Ġspanya‟da Kentsel DönüĢüm Uygulamaları: Barselona Örneği

22@Barcelona, 1990‟lı yıllarda Ģehrin eski sanayi merkezi olan “Poblenou” bölgesinin kentsel dönüĢüm projesi olarak ortaya çıkmıĢtır. 1976 tarihli Metropolitan Planı, code 22 numaralı kararla alana sanayi kararı getirmiĢtir. 2000 yılında güncellenen plan alanı biliĢim teknolojileri, yoğun bilgiye dayalı aktiviteler için modern mekânlara dönüĢümünü öngörmektedir. Barselona‟nın geliĢmesi doğal olarak batı yönlüdür ve bu proje kentin doğu tarafının yenilenmesi için stratejik bir fırsat olarak görülür. Aynı zamanda Barselona‟nın doğu bölgesinin yenilenmesi açısından önem taĢıyan bu proje, diğer kentsel projeler ile iliĢkilendirilerek Ģehrin doğu tarafına tamamen yeni bir düzen getirmeyi amaçlamıĢtır (ġekil 3.14).

22@Barcelona Projesi 1992‟deki Olimpiyat Oyunlarıile ivme kazanmıĢtır. Oyunlar sayesinde Villa Olímpica, Front Maritim, Diagonal Ma gibi birçok yeni kentsel alan inĢa edilmiĢtir. Yerel yönetimler artık Poblenou‟nun da yenilenmesinin gerektiğini düĢünerek, oyunların sağladığı gelirlerden ve kurumlar arası (kamu ve özel sektörler) iĢbirliğinden faydalanarak bu projeyi hayata geçirmeye baĢlamıĢtır. 2000 yılında onaylanan Metropoliten Plan değiĢikliği sonrasında 2001 yılında projeyi yürütmek üzere belediyeye ait özel Ģirket kurulmuĢtur. Alanın yenilenme süreci 3 farklı plan sürecini gerektirmiĢtir. Bunlar:

Barselona Belediyesi, 2001‟de kurduğu “22@Barcelona S.A.” özel Ģirketiyle projeyi belediye adına yürütmüĢ ve finanse etmiĢtir. Kurum, yetkililer tarafından “Çekirdek Grup” ve “Uzman Gruplar ve Sivil Örgütler”den oluĢan bir ağ-tipi organizasyon olarak özetlenmiĢtir. Belirli ve sınırlı sayıda personelin bulunduğu Çekirdek Grup, projelerin organizasyonlarının ve yönlendirmelerinin gerçekleĢtirilmesi, finansmanlarının sağlanması ve stratejik sektör firmalarının alana çekilmeye çalıĢılmasından sorumludur. “Tüzel Kurum” adıyla nitelendirilen Ģirketin diğer bölümü ise projelere göre farklı sektörlerden çalıĢmalara ve etütlere katılan grupları kapsamaktadır. Bu kategoride, Ģirket ve söz konusu proje için gerekli görülen uzmanlar (ekonomist, sosyolog…), sivil örgütler ve firmanın kendi yetkilileri veya görevlendirdiği personel (aynı Ģekilde uzmanlar, mühendisler, vb.) yer almaktadır. Belediye, “Stratejik alan” olarak nitelendirdiği 6 alanı, toplam 925.482 m2, yani alanın % 47‟sini kendi iĢletmiĢ ve buradaki büyük yatırımları gerçekleĢtirmiĢtir

94

(ulaĢım altyapıları, kamusal alanlar, telekomünikasyon...). Bu alanlardaki dönüĢüm, alanın genel olarak dönüĢümünü tetiklemiĢ ve yeni kentsel yapının temelini oluĢturmuĢtur. Diğer alanların ise özel ya da kamu sektörü tarafından geliĢtirilmesi beklenmektedir. Böylece, dönüĢüm alanının farklı kısımlarında ekonomik ve sosyal gerekliliklerin karĢılanması için farklı planlar oluĢturulmasına olanak sağlar. Bunlar, tek ada için planlar, 2.000 m2

üzeri parseller için planlar, birleĢtirilmiĢ endüstri binaları için planlar, birleĢtirilmiĢ konut cepheleri için planlar, belli yatırımlar için planlar Ģeklindedir.

Daha önce de bahsedildiği gibi 1992 Olimpiyat gelirleri 22@Barcelona giriĢiminin finans kaynaklarından birisidir. Bunun yanı sıra kamu-özel ortaklığı projenin temel finans kaynağını oluĢturmaktadır. Alana yerleĢen firmaların bölgeyi düzenleyecek yeni mekânlara yatırım payı vermeleri gerekmektedir. Altyapı maliyetinin, % 30‟u kamu hizmetleri Ģirketleri, % 70‟i mülk sahipleri tarafından karĢılanmıĢtır. Ayrıca 22@Barcelona Proje Yardım Yönetim Birimi (Project Aid Management Unit (UGAP)), bölgede yer seçen ya da alana taĢınacak olan firmalara, firmaların stratejik projeleri için, mevcut kamu finansmanı fırsatları konusunda danıĢmanlık hizmeti vermiĢtir.

