2. DOöU-BATI ÇATIùMASI VE ÇATIùMANIN NEDENLERø
3.3. Elde Edilen Bulgular
“Hürriyet”, “Zaman” ve “Cumhuriyet” gazetelerindeki 11 Eylül terör eylemi ve ardından yaúanan geliúmelerle ilgili gazete yazı türleri niceliksel ve niteliksel olarak analiz edilmiútir.
3.3.1. 11 Eylül Terör Eylemi ve Ardından Yaúanan Geliúmelerle ølgili Haberlerin Kantitatif (Niceliksel) Analizi
Hürriyet, Zaman ve Cumhuriyet gazetelerinde yer alan yazı türleri kantitatif (niceliksel) analize tabi tutulmuútur.
Tablo 2: Gazete Yazı Türü
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Gazete yazı
türü Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Haber 674 %80 543 %82 662 %73,4
Köúe yazısı 157 %18,5 112 %16,9 229 %25,6
Rapor 8 %1,0 1 %0,2 3 %0,3
Röportaj 4 %0,5 6 %0,9 7 %0,7
Toplam 843 %100 662 %100 901 %100
Hürriyet gazetesinde 11 Eylül 2001 terör eylemi ve ardından yaúanan geliúmelerle ilgili olarak 674 haber, 157 köúe yazısı, 8 rapor ve 4 röportaj yer almıútır. Zaman gazetesinde 543 haber, 112 köúe yazısı, 1 rapor ve 6 röportaj yer almıútır. Cumhuriyet gazetesinde ise 662 haber, 315 köúe yazısı, 3 rapor ve 7 röportaj yer almıútır. Buna göre analiz edilen üç gazete içerisinde 11 Eylül 2001 terör eylemi ve ardından yaúanan geliúmelerle ilgili olarak en çok habere yer veren gazetenin Hürriyet gazetesi, en az yer verenin de Zaman gazetesi oldu÷u görülmüútür. En fazla köúe yazısına Cumhuriyet gazetesi yer verirken, en az köúe yazısının da Zaman gazetesinde yer aldı÷ı belirlenmiútir.
Tablo 3: Gazete Yazı Türünün Yer Aldı÷ı Sayfa
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Gazete yazı türünün yer
aldı÷ı sayfa Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
1. sayfa 158 %18,7 140 %21,2 128 %13
øç sayfalar 685 %81,3 522 %78,8 859 %87
Hürriyet gazetesinde 11 Eylül 2001 terör eylemi ve ardından yaúanan geliúmelerle ilgili gazete yazı türlerinin yer aldı÷ı sayfalar incelendi÷inde, birinci sayfada yer alan metin oranının iç sayfalarda yer alan metin oranına göre daha az oldu÷u görülmüútür. Zaman gazetesinde ilgili gazete yazı türleri birinci sayfaya oranla iç sayfalarda daha fazla sayıdadır. Cumhuriyet gazetesinde de iç sayfalarda yer alan haberlerin oranı birinci sayfaya göre daha fazladır.
