Elephant&Castle kentsel dönüĢüm projesi

19. yy‟da Londra‟da tersane ve etrafında yer alan sanayi alanlarında çalıĢmakta olan iĢçilerin konutlarının yer aldığı bir bölge olan Elephant&Castle, 2. Dünya SavaĢından sonra trafik baskısı, hava kirliliği ve devamında bunları takip eden olumsuz geliĢmeler ile çöküntü alanına dönüĢmüĢtür. 1999 yılında devlet bütçesi ile gerçekleĢecek olan bir dönüĢüm gündeme getirilmiĢ ve

Araba merkezli ulaĢımdan toplu taĢıma merkezli ulaĢıma, Yerel ekonomik durgunluktan yerel baĢarıya,

Sosyal olarak dıĢarıda bırakılmıĢ insanlar ve mahallelerden güçlü sosyal bütünleĢmeye,

Kaçınılan bir yerden, olmak istenen bir yaĢam alanına dönüĢüm hedeflenmiĢtir.

Elephant&Castle DönüĢüm Projesi örnekleri incelendiğinde; sosyal yapı boyutunda ele alınan hedefler içerisinde öncelikle ulusal kalkınma planları, bölgesel geliĢme planları ile yerel politika ve planların Elephant&Castle ile bütünleĢmesini sağlayan programlar oluĢturulmuĢtur. Bu programlar, „Toplum bağlantısı‟ ve „Birey bağlantısı‟ olarak Elephant&Castle DönüĢüm Projesi ile ulusal, bölgesel ve yerel politika ve planların bütünleĢmesini sağlamaktadır.

72

Genel olarak projenin sosyal yapıya iliĢkin hedefleri;

Sosyal ayrımlaĢma ve dıĢlanmayı önlemede bireysel bağlantıların oluĢturulması,

Eğitim-öğretim seviyesinin yeni imkânlar oluĢturularak arttırılması, kurslar ile yeteneklerin arttırılması, kariyer programlarının oluĢturulması,

Sağlık hizmetlerinin mekânsal ve bilinçsel olarak geliĢtirilmesi,

Suç oranının azaltılmasına yönelik tedbirler alınarak yaĢam kalitesinin arttırılması,

Ekonomik koĢulların öncelikle yerel potansiyellerin değerlendirilmesi yoluyla arttırılması ve yeni istihdam alanları oluĢturulması,

Yerelde ihtisaslaĢma ve böylece ulus bazında dünya ile rekabet edilebilirliğin arttırılması, olarak ifade edilebilir (ErtaĢ, 2011).

Proje kapsamında binaların detaylı tasarımında sürdürülebilirlik üzerinde hassasiyetle durulmuĢtur. Binalardan da önemlisi, zemin seviyesinde geliĢtirilen yeni kamu alanları, yollar ve meydanlardır. Projenin en ilginç yönü ise, master planda yüksek binaların bulunduğu alanda tasarlanan ve yeni yerleĢimi High Street‟e bağlayan kent meydanıdır. 2 çarpıcı gökdelen dönüĢümün odağı olarak düĢünülmüĢtür.

Alan kullanımı

• 1,5 milyar sterlinlik geliĢim projesi, • 170 dönüm alan,

• 75.000 m2 ticaret alanı, • 5300 yeni konut, • 5 yeni açık alan, • 2 tramvay hattı, • Yeni pazar meydanı, • Nirengi binaları,

73

• Southwark Merkezi proje kapsamındaki alan kullanımlarıdır.

Elephant & Castle yenileĢme projesi temelini; mahalle sakinleri, yerel iĢletmeciler, eğitim ve sağlık kuruluĢları, toplum ve gönüllü kuruluĢlar, ziyaretçiler ve alanda çalıĢan insanları içeren geniĢ bir toplumsal katılımla desteklenmiĢ güçlü bir ortaklığa dayandırmaktadır. 2004‟ün baĢında ilgili komite (Ģehir meclisi)‟nin ortaya koyduğu proje % 80‟lik bir halk desteği ile tamamlanmıĢtır.

