Ev Eşyaları

İncelediğimiz defter özellikle sanat tarihçilerini ve müzecileri yakından ilgilendirecek çok sayıda ev eşyası örneğiyle doludur. Ev eşyaları sadece isimleriyle yer almamış; eşyaların yapıldığı dokuma türleri ya da maddelerde yanında açıkça belirtilmiştir. Bu durum özellikle 19. yüzyılın ilk çeyreğinde Tokat’taki ev eşyalarının nerden geldiği, nelerden imal edildiği konusunda da önemli ipuçları vermektedir. Tereke kayıtlarında ev eşyaları geniş yer tuttuğundan bunları sınıflandırdık.

Tablo 9.Tokat'ta Kullanılan Ev Tekstili Ürünleri Abdest havlusu Çit minder Kadife döşek Peşkir Acemkâri yasdık

yüzü

Çit pencere perdesi Kadife yasdık Peştamal Alaca boğça Çit publa Kadife yasdık yüzü Publa

Atlas döşek Çit yasdık Kaliçe Sade havlu

Atlas publa Çit yorgan Kaliçe seccade Sade örtü

Atlas sofra bezi Çitari boğça Kebe Sade peşkir

Atlas yasdık Çuha seccade Kebir makad Saf seccadesi

Atlas yorgan Çul Keçe Sagîr basma makad

Basma seccade Dimi döşek Keçe minder Sagîr döşek Basma sofra Dimi yasdık Kefere minderi Sagîr kaliçe Basma yasdık yüzü Dimi yüzlü yasdık Keşan boğça Sagîr kebe Basma yorgan yüzü Dolama peşkir Ketân mendil Sagîr kefere

minderi

Beşik alâtı Döşek Ketân peşkir Sagîr kilim

Beşik takımı El makremesi Kilim Sagîr kuş tüyü

yasdık Beyaz bez yüzlü

döşek

Futa (ipekli peştamal)

Koltuk Sagîr makad

Beyaz çul Gügül ipekli çarşab Köşe Sagîr publa

Beyaz havlu Ham yorgan yüzü Köşe yasdığı Sagîr seccade kilim Beyaz örtü değirmi Hamam takımı Kutnî boğça Sagîr yan kaliçe Bez boğça Hare beşikörtüsü Kutnî döşek Sagîr yasdık

Bez çarşab Hasır Kutnî döşek yüzü Seccade

Boğça Hatayî boğça Kutnî publa yüzü Serbab ve basma çit yüzlü yorgan

Cecim (nakışlı kilim)

Hümâyûn bezi boğça

Kutnî yasdık yüzü Sofra bezi

Çarşab İpekli çarşab Mâ’î çarşab Şal döşek

Çiçekli çit yorgan İpekli dolama peşkir

Mâ’î makreme Şali yasdık Çiçekli publa İşleme boğça Mendil çarşab Şayak yasdık

Çiçekli sofra bezi İşleme çarşab Mendil peşkir Şayak yüzlü yasdık Çiçekli yorgan İşleme çuha

seccade

Mısır hasırı Şilte yasdık Çiçekli yorgan

yüzü

İşleme dolama peşkir

Mitil Tüylü kilim

Çiçekli yüzlü publa İşleme havlu Mitil döşek Yan kaliçesi Çit boğça İşleme kebir havlu Mitil yorgan Yasdık Çit döşek İşleme makreme Mor kutnî yorgan

yüzü

Yorgan Çit kapu perdesi İşleme ocak

yaşmağı

Muşamma

Çit makad İşleme örtü Örtü

Çit makad yüzü İşleme peşkir Pencere perdesi

Ev tekstili ürünlerine baktığımızda hemen her evde yorgan, yastık ve döşek gibi temel ihtiyaçların bulunduğunu söylemek mümkündür. Kefere minderi yalnız Gayrimüslim terekelerinde çıkmıştır. Çuha, dimi, basma, ipek ve karışımları tekstil ürünlerinde en çok tercih edilen kumaşlar olmuştur. Seccade ve abdestlik gibi ürünler ise yalnız Müslim terekelerinde görülmektedir. Müsta‘mel ya da köhne kavramı ilgili ürünün kullanılmışlığının ifadesidir. Sınırlı sayıda terekede perde, hasır gibi döşeme eşyalarına rastlanmıştır.

Tablo 10. Tokat Evlerinde Bulunan Hırdavat Türü Eşyalar

Altun veznesi Ketân çıkrığı

Balta Mikrâz

Beyaz madeni tel Sagîr kantar

Çıkrık Sarı tel

Kantar Sarı tenüke

Keser Satır

Terekelerde evlerdeki hırdavat eşyalar, ber-vech-i tahmîn olarak ve kıyye hesabıyla toplu biçimde gösterilmiştir. Ancak bazı terekelerde çok az da olsa hırdavat örnekleri karşımıza çıkmıştır. Bunlardan çıkrık, evlerde de ip ve dokuma ile ilgili çalışmalar yapıldığının bir göstergesidir.

Tablo 11. Tokat'ta Kullanılan Kişisel Eşyalar

Akçe kesesi Enfiye kutusu Kubur divit Sîm nargile

Bakı tarak Fildişi tarak Mercan Sîm saat

Çıbık tepesi İşleme yağlık Sagîr bıyık tarağı Sîm tılsım

Divit Kalemtraş Sagîr kese Som ağızlık

Duhân çıbığı Kehribar Sagîr sîm tılsım Som imâme

Duhân kesesi Köhne işleme duhân ve akçe kesesi

Sarı divit Ustura

Duhân tablası Kıbrız elmâsı tesbih Sîm mühür Zil

16 numaralı defterde ölen kişilerin kişisel eşyaları da mirasa konu olmuştur. Bunlar arasında en çok duhânla ilgili eşyalar yer almıştır. Bu durum Tokat’ta tütün tüketiminin yüksek olduğunu göstermektedir. Farklı tarak türleri, mizbâk (misvak), sürmedân ve ustura kişisel bakıma önem verildiğinin kanıtıdır. Saat çok az sayıda terekede çıkmıştır.

Tablo 12. Tokat'ta Kullanılan Saklama Gereçleri

Anbar Fildişi kutu Kilim hurc Sagîr sandık

Bayağı sandık Harar Kutu Sagîr servi sandık

Boyalı sandık Heybe Kübrî hurcu Sagîr sîm kutu

Boyama tahta sandık

Hırdavat sandık Münakkaş (nakışlı) kutu

Sagîr tahta sandık

Çarpâne hararı Hurc Sagîr çekmece Seped sandık

Çekmece Kaliçe hurc Sagîr şimşir kutu

Çuval Kıl çuval Sagîr kemik kutu

Ev eşyaları içerisinde incelediğimiz defterde çok sayıda saklama kabına ve gerecine de rastlanmıştır. Bunlardan bir kısmı sandık, çekmece ve ambar gibi olanlar ahşap işçiliğinin; harar, çuval, hurç ve telis gibi olanlar dokumacılığın; münakkaş kutu gibi olanlar süslemeciliğin Tokat’ta geliştiğinin kanıtlarıdır. Fildişi kutu ise dışarıdan da bu konuda tüketim maddelerinin geldiğinin bir delilidir. Divit, okuma yazma bilenlerin terekelerinden çıkmıştır. Sandık yapımında en çok tercih edilen ise servi ağacıdır.