Tablo 4: Haberin Sayfa øçindeki Yeri
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Haberin sayfa
içindeki yeri Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Sa÷ üst köúe 38 %5,6 33 %6,1 13 %2
Sa÷ alt köúe 64 %9,4 32 %5,9 48 %7,3
Sa÷ orta 87 %12,9 68 %12,5 75 %11,3
Orta üst 118 %17,5 102 %18,8 139 %21
Orta alt 82 %12,2 68 %12,6 87 %13,1
Tam orta 79 %11,8 73 %13,6 83 %12,5
Sol üst köúe 53 %7,9 29 %5,3 27 %4,1
Sol alt köúe 64 %9,5 51 %9,2 38 %5,7
Sol orta 81 %12 83 %15,3 152 %23
Tüm sayfa 8 %1,2 4 %0,7 - -
Toplam 674 %100 543 %100 662 %100
Hürriyet, Zaman ve Cumhuriyet gazetelerinde ilgili haberlerin sayfa içindeki yeri incelendi÷inde; Hürriyet gazetesinde ilgili haberlere en fazla oranda sırasıyla sayfanın orta üst köúesinde, sa÷ orta köúesinde, orta alt köúesinde, sol orta köúesinde, tam ortasında, sol alt köúesinde, sa÷ alt köúesinde, sol üst köúesinde, sa÷ üst köúesinde ve tüm sayfada yer verdi÷i gözlenmiútir. Zaman gazetesinde ilgili haberlerin en fazla yer aldı÷ı sayfa yüzeyleri sırasıyla; orta üst köúe, sol orta köúe, tam orta, orta alt köúe, sa÷ orta köúe, sol alt köúe, sa÷ üst köúe, sa÷ alt köúe, sol üst köúe ve tüm sayfadır. Cumhuriyet gazetesinde ise ilgili haberlere sırasıyla en fazla, sol orta köúe, orta üst köúe, orta alt köúe, tam orta köúe, sa÷ orta köúe, sa÷ alt köúe, sol alt köúe, sol üst köúe ve sa÷ üst köúedir. Cumhuriyet gazetesi ilgili haberlere tüm sayfa olarak yer vermemiútir.
Tablo 5: Haberin Üretildi÷i Haber Organizasyonu
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Haberin üretildi÷i haber
organizasyonu Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Kendi üretimi 157 %23,3 219 %40,3 206 %31,1
Haber ajanslarının üretimi 44 %6,5 28 %5,2 175 %26,5
Karma üretim 1 %0,1 3 %0,5 4 %0,6
Çeviri haber 61 %9 45 %8,2 198 %29,9
Belirlenemedi 401 %61,1 248 %45,8 79 %11,9
Toplam 674 %100 543 %100 662 %100
Hürriyet gazetesinde yer alan 11 Eylül 2001 terör eylemi ve ardından yaúanan geliúmelerle ilgili haberlerin önemli bir bölümünün hangi haber organizasyonu tarafından üretildi÷i belirlenememiútir. Bununla beraber ilgili haberlerin üretildi÷i haber organizasyonlarının oranları sırasıyla en fazla kendi üretimi, çeviri haber, haber ajanslarının üretimi ve karma üretimdir. Zaman gazetesi incelendi÷inde yine ilgili haberlerin hangi haber organizasyonu tarafından üretildi÷i belirlenemeyen haberlerin oranının yüksek oldu÷u görülmüútür. ølgili haberlerin üretildi÷i haber organizasyonları sırasıyla, kendi üretimi, çeviri haber, haber ajanslarını üretimi ve karma üretimdir. Cumhuriyet gazetesinde ise, ilgili haberlerin önemli bir bölümünün gazetenin kendi üretimi oldu÷u belirlenmiútir. ølgili haberlerin üretildi÷i haber organizasyonları sırasıyla, çeviri haber, haber ajanslarının üretimi, hangi haber organizasyonu tarafından üretildi÷i belirlenemeyen haberler ve karma üretimdir. Üç gazete ele alındı÷ında ilgili haberlerin hangi haber organizasyonu tarafından yapıldı÷ı belirlenemeyen haberlere en fazla Hürriyet gazetesinin yer verdi÷i, en az Cumhuriyet gazetesinin yer verdi÷i saptanmıútır.
Tablo 6: Haberde Ana Baúlı÷ın Özellikleri
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Haberde ana
baúlı÷ın özellikleri Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Yalnızca bir ana baúlı÷a sahip 505 %74,9 182 %33,5 168 %25,4
Bir ana baúlık ve üst baúlı÷a sahip 25 %3,7 203 %37,3 329 %49,7
Bir ana baúlık ve alt baúlı÷a sahip 139 %20,6 141 %26,0 12 %1,8
Bir ana baúlık, bir üst baúlık ve
bir alt baúlı÷a sahip 5 %0,8 17 %3,2 153 %23,1
Haberlerde ana baúlı÷ın özellikleri, “yalnızca bir ana baúlı÷a sahip”, “bir ana baúlık ve üst baúlı÷a sahip”, “bir ana baúlık ve alt baúlı÷a sahip”, “bir ana baúlık, bir üst baúlık ve bir alt baúlı÷a sahip” de÷iúkenlerine göre incelenmiútir. Elde edilen verilere göre, Hürriyet gazetesinde en fazla “yalnızca bir ana baúlık” kullanılırken, en az oranda da “bir ana baúlık, bir üst baúlık ve bir alt baúlık” kullanılmıútır. Zaman gazetesindeki haberlerin en fazla oranda “bir ana baúlık ve üst baúlı÷a sahip” oldu÷u görülürken, en az oranda “bir ana baúlık, bir üst baúlık ve bir alt baúlık” kullanılmıútır. Cumhuriyet gazetesindeki ilgili haberlerde ise en fazla oranda, “bir ana baúlık ve üst baúlık” yer alırken, en az oranda “bir ana baúlık ve alt baúlık” kullanılmıútır.