Elephant & Castle projesinde, Güney Londra‟daki ticari-kültürel-sosyal yaĢam merkezi olma özelliğini geri kazanması amaçlanmıĢtır. Southwark‟un dönüĢüm stratejisinin anahtar bileĢenlerinden olan Elephant & Castle dönüĢümü, kullanıcılara yaĢam, çalıĢma, alıĢveriĢ ve eğlence fonksiyonları için canlı-geliĢen yeni bir karma kullanımlı kent merkezi yaratmaktadır. Projenin 10-15 yılda gerçekleĢmesi planlanmaktadır.

Elephant & Castle yeniden imar programı

Elephant & Castle‟ın yeniden imar programı, getirdiği güçlü değiĢikliklerle Avrupa‟da Ģimdiye kadar görülen en büyük yeniden imar planlarından biridir. 1.5 milyar Sterlinlik bütçesi, 170 dönüm‟lük alanı ile program; yalnızca yayalara açık kent merkezi yaratılmasını, pazar meydanını, yeĢil alanları ve binlerce yeni ev ve iĢ imkânlarının oluĢturulmasını kapsamaktadır.

DönüĢüme sebep veren etkenlerden birincisi, bir zamanlar güney Londra‟nın West End‟i olarak bilinen Elephant & Castle‟ın çöküĢüdür. Ġkinci Dünya SavaĢı sırasındaki büyük bomba hasarlarıyla kentin yenilenme ihtiyacı baĢlamıĢtır.

Haziran 2002 tarihinde Southwark Belediyesi, Elephant & Castle‟ı geliĢtirmenin tek yolunun, bölgeyi keĢmekeĢe sokan fiziksel engellerin kaldırılması ve taze bir dizayn ve düzenlemeye giriĢilmesiyle olacağına karar vermiĢtir.

Elephant & Castle‟ın güçlü olduğu noktalar arasında; ikinci bölge metro istasyonu, demiryolu istasyonları ve saat baĢı yüzlerce otobüsü ile mükemmel taĢımacılık bağlantıları gelmektedir. Southwark Belediyesi, lider rolünü üstlenerek, yeniden imar tekliflerinin Southwark sakinlerinin uzun dönem ihtiyaçlarını karĢılaması ve gelecek yüzyıllara olumlu bir miras olarak kalmasını sağlamaya çalıĢmaktadır.

Bu yeniden geliĢtirme programı temelde Ģu bölümlerden oluĢur: AlıĢveriĢ merkezi ve Heygate Estate‟in yıkılması,

74

Heygate Estate sakinlerinin Elephant & Castle bölgesinde, yüksek kaliteli yeni sosyal konutlara taĢınmaları,

Tıkalı yol sisteminin kaldırılması ve trafiğin merkez bölgenin dıĢına yeniden yönlendirilmesi,

Yeni, yayalara mahsus kent merkezi oluĢturulması,

Yeni bir istasyon, geliĢtirilmiĢ metro bağlantısı, yeni otobüs ve bisiklet yolları ve yayalar için daha iyi düzenlemeleri de kapsayan taĢıma bağlantılarındaki geliĢtirmeler,

Ġki yeni parkın yaratılması,

Biri Ģehir akademisi (city academy) olmak üzere iki yeni okul ilavesi,

Bu değiĢikliklerin sonucu olarak 4000‟in üzerinde yeni iĢ imkânı yaratılması, Yeni yaratıcı yöntemlerin uyarlanması ile enerji tüketimini azaltma,

BeĢ yeni büyük „karakter bölgesi‟,

Bütün planların kalbinde kaliteli tasarım anlayıĢı.

Elephant & Castle‟ın dönüĢümü, yeni binalar ve alıĢveriĢ merkezinin çok daha ötesindedir. Amaç yereldeki insanların yaĢamlarının her alanını; mükemmel evler, açık alanlar ve en iyi eğitim, kültür ve dinlenme tesisleriyle geliĢtirmektir.

Yeniden imar programının kalbinde, Londra Ġmar planının gerektirdiği 5000‟den fazla yeni ve yeniden yerleĢtirme için konut inĢası planı yer almaktadır. Southwark Belediyesi aynı zamanda on yıllık mevcut konutların geliĢtirilmesi programı da hazırlamıĢtır.

