Elektronik Ticaretin Yatırım ve İşletme Maliyetleri Açısından Sağladığı Mukayeseli Üstünlükler

Günümüz koşullarında aynı ürünün satışı ile iştigal eden iki işletmenin birisinin klasik yöntemlerle, diğerinin ise elektronik ticaret yöntemi ile çalıştığını varsayalım. Anılan işletmelerin ne tür maliyetlerle karşı karşıya kaldığı, gruplandırılmış olarak Tablo 3.1’ de belirtilmektedir.

Tablo 3.1. Klasik İşletme ile Elektronik İşletme Maliyet Kalemlerinin Karşılaştırılması

Klasik İşletme Elektronik İşletme

Dükkan Kirası Var - (Fiziksel Dükkan) Yok - (Sanal Mağaza)

Ofis Kirası Var Var

Depo Kirası Var Yok

Eleman Sıradan Kalifiye

Eleman Ücreti Düşük Yüksek

Taşıma Ücreti Var Yok

Kaynak: Yazar tarafından hazırlanmıştır.

Tablo 3.1’in incelenmesinden de anlaşılacağı üzere, klasik işletmeler ürün teşhiri için bir dükkan kiralamak durumundadırlar. Kiralanan dükkanda çalıştırılacak personel, dükkanın içerisinde barındırılacak ürünlerin bedelleri, dükkanın ilk tasarım bedeli (showroom kurulumu ve iç mekan mobilyaları) ve diğer dükkan işletme maliyetlerinin olmasına karşın; elektronik işletmelerde dükkan olarak internet sitesi kullanılmaktadır. Bunun yanında, kiralanan bir dükkanın iç tasarımına karşılık, elektronik ticarette web sitesi tasarımı yapılması gerekmektedir. Fiziksel bir dükkanla bir web sitesinin tasarım ve işletme maliyetleri karşılaştırıldığında, sanal bir mağazanın maaliyetleri neredeyse yok sayılabilecek kadar az olmaktadır.

Diğer taraftan depolama maliyetlerine bakıldığında, klasik bir işletme satacağı malı satış öncesinde depolama ihtiyacı duymaktadır. Elektronik işletmede ise genellikle stok tutma gerekliliği yoktur. Sipariş geldikten sonra ürün temin edilebildiği için, ürün tedarikçiden sipariş sonrasında temin edilir ve doğrudan alıcıya gönderilir.

Klasik işletmeler, özellikle çalıştırdıkları personeli çok kısa sürede eğitip bunları asgari ücretten veya buna çok yakın ücretlerle istihdam edebilirken, elektronik işletmeler daha az sayıda personele gereksinim duymakla birlikte, nitelik olarak daha üstün bireyler istihdam etmek ve bunlara daha yüksek ücretler ödemek durumundadır.

Klasik iş modelinde müşteri mağazaya gelip ürünü teslim almaktadır. Ürünü kendisi teslim alan müşteri, taşıyabileceği boyuttaki ürünler dışında, ek bir taşıma ücreti ödememektedir. Elektronik ticaret sistemlerinde ise ürün ister taşınabilir boyutta, isterse özel bir araçla nakliye gerektiren bir boyutta olsun, alıcı mağazaya fiziksel olarak gelmediği için, ürün alıcıya satıcı tarafından teslim edilmektedir. Bu durumda alıcı ya da satıcı, satılan her ürün için bir kargo bedeli ödemektedir. Elektronik ticaret sitelerinde, nakliye ücretleri, belli bir tutara kadar olan alışverişlerde müşteri tarafından, bu tutar üstünde ise satıcı tarafından karşılanmaktadır.

