Ekonomik büyüme, geliĢmekte olan ülkelerin geliĢmiĢ ülkeler düzeyine gelebilmeleri için gereklidir. Bunun için ekonomik hareketlilik ve çeĢitlilik en temel unsurlardan birisidir. Kalkınma, arz talep dengesinin sağlanması ve refah düzeyinin yükselmesi için gerekli olduğundan, toplumun ihtiyaç faktörlerini bir araya getirerek riski yüklenebilecek yetenekli ve becerikli insanlara ihtiyaç duyulmaktadır. GiriĢimcilik, daha doğrusu özel giriĢimcilik ekonomik büyüme ve kalkınmanın motorudur. Yenilik ve yaratıcılığın kaynağıdır. Bir ülkede “hür teĢebbüs” olarak ifade edilen rekabete dayalı özel giriĢimcilik ne kadar geliĢirse o ülkede ekonomik refah düzeyi de o ölçüde yükselir. Özel mülkiyetin, dolayısıyla özel giriĢimciliğin olmadığı ve/veya yetersiz olduğu ülkelerde ekonomik refah düzeyinin düĢük olduğu bir gerçekliktir(www.canaktan.org).
GiriĢimcilik, iĢsizlik sorununa önemli bir çözüm olanağı sunduğu gibi ayrıca ekonomik büyümenin önemli bir bileĢenidir. Bu bakımdan, ekonomik büyüme ve dengenin birlikte yürütülebilmesi için, gelir dağılımını yeniden düzenleyecek olan politikaları düzenlerken bu politikaların, iĢ adamının giriĢimini teĢvik eden unsurları tehlikeye düĢürmemesine özen gösterilmesi gerekir(Aktaran: Sinanoğlu-Koç, 2006: 33).
50 GiriĢimci, ekonomik kaynakların düĢük üretkenlik alanlarından yüksek alanlara aktarılma sürecinde baĢ aktördür, çünkü üretim kaynaklarını yeni bir tarzda birleĢtirerek kullanılmayan üretim faktörlerinin kullanılmasını sağlar. Ayrıca kullanılmakta olan üretim araçlarının ve mevcut girdilerinin değiĢik Ģekillerde kullanımı ile üretimi artırır. Bu yönüyle giriĢimci toplumsal fayda yaratan ekonomik bir aktördür. GiriĢimci yeni düĢüncelerin yaratılması, yayılması ve uygulamasını hızlandırır, ayrıca yeni endüstrilerin dogmasına yol açar, teknolojileri kullanan sektörlerde verimliliği artırır ve hızla büyüyen sektörler yarattığı için ekonomik büyümeyi hızlandırır. Dolayısıyla giriĢimci ekonomik faaliyetlerin düzenlenmesinde, istihdam yaratılmasında ve üretim faaliyetlerinde anahtar faktördür(Aktaran: Sinanoğlu-Koç, 2006:33).
GiriĢimcilik kavramının önem kazanmaya baĢlaması sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiĢ ile baĢlamıĢtır. Bilgi çağında insanın emeğinin üretim üzerindeki ağırlığı azalırken, buna karĢılık bilgiye dayalı emeğin ağırlığı artmıĢtır. ĠĢte bu ağırlık oranlarının değiĢimini sağlayan giriĢimcilik kavramı yenilik, yaratıcılık ve yönetim faaliyetlerinin tamamlayıcısı olmuĢtur. KüreselleĢmenin de etkisiyle giriĢimcilik ekonomik geliĢmenin en önemli unsuru olmuĢtur. Özellikle de geliĢme aĢamasında olan ülkelerin baĢarısı giriĢimci sayısının artıĢı ile doğru orantılı olmaktadır. Bu konuda araĢtırma yapan Robbins ve Coulter‟in araĢtırmalarına göre; giriĢimciliğin ekonomik geliĢme açısından önemini ortaya koymaktadır. AraĢtırma, G-7 ülkeleri yani Amerika, Ġngiltere, Japonya, Ġtalya, Almanya, Fransa ve Kanada‟da ekonomilerin yıllık büyüme oranları ile giriĢimcilik düzeyleri arasında güçlü bir iliĢki olduğunu ortaya çıkarmıĢtır. Yazarlar, giriĢimciliğin bu kadar önemli olmasının altında yatan neden aslında yenilik, yeni iĢletmelerin kurulması ve istihdam yaratma faktörlerinin oluĢturdukları enerjinin ekonomi için itici bir güç olduğunu ifade etmiĢtir( Robbins ve Coulter,2002:144)
Tusiad‟ın yaptığı bir çalıĢmada ise giriĢimciliğin ekonomiye olan pozitif etkilerini üç madde de değerlendirmiĢtir( Çetindamar, 2002:38);
GiriĢimcilikle birlikte üretim faktörlerinin yeni yöntemler kullanılarak kullanılmayanlarının ekonomiye kazanımını sağlamak.
Kullanılmakta olan üretim faktörlerinin elde bulunan üretim faktörleri ile daha fazla üretime dönüĢümünü sağlamak.
51
1.7.1 GiriĢimciliğe Dayalı Ekonomik GeliĢme Modeli
Ekonomik açıdan iyileĢme konusunda giriĢimciliğin önemli bir etkisi olmasına rağmen bu sürecin ülkeler arasında nasıl farklılık yarattığı ve hangi özel faktörlerin belirli bir ülkede giriĢimcilik düzeyini arttırdığı konularında yetersizlik vardır. GiriĢimcilik ile ekonomik geliĢme arasındaki sözü edilen bu iliĢkiler aĢağıdaki Ģekiller yardımıyla açıklanmaya çalıĢılmaktadır.
