Öğretim İşleri

Öğretim hizmeti, öğretme-öğrenme sürecinin yönetimi demektir. Öğretim hizmetinin amacı, bu süreçteki etkileşimlerin eksiksiz olarak, istenen sıra ve düzende gerçekleşmesi, bu etkileşimlerin beklenen davranış değişiklikleri gerçekleşinceye kadar sürdürülmesidir (Özçelik, 1998, s.117).

Öğretim hizmetinin kalitesini artırmakla, ders zamanının fiilen öğrenmede geçen kısmının yaklaşık % 50’den % 86 gibi çok yüksek bir düzeye çıkarılabilmesi eğitim uygulamaları ve özellikle bu uygulamaların verimi açısından çok önemlidir. Böyle bir değişme, öğrenmede geçen zamanda büyük bir artma, boşa geçen zamanda büyük bir azalma ve dolayısıyla eğitim veriminde büyük bir gelişme demektir (Özçelik, 1998, s.125). Bu sürecin etkili bir şekilde işletilmesinden sorumlu olan okul müdürleri, bu konuda öğretmenlere iyi bir rehber olabilmelidir.

Toplumun beklentileri ve sosyal yapısı ile okullara devam eden öğrencilerin istek ve ihtiyaçları değiştikçe, öğretim programlarında belirlenen amaç, kapsam ve yöntemin de değiştirilmesi ve geliştirilmesi gerekir (Taymaz, 2003, s.161).

Şişman ve Turan (2005) ve Taymaz (2000), okullarda öğretimle ilgili hizmetleri; yıllık öğretimin planlanması, öğretmenler kurulu toplantılarının yapılması, ders kitaplarının ve öğretim araç-gereçlerinin temin edilmesi, okul kütüphanesinin düzenlenmesi, yetiştirme kurslarının açılması ve öğretimin gerçekleşmesi gibi işler olarak sıralamaktadırlar.

Öğretim ile ilgili işler aşağıda ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.

1. Yıllık Öğretimin Planlanması: Her öğretim yılı ya da dönemi, bir önceki

öğretim döneminden tamamen bağımsız ya da kopuk olmamakla birlikte, kendi içinde başlangıcı, uygulaması ve değerlendirmesi olan anlamlı bir bütünlük gösterir. Öğretim döneminin etkililiği ve başarısı, büyük ölçüde dönem öncesinde yapılan hazırlıklara ve dönemin ilk günlerindeki yaşantılara bağlıdır (Duman, 2003, s.224). Yapılacak bu hazırlıklar, eğitim etkinliklerinin etkili şekilde yürütülmesine ve başarılı bir öğretim yılı geçirilmesine yardımcı olur (Çalık, 2003, s.163). Okulda verilen eğitim-öğretim hizmetlerinin etkililiğinin belirlenmesi ve elde edilen sonuçlar hakkında bir karara varılabilmesi için bu hizmetlerin planlanmış olması gerekir (Taymaz, 2000).

Öğretim planlarının temel amacı, bir öğretim programının belli bir yer ve zamandaki uygulanış şeklinin belirlenmesidir. Böyle bir belirlemede önemli olan işlemlerden başlıcaları öğretme-öğrenme etkinliklerinin ilgili derse ayrılan ders saatleri çerçevesinde zamanlanması ve düzenlenmesidir. Bunlardan ilki yıllık plan veya dönem planı, ikincisi de duruma göre değişmek üzere ünite planı ya da haftalık plan veya ders planı ya da günlük plan ile yapılmaktadır (Özçelik, 1998, s.210).

Okulda yıllık öğretimin planlanması sürecinde; yıllık çalışma planı hazırlanır, öğrenci sınıf ve şubeleri belirlenir, öğretim kapasitesi belirlenir, öğretim yükü ve öğretmenler belirlenir, ders dağıtım programları hazırlanır, ünitelendirilmiş yıllık planlar ve ders planları hazırlanır (Çalık ve Sezgin, 2007, s.202).

Eğitim yöneticisi, öğretim yılının başında yönetim planını yaparken öğretim yılını da planlar. Öğretim yılı planı, okul takvimini, öğretim görevlerinin eğitim iş görenlerine dağıtımını, haftalık ders çizelgesini, günlük zaman çizelgesini ve derslerin kredi değerinin bulunmasını kapsar. Öğretim yılı planı, yönetim planının en önemli kesimidir (Başaran, 2008, s.346).

Öğretimin amaçlarına ulaşacak şekilde planlı yapılabilmesi için her ders öğretmeni okul müdürünün onaylayacağı yıllık ders planını öğretim yılı başında hazırlar. İyi bir öğretim planı, öğretmenin ulaşacağı amacı, izleyeceği yolu, kullanacağı araçları, yapacağı çalışmayı ve sonucunun nasıl değerlendirileceğini gösterir (Taymaz, 1989, s.151).

2. Öğretmenler Kurulu Toplantıları: Öğretmenler kurul toplantıları;

öğretmenler kurulu, zümre öğretmenler kurulu ve şube öğretmenler kurulu toplantılarıdır (Çalık ve Sezgin, 2007, s.209-210). Bu toplantılar aşağıda açıklanmıştır.

