aktarımı var

Yalnızlık var Bilgi aktarımı var Yalnızlık yok

Şekil 1: Çatışmalı, Çatışmasız ve Empatik İletişimde Bilgi Aktarımı ve Yalnızlık

Şekil 1' de görüldüğü üzere çatışmalı, çatışmasız ve empatik iletişimde bilgi aktarımı ve yalnızlık verilmiştir. Çatışmalı iletişim kurmaya çalışan kişiler, yeterli bilgi edinemeyerek yalnız kalırlar. Çatışmasız iletişimde bireyler birbirine yeterli derece de bilgi aktarabilirler fakat yine de yalnızdırlar. Empatik iletişimde ise, hem yeterli bilgi aktarımı olur hem de bireyler yalnız kalmazlar (Dökmen, 2015).

Empatik İletişim Çatışmasız

İletişim Çatışmalı

44

Kişilerarası İletişim

Sözlü Sözsüz

Şekil 2: Kişiler arası İletişim Sınıflaması

Şekil 2'de görüldüğü üzere kişiler arası iletişim verilmiştir. Kişiler arası iletişim sözlü ve sözsüz olarak iki ana gruba ayrılmıştır. Bu gruplardan her biri kendi içinde alt sınıflara ayrılmıştır. Gerek sözlü gerek sözsüz iletişimde, niyet edilerek veya edilmeden gerçekleştirilen iletişimler görülmektedir (Dökmen, 2015, Syf. 44- 45).