Tablo 7: Haberde Ana Baúlı÷ın Özelli÷i
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Haberde ana
baúlı÷ın özelli÷i Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Sürmanúet 16 %2,4 1 %0,2 - -
Manúet 658 %97,6 542 %99,8 662 %100
Toplam 674 %100 543 %100 662 %100
Elde edilen verilere göre, Hürriyet gazetesinde yer alan haberlerin ana baúlı÷ının büyük ço÷unlu÷unun manúet oldu÷u görülmüútür. Zaman gazetesinde de yer alan ilgili haberlerin büyük bölümünün ana baúlı÷ı manúet olarak verilmiútir. Cumhuriyet gazetesinde ise ilgili haberlerinin tümünün ana baúlı÷ı manúet olarak verilmiútir. Üç gazete ele alındı÷ında sürmanúete en fazla oranda Hürriyet gazetesinin yer verdi÷i belirlenmiútir.
Tablo 8: Haberde Ana Baúlı÷ın Metinle øliúkisi
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Haberde ana baúlı÷ın
metinle iliúkisi Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Ana baúlık metnin
içeri÷iyle uyumlu 670 %99,4 541 %99,6 661 %99,8
Ana baúlık metnin içeri÷iyle
bir ölçüde uyumlu 4 %0,6 2 %0,4 1 %0,2
Ana baúlık metnin içeri÷iyle
uyumsuz - - - -
Toplam 674 %100 543 %100 662 %100
Haberde ana baúlı÷ın metinle iliúkisi “ana baúlık metnin içeri÷iyle uyumlu”, “ana baúlık metnin içeri÷iyle bir ölçüde uyumlu”, “ana baúlık metnin içeri÷iyle uyumsuz” de÷iúkenlerine göre incelenmiútir. Elde edilen verilere göre Hürriyet gazetesindeki
haberlerde büyük oranda “ana baúlık metnin içeri÷iyle uyumlu”dur. Zaman gazetesinde ilgili haberlerin büyük ço÷unlu÷unda “ana baúlık metnin içeri÷iyle uyumlu” oldu÷u gözlenmiútir. Cumhuriyet gazetesinde de haberlerde büyük oranda “ana baúlık metnin içeri÷iyle uyumlu” oldu÷u belirlenmiútir. Ana baúlı÷ın metnin içeri÷iyle uyumsuz oldu÷u haberlere en fazla oranda Hürriyet gazetesi yer verilirken, Cumhuriyet gazetesinde ana baúlı÷ın metnin içeri÷iyle uyumsuz oldu÷u haberlere yer verilmemiútir.
Tablo 9: Haberde Ana Baúlı÷ın øçeriksel Özellikleri
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Haberde ana baúlı÷ın içeriksel
özellikleri Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Nesnel 529 %78,5 366 %67,4 439 %76,3
Nesnel de÷il 145 %21,5 177 %32,6 123 %23,7
Toplam 674 %100 543 %100 662 %100
Haberde ana baúlı÷ın içeriksel özelli÷i “nesnel” ve “nesnel de÷il” de÷iúkenlerine göre incelenmiútir. Elde edilen verilere göre, her üç gazete de nesnel haberlerin oranı nesnel olmayan haberlere oranla daha fazladır. Hürriyet gazetesi nesnel haberlere en fazla yer veren gazete olarak belirlenmiútir. Zaman gazetesinin ise nesnel haberlere en az yer veren gazete oldu÷u görülmüútür.