Kaynak: GEM, 2000
Yukarıdaki model incelendiğinde, ulusal geliĢme sosyal, kültürel ve politik etmenlerden hareketle giriĢimcilik kapasitesi ve fırsatlarına bağlı olarak iĢletme dinamiklerine bağlanmıĢtır. Yani ulusal geliĢmeyi gerçekleĢtirmek isteyen ülkelerin giriĢimcilik fırsatlarını geliĢtirici sosyal ve politik altyapı faktörlerini geliĢtirmeleri ve iĢletme dinamiklerini arttırmaları gerekmektedir. Sosyal, Kültürel ve Politik Yapı GiriĢimcilik Fırsatları Ulusal EkonomikGeliĢme GiriĢimcilik Kapasitesi GiriĢimciliği Etkileyen Altyapı KoĢulları ĠĢletme Dinamikleri
52 Bir baĢka model ise ulusal geliĢmeyi ana unsur olarak göstermektedir. Bu model aĢağıdaki gibidir;
Kaynakça: GEM, 2000
Bu modelde Genel Ulusal Altyapı KoĢulları ve GiriĢimciliği Etkileyen Altyapı KoĢulları ekonomik geliĢmeyi belirleyen en önemli unsurlar olarak ortaya çıkmaktadır. Genel Ulusal Altyapı KoĢullarından temelde dıĢa açıklık, altyapı, devlet, finansal piyasalar, yönetim ve iĢgücü piyasaları, kurumlar, teknoloji ve AR- GE anlaĢılmalıdır. GiriĢimciliği Etkileyen Altyapı KoĢullarından ise finansal koĢullar, ticari ve hukuki altyapı, devlet politikaları ve programları, eğitim- öğretim, fiziksel altyapıya eriĢim ve kültürel- sosyal normlar anlaĢılmalıdır. Bu koĢulların giriĢimcilik fırsatları, iĢletme dinamikleri ve giriĢimcilik kapasitesi ile etkileĢimi sonucunda ulusal ekonomik geliĢme sağlanacaktır(GEM, 2000).
Ayrıca birçok çalıĢmada giriĢimciliğin önemine iliĢkin farklı unsurlara değinilmektedir. Bu unsurlar Bozkurt vd. (2012) tarafından 2 ana baĢlıkta toplanmıĢtır. Bu ana baĢlıklar giriĢimciliğin ekonomik ve sosyal fonksiyonu olmak üzere temel iki önemli fonksiyonu Sosyal,
Kültürel ve Ekonomik
Yapı
GiriĢimciliği Etkileyen Altyapı KoĢulları
• Finansal Koşullar • Devlet Politikaları • Eğitim-Öğretim • AR-GE Transferleri • Kültürel – Sosyal Altyapı • Ticari ve Hukuki Altyapı • İç Piyasanın Açılığı • Fiziksel Altyapıya Erişim
Normları
Genel Ulusal Altyapı KoĢulları • Dışa Açıklık • Devlet • Yönetim • Teknoloji – ARGE • Altyapı • Finansal Piyasalar • İşgücü Piyasaları • Kurumlar GiriĢimcilik Kapasitesi • Yetenekler • Motivasyon ĠĢletme Dinamikleri • İşletme Kuruluşları • İşletme Genişlemeler i • İşletme Ölümleri • Anlaşmalar GiriĢimcilik Fırsatları • Fırsatların Varlığı • Fırsatların Sezilmesi Ulusal Ekonomik GeliĢme • GSMH • İstihdam
53 olduğunu vurgulamaktadır. GiriĢimciliğin ekonomik fonksiyonunun içeriği maddeler halinde aĢağıdaki gibi sıralanabilir(Bozkurt vd, 2012: 233-234):
GiriĢimcilik ekonomik alanda;
Ġstihdam hacminin geniĢletilerek iĢsizliğin önlenmesinde,
Ekonomik büyümenin hızlandırılmasında (Carree ve Thurik, 2003; Van Praag ve Versloot, 2007)
Yeni endüstrilerin doğmasında (Carree ve Thurik, 2003; Van Praag ve Versloot, 2007) Refah düzeyinin yükseltilerek geniĢ bir toplumsal tabana yaygınlaĢtırılmasında ve orta sınıfın güçlendirilmesinde (Ġlhan, 2005)
Bölgesel geliĢmiĢlik farklarının ortadan kaldırılmasında ya da azaltılmasında (Özkul ve Dulupçu, 2007) iĢlevseldir.
GiriĢimciliğin sosyal alandaki fonksiyonları ise Ģu Ģekilde sıralanabilir(Acs ve Varga, 2005);
Birçok teknolojik buluĢun toplumun yararı için yenilikçi ürün ya da hizmetlere dönüĢtürülmesinde
Değer yaratmada,
Toplumsal yapıda da değiĢimci/yenilikçi bir sürecin baĢlatılmasında,
GiriĢimciliğin risk üstlenme, yenilikçi ve öncü olma niteliğinden dolayı tüm toplumların değiĢim ve geliĢim süreçlerinde iĢlevseldir.