Yeniden imar programı yerel halk için, geliĢmiĢ alıĢveriĢ deneyimi ve Southwark‟ın yeni alıĢveriĢ „baĢkentini‟ yaratacaktır. Kaliteli dükkânların çeĢitliliği geliĢtirilecek, bölgenin kültürel çeĢitliliğini yansıtan yerel his de korunacaktır. Elephant & Castle zengin bir kültürel yaĢama sahiptir. Bu güçlendirilecek, yerel insanlara dünya standartlarında sanat, müzik ve tiyatroyu kapılarının önünde bulma Ģansı verilecektir. Yeni galeriler, sinemalar ve performans yerleri açılırken, kamuya açık yerler de gezginci sergilere ve geçici düzenlemelere ev sahipliği yapacaktır. Eğitim, staj ve çalıĢma imkânları geliĢtirilecek ve sağlık birimleri zenginleĢecektir. En önemlisi, sürdürülebilir bir geliĢmenin sağlanabilmesidir.

75

Otuz yıl önce plancılar ve mimarlar Elephant & Castle‟ın geleceği ile ilgili bir vizyona sahiptiler. Bu baĢarısızlığa uğramıĢtır, bugünkü meydan okuma, daha güçlü, daha dayanıklı bir yapı inĢa etme, daha büyük bir zaman dilimine uyarlanabilir olma ve büyümedir.

Yeniden imar programı, bölgede yaĢayan, çalıĢan ve bölgeyi ziyaret eden nüfusta beklenen artıĢının çevreye yapacağı olası etkiler üzerine hazırlanmıĢtır. GeliĢtirme taslağı Elephant & Castle‟da enerji ve su kullanımını ile çöp üretimini azaltacak özel tedbirleri kapsamaktadır.

Elephant & Castle‟ın dönüĢümünü sağlayacak pek çok fiziksel çalıĢma daha önümüzde olsa da, Southwark Belediyesi bu önemli yeniden geliĢtirmenin temelinin atılmasını sağlamıĢtır.

1990‟ların sonunda Single Regeneration Budget isimli ulusal bağıĢ programı, büyük ölçekli yeniden imarın temellerini oluĢturmak üzere, Elephant & Castle‟a küçük ölçekli bir dizi sosyal ve ekonomik geliĢim projeleri fonu ayırmıĢtı. Elephant Bağlantıları, düĢük seviyedeki temel yetiler ve kötü eğitim seviyesine olduğu gibi; yüksek iĢsizlik oranı, ortalamanın altında gelir ve sosyal dıĢlama gibi problemlere de çözüm bulmayı amaçlıyordu.

Son üç yıl içersinde, Southwark Belediyesi kapsamlı bir danıĢma programı baĢlatarak, insanları yeniden imar planları konusunda bilgilendirdi. Bunlara kitle toplantıları, bültenler, anketler ve odak grupları da dâhildir. 2003 GeliĢme Çerçevesi danıĢmasına katılan sakinlerin % 80‟i belediye planlarını desteklediklerini söylediler. Binalarda yaĢayan sakinler, özel yeniden eve yerleĢtirme ekipleriyle iki yıldır yakından çalıĢıyorlardı ve yeni evlerin inĢaatı da baĢlamıĢ bulunuyor. Ġlki halihazırda Wansey Street SE17 adresinde tamamlanmıĢ bulunmaktadır ve bölgenin yeni sakinleri bu durumdan çok hoĢnutturlar (Url-23).

Bu kapsamda belediye dört bölge belirleyerek kar amacı gütmeyen ve kiracılara hemen hemen aynı hakları sağlayan konut kurumlarıyla anlaĢmıĢtır. Ayrıca özel giriĢimlerle geliĢtirilecek alanlarda da % 30 oranında sosyal konut üretimi Ģart koĢulmuĢtur. Bölgede uygulanan ilk model baĢarısızlıkla sonuçlanmıĢtır (KocabaĢ, 2006). Edinilen dersler doğrultusunda yerel yönetimdeki yeniden yapılandırmalar, aslında Ġngiltere‟nin kentsel dönüĢüm konusundaki baĢarısını güçlendirmiĢtir.

76

Projenin dikkat çekici yanı kent bütününde değerlendirilmiĢ olması, sosyal açıdan toplumsal dıĢlanmayı azaltıcı önlemler geliĢtirmesi, ekonomik açıdan kendi kendine kaynak üretebilecek nitelikteki bir proje oluĢudur.

3.1.3.4 Olimpik Ģehir kentsel dönüĢüm projesi