Klasik işletme ile elektronik işletme maliyetlerinin karşılaştırılmasını daha doğru yapabilmek için, klasik bir iş modeli ile bu iş modeline karşılık gelen elektronik iş modelini karşılaştırarak, maaliyetleri matematiksel olarak gözden geçirmek daha doğru olacaktır. Bu karşılaştırma için Dünya Gazetesi örnek olarak incelenecektir. Dünya Gazetesi gerek kendi yayınları, gerekse diğer yayıncı firmaların yayınlarının satışı için 2005 yılı sonuna kadar Dünya Kitapevi mağazalarda kitap ve dergi şatışı yapmıştır. Bu mağazalar hala bu işlevi yerine getirmektedir. 2005 Aralık ayı sonunda ise www.dunyastore.com adında bir web sitesi ile Dünya Kitapevlerinde satışı yapılan tüm ürünlerin satışının yapıldığı sanal mağaza devreye alınmıştır. Bu karşılaştırmada, elektronik ve klasik iş modellerinde ortak olarak barındırılan, lojistik, muhasebe vb. maliyet merkezlerine ait bilgiler, her iki modelde de aynı olacağı için bu karşılaştırmaya dahil edilmemektedir. Dünya gazetesinin sanal mağaza kuruluş ve işletmesinde yapmış olduğu harcamalar Tablo 3.2. de görülmektedir. Tablo 3.3’te ise yeni bir klasik mağaza açması durumunda karşılaşacağı maaliyet kalemleri incelenmiştir.

Tablo 3.2. Dünya Store Sanal Mağaza Kurulum ve İşletme Maaliyetleri

Sanal Mağaza Yönetim Yazılımı ve Web Sitesi Tasarımı 8.000 USD

Bilgisayar Donanım ve Yazılım Yatırımları (2. Bilgisayar için) 2.000 USD

Ödeme Sistemleri (Sanal POS) Kurulumu 150 USD

Ödeme Güvenliği Sistemi (SSL) Kurulumu 200 USD

Aylık Sanal Mağaza Yayınlama Kirası 40 USD

Aylık Sanal Mağaza Yönetimi Eleman Masrafı 2.500 USD

Ödeme Güvenliği Sistemi (SSL) Aylık Masrafı 15 USD

Ödeme Sistemi (Sanal POS) Aylık Masrafı 15 USD

Kaynak: Yazar tarafından derlenmiştir.

Tablo 3.3. Dünya Kitabevi Klasik Mağaza Kurulum ve İşletme Maaliyetleri

Mağaza Açılışı Maaliyetleri (Showroom mimari tasarımı, iç mobilya alımı ve diğer gereçlerin temini)

30.000 USD

Bilgisayar Donanım ve Yazılım Yatırımları (5 Bilgisayar için) 5.000 USD

Mağaza Güvenlik Sistemi Kurulumu 5.000 USD

Aylık Mağaza Kirası 7.000 USD

Aylık Mağaza Yönetimi Eleman Masrafı 5.500 USD

Kaynak: Yazar tarafından derlenmiştir

Not: Mağaza İstanbul Beyoğlu İstiklal Caddesi üzerinde bulunan bir mağazadır.

Tablo 3.2’ye göre sanal mağaza kurulumu için tüm ihtiyaçları ile beraber harcanan toplam tutarın 10.350 USD olduğu görülmektedir. Tablo 3.3’te ise klasik bir kitabevi kurulumu için, bu rakamın 40.000 USD olduğu görülmektedir. Bu da neredeyse dört adet sanal mağaza fiyatına eşdeğer bir rakamdır. Aylık işletme maaliyetlerine bakıldığında sanal mağazada en yüksek kalemi iş gücü oluşturmaktadır. Toplamda 2.570 USD aylık işletme maaliyetine karşılık, klasik mağazada bu rakamın 12.500 USD olduğu görülmektedir.

Klasik bir mağaza, fiziksel kısıtlamalar nedeni ile ancak sınırlı sayıda müşteriye hitap edebilmektedir. Aynı ürünlerin satışı yapılan sanal mağazada ise coğrafi kısıtlamalar bulunmadığı için, Türkiye’nin dağıtım yapılabilen her bölgesine hizmet verilebilmektedir. Dünya Store ilk gerçek siparişini aldığı 10 Ocak 2006 tarihinden bugüne, altı aylık işletme sürecinde toplam 1.185 sipariş ve 76.255 USD’lik satış hacmi ile 2006 yılının ilk yarısını kapatmıştır.