Tablo 10: Metinde Resim Kullanımı
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Metinde resim
kullanımı Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Resimli 479 %69,8 211 %38,8 307 %46,4
Resimsiz 207 %30,2 332 %61,2 355 %53,6
Toplam 686 %100 543 %100 662 %100
Hürriyet gazetesinde 11 Eylül 2001 terör eylemi ve ardından yaúanan geliúmelere ilgili haberlerin önemli bir bölümünün resimli oldu÷u belirlenmiútir. Zaman gazetesinde ilgili haberlerin daha çok resimsiz oldu÷u görülmüútür. Cumhuriyet gazetesinde de resimsiz haberlere daha fazla yer verilmiútir. Üç gazete ele alındı÷ında ilgili haberlerde resim kullanımının en fazla oldu÷u gazetenin Hürriyet, en az oldu÷u gazetenin ise Zaman oldu÷u tespit edilmiútir.
Tablo 11: Kullanılan Resim Türleri
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Kullanılan
resim türleri Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Foto÷raf 501 %91,6 269 %98,6 235 %70,1
Grafik 24 %4,7 2 %0,7 16 %4,8
Tabela 11 %2,1 - - 1 %0,3
Karikatür 1 %0,2 2 %0,7 79 %23,6
Yukarıda yer alanların birkaçı birarada
- - - -
Di÷er 8 %1,4 - - 4 %1,2
Toplam 545 %100 273 %100 335 %100
øncelenen metinlerde farklı resim türlerinin kullanıldı÷ı belirlenmiútir. Hürriyet gazetesinde en fazla oranlarda sırasıyla; foto÷raf, grafik, tabela, di÷er ve karikatür kullanılmıútır. Zaman gazetesinde; foto÷raf, grafik ve karikatür yer almıútır. Cumhuriyet gazetesinde ise en fazla oranlarda sırasıyla; foto÷raf, karikatür, grafik, di÷er ve tabelanın bulundu÷u belirlenmiútir. Farklı resim türlerinin birarada kullanıldı÷ı metinlere her üç gazete de yer vermemiútir.
Tablo 12: Foto÷rafın Sayfa øçindeki Yeri
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Foto÷rafın sayfa
içindeki yeri Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Sa÷ üst köúede 35 %7 15 %5,5 4 %1,7
Sa÷ alt köúede 22 %4,4 5 %2 2 %0,9
Sa÷ ortada 83 %16,5 32 %11,7 26 %11,1
Orta üstte 97 %19,4 60 %22 34 %14,5
Orta altta 53 %10,6 25 %9,1 11 %4,7
Tam ortada 62 %12,5 57 %20,8 93 %39,5
Sol üst köúede 47 %9,3 12 %4,4 19 %8,1
Sol alt köúede 18 %3,5 12 %4,4 2 %0,9
Sol ortada 84 %16,8 53 %19,5 43 %18,2
Tüm sayfayı kaplıyor - - 2 %0,6 1 %0,4
Toplam 501 %100 273 %100 235 %100
Elde edilen verilere göre, Hürriyet gazetesinde ilgili konuyla ilgili foto÷raflar en fazla oranda sırasıyla; orta üst köúede, sol orta köúede, sa÷ orta köúede, tam ortada, orta altta, sol üst köúede, sa÷ üst köúede, sa÷ alt köúede ve sol alt köúede yer almıútır. Zaman gazetesinde en fazla oranda sırasıyla; orta üst köúede, tam ortada, sol orta köúede, sa÷ orta köúede, orta alt köúede, sa÷ üst köúede, sol üst ve sol alt köúede, sa÷ alt köúede ve tüm sayfada yer almıútır. Cumhuriyet gazetesinde ise en fazla oranda sırasıyla, tam
ortada, sol orta köúede, orta üst köúede, sa÷ orta köúede, sol üst köúede, orta alt köúede, sa÷ üst köúede, sol alt ve sa÷ alt köúede, tüm sayfada yer almıútır.
