Eğitim İşleri

Bir okul yöneticisinin eğitim etkinliklerini planlayabilmesi için bağlı bulunduğu yönetimin isteklerini, öğrencilere kazandırabilecekleri yeterlikleri, mezunların devam edebilecekleri okulların arayacakları nitelikleri bilmesi gerekir. Okulda yapılan eğitimin amacı, yalnız okul duvarları içinde öğrenciye sadece programların gerektirdiği bilgi, beceri ve tutumu kazandırmakla sınırlı değildir (Taymaz, 2003, s.187). Programlar ne yapılacağını belirler. Okulun üstündeki eğitim örgütleri ve okulun diğer işlevleri, okuldaki eğitim programının uygulanmasına yardım etmek ve uygulamanın düzeyini yükseltmek içindir (Bursalıoğlu, 1987, s.197).

Varış (1978, s.18), eğitim programını şöyle tanımlamaktadır; “Bir eğitim kurumunun çocuklar, gençler ve yetişkinler için sağladığı, milli eğitim ve kurumun amaçlarının gerçekleşmesine dönük tüm faaliyetleri kapsar. Öğretim, ders dışı kol faaliyetleri, özel günlerin kutlanması, geziler, kısa kurslar, rehberlik, sağlık vb. gibi hizmetler ve işlevler bu çerçeve içine girer. Öğretim programı ise, eğitim programı içinde öğrenciye bilgi ve becerilerin eğitim programının amaçları doğrultusunda ve planlı bir biçimde davranış kazandırılmasına dönük bir programdır”.

Okullarda öğrencilerin yetiştirilmesi eğitim programlarına göre olur. Bu yüzden okulu yönetmek demek aslında programı yönetmek demektir (Başaran, 1993, s.155).

Taymaz (2003, s.188-211), bir okulda eğitim hizmetleri alanında yapılan işlerin başlıcalarını, rehberlik hizmetlerinin yapılması, öğrenci disiplin işlerinin yapılması, nöbet işlerinin yürütülmesi, eğitici çalışmalar ve beden eğitiminin yapılması, okul-aile birliklerinin çalıştırılması, okul- çevre ilişkilerinin düzenlenmesi şekilde sıralamaktadır.

Eğitim etkinlikleri formal olarak okullarda yürütülür. Okul, eğitim sisteminin en önemli kurumu olarak eğitim ve öğretim işlerini eş zamanlı yürütme durumunda olan bir örgüttür. Okul yöneticileri hem öğretim işlerini hem de eğitim işlerini planlamak ve eş zamanlı olarak eğitim ve öğretimin birbirini destekleyici biçimde sürdürülmesini sağlamak durumundadır. Okul müdürü söz konusu işleri gerçekleştirirken eğitim sisteminin genel ve özel amaçlarını gözetmek zorundadır (Çalık ve Şirin, 2007, s.189).

Okullarda gerçekleştirilen eğitim işleri aşağıda ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir:

1. Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri: Rehberlik; öğrencilerin

okul ve çevrenin sağladığı olanaklardan en iyi biçimde yararlanabilmeleri, problemlerin çözümünde anlayış ve beceri kazanmaları ve duruma uygun kararlar alabilmeleri için yapılan teknik yardımlardır (Özgüven, 2000, s.174).

Kuzgun (1997) ve Yeşilyaprak (2000)’a göre, sunuluş biçimleri dikkate alındığında okullarda dokuz alanda rehberlik ve psikolojik danışma hizmeti verildiğini ifade etmektedir. Bunlar, psikolojik danışma hizmeti, bireyi tanıma hizmeti, bilgi toplama ve yayma hizmetleri, yerleştirme hizmetleri, izleme hizmetleri, oryantasyon hizmetleri, müşavirlik (konsültasyon) hizmetleri, araştırma ve değerlendirme hizmetleri, çevre ve veli ilişkileridir.

2. Öğrenci Disiplin İşleri: Disiplin, yürütülen işlerin belli bir düzen içinde

sürdürülmesidir. Okullarda uygulanacak kuralların ilgili tüm taraflarca (öğrenci, öğretmen, veli ve çalışanlar) doğru anlaşılması için belirlenen kuralların gerekçelerinin iyi ifade edilmesi ve tüm taraflarca içselleştirilmesi gerekir. İşletilecek bir bilgilendirme ve tartışma süreci uygulaması planlanan kuralların uygulanabilme olasılığını artıracaktır (Çalık ve Şirin, 2007, s.191). Küçükahmet (2006, s.159), okulda disiplin sağlamaya yardımcı bazı faktörleri; uygun bir eğitim programı, iyi bir rehberlik sistemi, etkin veli-okul ilişkisi, okul binasının etkin kullanılması şeklinde sıralamaktadır.