Öğretmenler kurulu, okul müdürünün başkanlığında müdür yardımcıları ile bütün öğretmenler ve okul rehber öğretmenleri ile ilköğretim kurumunun özelliği dikkate alınarak kurumda görevli uzman ve usta öğreticilerden oluşur. Öğretmenler kurulu; ders yılı başında, ikinci dönem başında, ders yılı sonunda ve okul yönetimince gerek duyulduğunda yapılır. İlk toplantıda önceki yılın değerlendirilmesi ile yeni öğretim yılı çalışa esasları belirlenir ve iş bölümü yapılır. Ders yılı içinde yapılan toplantılarda çalışmalar gözden geçirilip değerlendirilir, eksiklik ve aksaklıkların giderilmesi için alınacak önlemler görüşülür ve kararlaştırılır. Ders yılı sonunda yapılan toplantıda öğrencilerin devam-devamsızlık durumları ve başarı durumları gözden geçirilir, üst makamlarca ve okul yönetimince verilen konular görüşülür ve kararlaştırılır.

Zümre öğretmenler kurulu, ilköğretim 1, 2, 3, 4 ve 5. sınıflarda aynı sınıfı okutan sınıf öğretmenleri ve varsa branş öğretmenlerinden, 6, 7 ve 8. sınıflarda branş öğretmenlerinden oluşur. Zümre öğretmenler kurulu, okul müdürlüğünce yapılacak planlamaya uygun olarak öğretim yılı başında, ortasında, sonunda ve ihtiyaç duyuldukça toplanır. Toplantılar, okul müdürünün görevlendireceği bir müdür yardımcısının veya branş öğretmenleri arasından seçimle belirlenen öğretmenin

başkanlığında yapılır. Bu toplantılarda, programların ve derslerin birbirine paralel yürütülmesi, ders araçlarında, laboratuar, spor salonu, kütüphane ve işliklerden planlı bir şekilde yararlanılması ile proje ve performans görev konuları belirlenir. Ayrıca, öğrenci ödevleri ve derslerin değerlendirilmesi, derslerde izlenecek yöntem ve teknikler ile benzeri konularda kararlar alınır.

Şube öğretmenler kurulu, ilköğretim 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda aynı şubede ders okutan öğretmenler ile okul rehber öğretmeninden oluşur. Kurula gerek görülürse öğrenci velileri, sınıf başkanı ve öğrencilerce seçilen öğrenci temsilcileri de çağrılabilir. Şube öğretmenler kurulunda, şubedeki öğrencilerin kişilik, beslenme, sağlık, sosyal ilişkilerin yanı sıra başarıları ile ailenin ekonomik durumları değerlendirilerek alınacak önlemler görüşülür.

3. Ders Kitaplarının ve Öğretim Araç-Gereçlerinin Temin Edilmesi:

Eğitim-öğretim sürecinin en belirgin amacı bireylere davranış kazandırmaktır. Söz konusu davranışların en etkili biçimde öğrenilebilmesi için dikkat edilmesi ve yapılması gereken pek çok faaliyet vardır. Bunlardan biri de araç-gereç kullanımı ve teminidir. Çünkü araç-gereç kullanmak daha fazla duyu organına mesaj göndermeyi sağladığı için öğrenmenin kalitesini artırır (Taşpınar, 2010, s.277).

Öğrenme-öğretme sürecinde ders araç-gereçlerinin kullanımı, öğrenmede kalıcılığı ve etkililiği sağlamanın yanında, sözel mesajların ya da ders içeriğinin görsel araçlarla desteklenerek anlamlı hale getirilmesine yardımcı olur. Bu nedenle, öğretim yılı başında okulun ders araç-gereçlerinin kullanıma hazır hale getirilmesi ve öğretim yılı boyunca bu araç-gereçlerden uygun şekilde yararlanılması, öğrencilerin öğrenmelerine yardımcı olmak adına çok önemlidir.

4. Okul Kütüphanesi: Milli Eğitim Bakanlığı Okul Kütüphaneleri

Yönetmeliği gereğince okullarda okul kütüphanesi ve ilköğretim kurumlarında ayrıca sınıf kitaplığı kurulur. Kütüphanede bulundurulacak gerekli donatım malzemesi ile kitap ve diğer eğitim araçları, okul kütüphaneleri standartlarına uygun olarak düzenlenir (Resmi Gazete, 2001/24501).

5. Yetiştirme Kursları: Öğrencilerin bilgi eksikliklerini gidermek,

yeteneklerini geliştirmek, derslerdeki başarılarını artırmak ve sınavlara daha iyi hazırlanmalarına yardımcı olmak üzere resmi ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında öğrencileri yetiştirme ve sınavlara hazırlama kursları açılabilir (Ünal, 2008, s.295).

6. Öğretimin Gerçekleşmesi: Okul müdürünün görevi, Ortaokul ve Liseler

Yönetmeliği’nin 7. maddesine göre, öğretim işlerini herhangi bir aksamaya meydan vermeden yürütmektir (MEB, 2004).

Okul müdürleri, okul müdürlerinin görev ve sorumlulukları ve eğitim-öğretim süreci ile ilgili verilen bu bilgilerden sonra okul müdürlerinin eğitim-öğretim sürecindeki rollerinin de önemli olduğu düşünülmektedir. Bu amaçla aşağıda okul müdürlerinin eğitim-öğretim sürecindeki rollerine yer verilmiştir.