Tablo 13: Foto÷rafın Üretildi÷i Haber Organizasyonu
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Foto÷rafın üretildi÷i haber
organizasyonu Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Kendi üretimi 34 %6,8 39 %14,3 4 %1,7
Haber ajanslarının üretimi 36 %7,2 17 %6,2 107 %45,6
Karma üretim 4 %0,7 - - 13 %5,5
Belirlenemedi 427 %85,3 217 %79,5 111 %47,2
Toplam 501 %100 273 %100 235 %100
Hürriyet gazetesinde yer alan ilgili haberlerin foto÷raflarının büyük bölümünün üretildi÷i haber organizasyonu belirlenememiútir. Foto÷rafların üretildi÷i haber organizasyonları en fazla oranda haber ajansları, kendi üretimi ve karma üretimdir. Zaman gazetesine bakıldı÷ında, yine foto÷rafların büyük ço÷unlu÷unun hangi haber organizasyonu tarafından üretildi÷inin belirlenemedi÷i görülmektedir. Bununla beraber foto÷rafların üretildi÷i haber organizasyonları en fazla oranda kendi üretimi, haber ajanslarının üretimidir. Zaman gazetesinde karma üretim foto÷raflara yer verilmemiútir. Cumhuriyet gazetesinde ise, foto÷rafların bir bölümünün hangi haber organizasyonu tarafından belirlenemedi÷i görülmekle birlikte, büyük bir kısmının haber ajanslarının üretimi oldu÷u belirlenmiútir. En fazla oranda sırasıyla karma üretim ve kendi üretimi gelmektedir. Her üç gazete ele alındı÷ında Hürriyet gazetesi en fazla foto÷raf kullanan gazete olmakla beraber kullandı÷ı foto÷rafların büyük bir bölümünün hangi haber organizasyonu tarafından üretildi÷i de belirlenememiútir.
Tablo 14: Foto÷rafın Rengi
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Foto÷rafın rengi
Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Siyah/beyaz - - 142 %52 214 %91,1
Renkli 501 %100 131 %48 21 %8,9
Toplam 501 %100 273 %100 235 %100
Elde edilen verilen göre, Hürriyet gazetesinde yer alan ilgili haberlerin tüm foto÷raflarının renkli oldu÷u belirlenmiútir. Zaman gazetesinde ise daha çok siyah/beyaz foto÷raflara yer verilmekle birlikte, renkli foto÷rafların oranı da oldukça yüksektir.
Cumhuriyet gazetesine bakıldı÷ında ise ilgili haberlerin foto÷raflarının büyük bir bölümünün siyah/beyaz oldu÷u belirlenmiútir.
Tablo 15: Foto÷rafların øçerik Özelli÷i
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Foto÷rafların içerik özelli÷i
Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
ABD’li siyasi aktör 72 %12 23 %8,5 15 %6,4
AB’li siyasi aktör 11 %1,8 12 %4,3 7 %3
Türk siyasi aktör 30 %5 26 %9,6 11 %4,7
Müslüman ülkelerin siyasi
aktörleri 30 %5 12 %4,3 2 %0,9
Di÷er ülkelerin siyasi
aktörleri 6 %1 3 %1,1 2 %0,9
11 Eylül 2001 terör eylemi 50 %8,3 23 %8,5 24 %10,2
Terör kurbanları 31 %5,2 27 %9,9 23 %9,8
11 Eylül 2001 terör eyleminin
enkazı 14 %2,3 12 %4,3 21 %8,8
Usame Bin Ladin 53 %8,8 12 %4,3 11 %4,7
El Kaide terör örgütü üyesi 64 %10,6 1 %0,3 4 %1,7