3. Toplantılar: Okulun işleyişi ve yapısı, eğitim programlarının tanıtılması,

okuldaki etkinliklerin duyurulması, bu etkinliklere ailelerin katılımının sağlanması amacıyla veli toplantıları; alanlarında uzman eğitimci ve akademisyenlerin katılımıyla gerçekleştirilen, açık oturum, panel, sempozyum, seminer ve tartışma gruplarının çalışmalarına yer verilen bilimsel toplantılar şeklindedir (Çalık ve Şirin, 2007, s.194).

Okul müdürünün törenlere ve eşgüdümleme toplantılarına katılması ve ilgili okullarla etkileşimde bulunma, müdürün çevre ile ilgili işlerinden biridir. Milli Eğitim Müdürlüğü’nce yapılan bu toplantılar, yeni uygulamaları tanıtmak; okulların gereksinimlerini öğrenmek, okul müdürlerinin bazı kararlara katılımını sağlamak, okulların öğretmen sayılarını dengelemek, bayram ve kutlama günleri için eşgüdüm sağlamak amacıyla yapılan toplantılardır. Okullar arası etkileşim, aynı düzeydeki okulların uygulamadan doğan sorunlarını model almak üzere görüşerek, bilgi ve görgülerini artırmak, il çapında yapılan anma toplantılarında işbirliği, törenler, spor çalışmaları ve bilgi yarışmalarının düzenlenmesi ve uygulaması, boş geçen derslerin doldurulması amacıyla öğretmen değişimi, ücretli ders ve haftalık ders

programlarının hazırlanması gibi ortak çalışmayı gerektiren konularda yapılmaktadır. Müdür bu toplantılarda okulu temsil etmektedir. Toplantıların bazılarında okulla ilgili karar alma, il düzeyinde kararlara katılma söz konusudur. Toplantılardan önce ön hazırlık ve toplantı sonucu gereken çalışmaların yapılması gerekmektedir. Toplantıda alınan kararlar yeni toplantılar, işbölümü ve uygulamalar getirebilir. Personelin bilgilendirilmesi, yönlendirilmesi veya uygulama, hem sorumluluk hem de işlerini artırma özelliğine sahiptir. Toplantılar okul müdürünün zamanını çalan, ancak etkili performans için gerekli olan etkinliklerdir (Scoot, 1999, s.76).

4. Mesleki Çalışmalar: İlköğretim okullarında görevli yönetici ve

öğretmenlerin genel kültür, özel alan ve pedagojik formasyon alanlarında, bilgi ve görgülerini artırmak, yeni beceriler kazandırmak, eğitim-öğretimde karşılaşılan problemlere çözüm yolları bulmak, öğrencinin ve çevrenin ihtiyaçlarına göre plan ve programları hazırlamak ve uygulamak amacıyla derslerin kesiminden temmuz ayının ilk iş gününe, eylül ayının ilk iş gününden derslerin başlangıcına kadar; yıl içinde ise yıllık çalışma programında belirtilen sürelerde mesleki çalışma yapılır (Çalık ve Şirin, 2007, s.195).

5. Okul Gelişim Yönetim Ekibi: Eğitim-öğretimin niteliğini ve öğrenci

başarısını artırmak, okulun fiziki ve insan kaynaklarını geliştirmek, öğrenci merkezli eğitim yapmak, eğitimde planlı ve sürekli gelişim sağlamak amacıyla kurulur. Zümrelerden gelen raporları birleştirir, projeleri inceler ve okulun yıl sonu raporunu hazırlar (Çalık ve Şirin, 2007, s.195).

6. Satın Alma Komisyonu: Okul müdür yardımcılarından birinin

başkanlığında öğretmenler kurulunca seçilecek en az bir öğretmen, tahakkuktan sorumlu müdür yardımcısı, ihale işlerinden sorumlu bir memur ve maliyeden bir kişinin katılımıyla oluşturulur (Çalık ve Şirin, 2007, s.195).