22@Barcelona Projesinde, bilgi yoğun sektörde 5 adet faaliyet kümesi oluĢturulmuĢtur. Bunlar medya, enerji, bio teknoloji, bilgi ve iletiĢim teknolojileri ve tasarımdır. Bu kümeler giriĢimcilik kültürünü beslemekte, firmaların rekabetçi geliĢimi ve büyümesi için katma değerli hizmetler, araçlar ve altyapı sağlamaktadır. Ayrıca dünyadaki en son iĢ alanları ve ARGE ve biliĢim projeleri için iliĢkiler sağlamaktadır. Bu alanlardaki proje liderleri, Ģirketler, kurumlar, üniversiteler, teknoloji merkezleri, iĢletmeciler, inkübatörler ve alanda yaĢayanlar olarak tanımlanmıĢtır. Her bir küme kendi özelliklerine ve olgunluk düzeyine göre farklı geliĢim göstermektedir.

Alanın altyapısı kalitesini arttırmak amacıyla “Özel Altyapı Planı” hazırlanmıĢtır. 180 milyon € yatırım gerektiren altyapı planı, modern enerji altyapısı, merkezi klima kontrol ve pnömatik atık toplama sistemi, fiber optik ve telekomünikasyon, serbest ulaĢımı olan hizmet galerileri, kamusal ulaĢımın artırılması ve iyileĢtirilmesi, bisiklet yollarının artırılması (29 km), araç park alanlarının yeterli seviyede sağlanması, gürültü ve çevre kirliliğinin düĢürülmesi mekanizmaları, Wi-Fi teknolojisinin yaygınlaĢtırılması, kamusal alanların artırılması gibi sistemin etkinliğini artırmanın

95

yanı sıra çevreye duyarlı, sürdürülebilir sistemler getirmektedir. Altyapı maliyetinin, % 30‟unun kamu hizmetleri Ģirketleri, % 70‟inin ise mülk sahipleri tarafından karĢılanması hedeflenmiĢtir.

Endüstri geçmiĢi hafızasını korumak amacıyla, sembol yapıların kültürel miras envanterine eklenmesi kararı alınmıĢtır. Bilginin aktarılması, sinerji yaratılması ve iĢbirliğinin artırılması için üniversiteler, teknoloji ve yaratıcılık merkezleri, laboratuvarlar, araĢtırma ve geliĢtirme merkezleri, tasarım bölümleri ve sürekli eğitim merkezleri üretim Ģirketlerine yakın olması gerekliliğinden yola çıkarak projede mülk sahipleri arsalarının %10‟unu 7@ olarak adlandırılan bu tür kullanımlar için kamuya vermektedirler. Proje onaylandığından beri 1100 firmanın yanı sıra birçok üniversite, araĢtırma merkezi, 22@Barcelona bölgesinde yer seçmiĢ veya bölgeye taĢınmıĢtır.

22@Barcelona projesi sadece ekonomik ve mekânsal değil, aynı zamanda sosyal geliĢimi de desteklemektedir. Proje, Ģirketler, kurumlar ve alandaki sosyal organizasyonlar arasında, kabiliyetleri geliĢtirme ve yaĢam kalitesini artırma amaçlı iĢbirliğini desteklemektedir. Yerele yönelik 22@Dijital Bölge, 22@Eğitim Projesi, netteki aileler programı gibi birçok program sunulmaktadır.

96

Barselona‟da gerçekleĢtirilen dönüĢüm projesi innovasyon anlamında belirli hedeflerle yola çıkılan bir projedir. Bilgi ekonomisine dayalı yeni bir Ģehir modelinin hedeflendiği projede 200 ha‟lık bir alan üzerindeki sanayi bölgesi, dünya kapsamında çekici sektörlerin yer alacağı bir metropoliten bölgeye dönüĢtürülecektir. Bu sektörler medya, bilgi, iletiĢim teknolojileri, enerji, tıbbi teknolojiler ve tasarım sektörleridir. 22@Barcelona aynı zamanda kamu idaresi ile özel Ģirketler ve üniversite arasında da bağlantı kurmaktadır. Bazı temel amaçlar doğrultusunda hazırlanan çalıĢmalar;

Bir Expo merkezi kurulması ve bunun yatırımcılar için Katalan bölgesini globalleĢtirmeyi,

Ekonomi, üniversite ve araĢtırma çalıĢmalarını Media ICT (Information and Communication Technology) binası aracılığıyla medya ve ICT‟ye yönlendirmeyi,

Inovasyon ve yaratıcılık hedeflenmesi olarak özetlenebilir.