Afganistan’a düzenlenen askeri operasyon 33 %5,6 5 %1,8 13 %5,5 Afganlı mülteciler 3 %0,5 23 %8,5 24 %10,2 Dini aktör 7 %1,1 9 %3,3 2 %0,9 Uzmanlar/yazarlar 7 %1,1 10 %3,7 1 %0,4 Askeri yetkili 41 %6,9 8 %3,0 3 %1,3 Müslüman sivil 11 %1,8 7 %2,6 16 %6,7 Birkaçı birarada 8 %1,3 6 %2,1 2 %0,9 Di÷er 130 %21,7 54 %19,9 54 %23 Toplam 601 %100 273 %100 235 %100
Hürriyet gazetesinde yer alan ilgili haberlerin foto÷rafları incelendi÷inde, en fazla oranda di÷er de÷iúkeninde yer alan foto÷raflara yer verildi÷i belirlenmiútir. Bunu en fazla oranda sırasıyla, ABD’li siyasi aktör, El-Kaide terör örgütü üyesi, Usame Bin Ladin, 11 Eylül 2001 terör eylemi, askeri yetkili, Afganistan’a düzenlenen operasyon, terör kurbanları, Türk siyasi aktörler, Müslüman ülkelerin siyasi aktörleri, 11 Eylül 2001 terör eylemi enkazı, AB’li siyasi aktör, Müslüman sivil, birkaçı birarada, Uzmanlar/yazarlar, dini aktörler, di÷er ülkelerin siyasi aktörleri ve Afganlı mültecilerdir. Zaman gazetesinde de en fazla di÷er de÷iúkenine ait foto÷raflara yer verilmiútir. Bunu en fazla oranda sırasıyla; terör kurbanları, Türk siyasi aktör, ABD’li siyasi aktör, 11 Eylül 2001 terör eylemi, Afganlı mülteciler, AB’li siyasi aktör, Müslüman ülkelerin siyasi aktörleri, 11 Eylül 2001 terör eyleminin enkazı, Usame Bin Ladin, uzmanlar/yazarlar, dini aktörler, askeri yetkili, Müslüman sivil, birkaçı birarada, Afganistan’a düzenlenen askeri operasyon ve di÷er ülkelerin siyasi aktörleridir.
Cumhuriyet gazetesine bakıldı÷ında da en fazla oranda di÷er de÷iúkenine ait foto÷rafların yer aldı÷ı görülmektedir. En fazla oranda sırasıyla; 11 Eylül 2001 terör eylemi, Afganlı mülteciler, terör kurbanları, 11 Eylül 2001 terör eyleminin enkazı, Müslüman sivil, ABD’li siyasi aktör, Afganistan’a düzenlenen askeri operasyon, Türk siyasi aktör, Usame Bin Ladin, AB’li siyasi aktör, El-Kaide terör örgütü üyesi, askeri yetkili, dini aktör, Müslüman ülkelerin siyasi aktörü, di÷er ülkelerin siyasi aktörü, birkaçı birarada, uzmanlar/yazarlar yer almıútır.
Tablo 16: Foto÷rafın Metinle øliúkisi
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Foto÷rafın metinle iliúkisi
Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Foto÷raf metinle uyumlu 500 %99,8 266 %96,7 229 %97,4
Foto÷raf metinle bir ölçüde
uyumlu - - 6 %2,8 6 %2,6
Foto÷raf metinle uyumsuz 1 %0,2 1 %0,5 - -
Toplam 501 %100 273 %100 235 %100
Analiz kapsamında foto÷rafların metinle iliúkisi de incelenmiútir. Elde edilen verilere göre, Hürriyet gazetesinde yer alan ilgili haberlerin foto÷raflarının büyük bir oranı metinle uyumludur. Zaman gazetesinde yer alan foto÷rafların büyük bir oranı metinle uyumlu oldu÷u görülmektedir. Cumhuriyet gazetesinde de foto÷rafların önemli bir kısmı metinle uyumludur. Hürriyet ve Zaman gazetelerinde foto÷rafla metnin uyumsuz oldu÷u metinler yer alırken, Cumhuriyet’te yoktur. Bununla beraber Cumhuriyet ve Zaman gazetelerinde foto÷raf ve metnin bir ölçüde uyumlu oldu÷u haberlere de yer verilmiútir.