7. Okuldaki Sosyal Etkinlikler: Ders programlarının yanında öğrencide

kendine güven ve sorumluluk duygusu kazandırmak, yeni ilgi alanları ve beceriler oluşturmaya yönelik bilimsel, sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif alanlarda öğrenci kulübü ile toplum hizmeti çalışmaları ile ilgili iş ve işlemlerdir. Bunlar; öğrenci kulübü çalışmaları, toplum hizmeti çalışmaları, geziler, yarışmalar, beden eğitimi,

izcilik, müzik ve halk oyunu çalışmaları, yayınlar, gösteriler, konferans ve paneller, tiyatro çalışmaları, defile, sergi, kermes, bayramlar, belirli gün ve haftalarda yapılan törenlerdir (Çalık ve Şirin, 2007, s.196).

8. Okul-Çevre İlişkileri: Okul ile çevre arasında karşılıklı etkileşim vardır.

Okul ve çevre ilişkilerinde okulun üzerine düşen görev ve sorumluluklarını yerine getirebilmesi okuldaki tüm çalışanların etkili işbirliği içinde olmaları ile mümkün olabilir (Çalık ve Şirin, 2007, s.197).

Okul müdürünün çevre ile ilişkileri Taymaz (2000, s.219)’a göre şu dört esasa dayandırılmaktadır:

1. Demokratik düzende okulun ne yapacağını çevrenin bilmesi, öğrenmek istemesi doğal hakkıdır.

2. Okul müdürü çevrenin ve toplumun okuldan beklentilerini öğrendiğinde karşılama yolları arayabilir.

3. Okul, çevreye ve topluma beklediği hizmeti verebilmeli ve yararlı olabilmelidir.

4. Çevre ve toplumun istek ve ihtiyaçları sıralanırken okula da gerekli yararlar ve destek sağlanmalıdır.

9. Okul ve Aile İşbirliği: Okul yönetiminin alacağı kararlarda ailenin görüş

ve beklentilerinin önemi artmıştır. Bu artış ailelerin daha duyarlı ve sorumlu bireyler olması gereğini gündeme getirmektedir. Bu anlamda ailelerin de bir şekilde eğitilmesi gerekliliği söz konusudur ve bu görev de okula düşmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nde okul-aile işbirliği, okul ile aile arasındaki bütünleşmeyi, dayanışmayı ve işbirliğini sağlamak amacıyla yönetici, öğretmen ve velilerden oluşan birlik şeklinde ifade edilmektedir. Okul aile birliği, okul koruma dernekleri gibi oluşumlar ile aileler okul yönetiminde özellikle karar mekanizmalarına katılmakta, alınacak kararları etkileyebilmekte, hayata geçirilen bir takım etkinlikleri bizzat gerçekleştirebilmektedirler (Çalık ve Şirin, 2007, s.197-198).

İlköğretim okullarında okul aile birlikleri, 31.05.2005 tarih ve 25831 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Okul Aile Birliği Yönetmeliği’ne göre kurulur ve

işletilir. Yönetmeliğin 5. maddesiyle, okul-aile birliklerinin, okul ile aile arasında bütünleşmeyi gerçekleştirmek, veli ve okul arasında iletişimi ve iş birliğini sağlamak, eğitim-öğretimi geliştirici faaliyetleri desteklemek, maddi imkânlardan yoksun öğrencilerin zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak ve okula maddî katkı sağlamak üzere kurulması öngörülmektedir. Öğrencilerin eğitiminde okul ile aile arasındaki işbirliğini sağlamak, çatışmaları önlemek, öğrencinin eğitimi için gereken sorumlulukları paylaşmak, öğrenci velilerini eğitim konusunda aydınlatmak, velilerin bilgi ve becerisinden eğitim içinde yararlanmak ve karşılıklı yardımlaşmayı sağlamak gerekmektedir (Başaran, 1993, s.182). Bu amaçlara ulaşmak için müdür velilerle işbirliği içinde çalışır.

10. Nöbet İşleri: Nöbet işlerinin düzenlenmesi ve takibinden okul müdürü

veya görevlendireceği bir müdür yardımcısı sorumludur. Okullardaki nöbet işleri, Lise ve Ortaokullar Yönetmeliği, 2125 sayılı Tebliğler Dergisinde yayımlanan İç Hizmetler Yönetmeliği ve 2141 sayılı Tebliğler Dergisinde belirlenen esaslara göre yönetici, öğretmen, memur ve öğrenci nöbetleri olmak üzere dört çeşit nöbet tutulur. Nöbetler, okul yönetimi tarafından düzenlenen nöbet çizelgesine göre tutulur.