Tablo 17: Bir Foto÷rafta Yer Alan Haber Aktörlerinin Sayısı
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Bir foto÷rafta yer alan haber
aktörlerinin sayısı Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Bir 228 %82,3 112 %86,1 49 %89
øki 24 %8,6 8 %6,1 3 %5,5
Üç veya daha fazla 25 %9,1 10 %7,8 3 %5,5
Toplam 277 %100 130 %100 55 %100
Analiz kapsamında foto÷raflarda yer alan haber aktörlerinin sayısı da incelenmiútir. Elde edilen verilere göre, Hürriyet gazetesinde en fazla oranda tek aktörlü
foto÷raflara yer verilmiútir. Zaman gazetesinde en fazla tek aktörlü foto÷raflara yer verilmiútir. Cumhuriyet gazetesinde de en fazla oranda tek aktörlü foto÷raflara yer verilmiútir.
Tablo 18: Foto÷raf Alt Yazısının øçeri÷i
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Foto÷raf alt yazısının içeri÷i
Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Nesnel 19 %3,8 44 %16,1 99 %42,2
Nesnel de÷il 8 %1,6 19 %7 9 %3,8
Altyazısız 474 %94,6 210 %76,9 127 %54
Toplam 501 %100 273 %100 235 %100
Analiz kapsamında foto÷raf altyazısının içeri÷i de incelenmiútir. Buna göre, Hürriyet gazetesinde yer alan ilgili haberlerin foto÷raflarının büyük bir oranının altyazısız oldu÷u belirlenmiútir. Mevcut nesnel altyazıların oranının nesnel olmayanlara göre daha fazla oldu÷u görülmüútür. Zaman gazetesinde de ilgili haberlerin foto÷raflarının büyük bir oranının altyazısız oldu÷u belirlenmiútir. Mevcut nesnel altyazıların oranının nesnel olmayanlara göre daha fazla oldu÷u tespit edilmiútir. Cumhuriyet gazetesinde de en fazla oranda altyazısız foto÷raflar oldu÷u belirlenmiútir. Mevcut nesnel altyazıların oranının nesnel olmayanlara göre daha fazla oldu÷u tespit görülmüútür. Bununla beraber Cumhuriyet gazetesinde ilgili haberlerin altyazılı foto÷raflarının Hürriyet ve Zaman gazetelerine oranla daha fazla oldu÷u gözlenmiútir.
3.3.2. 11 Eylül Terör Eylemi ve Ardından Yaúanan Geliúmelerle ølgili Haberlerin Kalitatif (Niteliksel) Analizi
Hürriyet, Zaman ve Cumhuriyet gazetelerinde yer alan haberlerin kantitatif (niceliksel) analizinin yanında kalitatif (niteliksel) analizi de gerçekleútirilmiútir.
3.3.2.1. Haberlerin øleti Analizi
11 Eylül 2001 terör eylemi ile ilgili haberlerin analizinde niteliksel analiz kapsamında haberlerin iletilerinin analizi gerçekleútirilmiútir.
Tablo 19: Haberin Konu øçeri÷i
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Haberin konu içeri÷i
Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Politika 186 %27,6 142 %26 218 %32,9 Ekonomi 38 %5,6 46 %8,5 59 %8,9 Sosyal/kültürel/dinsel 161 %23,9 174 %31,5 194 %29,4 Terör 277 %41,1 181 %33,3 185 %27,9 Di÷er 12 %1,8 4 %0,7 6 %0,9 Toplam 674 %100 543 %100 662 %100
Tablo 19’da görüldü÷ü gibi, Hürriyet gazetesinde yer alan haberlerin konu içerikleri arasında en fazla oranda sırasıyla; terör, politika, sosyal/kültürel/dinsel konulu haberler, ekonomi ve di÷erdir. Zaman gazetesinde yer alan haberlerin konu içerikleri arasında en fazla oranda sırasıyla; terör, sosyal/kültürel/dinsel konulu haberler, politika, ekonomi ve di÷erdir. Cumhuriyet gazetesinde ise konu içerikleri en fazla oranda sırasıyla; politika, sosyal/kültürel/dinsel konulu haberler, terör, ekonomi ve di÷erdir.
Tablo 19.1: Haberin Konu øçeri÷i: Siyasi
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Haberin konu
øçeri÷i Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
ABD’nin terörizme karúı uluslar arası ve
ulusal politikası 72 %38,7 45 %31,7 82 %37,6
AB ülkelerinin terörizme karúı uluslar
arası ve ulusal politikası 27 %14,5 20 %14,1 35 %16,1
Türkiye’nin terörizme karúı uluslar arası
ve ulusal politikası 48 %25,8 36 %25,3 50 %22,9
Müslüman ülkelerin terörizme karúı
uluslar arası ve ulusal politikası 23 %12,4 26 %18,3 41 %18,8
Eylemle ilgili komplo teorileri 9 %4,8 12 %8,5 4 %1,8
Di÷er 7 %3,8 3 %2,1 6 %2,8 P ol it ika Toplam 186 %100 142 %100 218 %100
Politik içerikli haberler “ABD’nin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “AB ülkelerinin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “Türkiye’nin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “Müslüman ülkelerin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “Eylemle ilgili komplo teorileri” ve di÷erdir. Hürriyet gazetesinde ilgili haberlerin politik konu içerikleri en fazla oranda sırasıyla; “ABD’nin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “Türkiye’nin
terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “AB ülkelerinin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “Müslüman ülkelerin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “Eylemle ilgili komplo teorileri” ve di÷er olarak yer almıútır. Zaman gazetesinde en fazla oranda sırasıyla, “ABD’nin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “Türkiye’nin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “Müslüman ülkelerin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “AB ülkelerinin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “Eylemle ilgili komplo teorileri” ve di÷er olarak yer almıútır. Cumhuriyet gazetesinde ise en fazla oranda sırasıyla, “ABD’nin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “Türkiye’nin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “Müslüman ülkelerin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “AB ülkelerinin terörizme karúı uluslar arası ve ulusal politikası”, “di÷er” ve “Eylemle ilgili komplo teorileri” olarak yer almıútır.
Tablo 19.2: Haberin Konu øçeri÷i: Ekonomi
HÜRRøYET ZAMAN CUMHURøYET
Haberin konu
øçeri÷i Sayı Oran% Sayı Oran% Sayı Oran%
Terör eyleminin iúsizlik üzerindeki
etkileri 6 %15,8 5 %10,9 18 %30,5
Terör eyleminin altın, döviz ve petrol
fiyatları üzerindeki etkileri 8 %21,1 12 %26,1 14 %23,7
Terör eyleminin borsalar üzerindeki
etkileri 12 %31,5 16 %34,7 17 %28,8
Eylemin ABD’yi u÷rattı÷ı
ekonomik zarar 10 %26,3 9 %19,6 7 %11,9 Di÷er 2 %5,3 4 %8,7 3 %5,1 E kono m i Toplam 38 %100 46 %100 59 %100
Buna göre Hürriyet gazetesinde en fazla oranda sırasıyla; “Terör eyleminin borsalar üzerindeki etkileri”, “Eylemin ABD’yi u÷rattı÷ı ekonomik zarar”, “Terör eyleminin altın, döviz ve petrol fiyatları üzerindeki etkileri”, “Terör eyleminin iúsizlik üzerindeki etkileri” ve di÷er olarak yer almıútır. Zaman gazetesinde; “Terör eyleminin borsalar üzerindeki etkileri”, “Terör eyleminin altın, döviz ve petrol fiyatları üzerindeki etkileri”, “Eylemin ABD’yi u÷rattı÷ı ekonomik zarar”, “Terör eyleminin iúsizlik üzerindeki etkileri” ve di÷erdir. Cumhuriyet gazetesinde ise, “Terör eyleminin iúsizlik üzerindeki etkileri”, “Terör eyleminin borsalar üzerindeki etkileri”, “Terör eyleminin
altın, döviz ve petrol fiyatları üzerindeki etkileri”, “Eylemin ABD’yi u÷rattı÷ı ekonomik