Eğitim ve Dil Politikalarının Belirlenmesinde Millî Eğitim ġûralarının Yeri

Millî Eğitim ġûraları, Türk millî eğitim sistemini geliĢtirmeyi ve niteliğini çağ- daĢ standartlar seviyesine yükseltmeyi amaçlamıĢtır. Atatürk, Ġstiklal SavaĢı‘nın en kri- tik günlerinde bir yandan Cumhuriyet‘i kurma çalıĢmalarını sürdürürken, diğer yandan da millî eğitim sisteminin esaslarını belirleme çalıĢmalarına yönelmiĢtir. Eğitim alanın- da baĢlatılan bu çalıĢmaların planlanmasında ve millî eğitim sisteminin geliĢtirilmesinde 1921 yılında Ankara‘da toplanan I. Maarif Kongresi, 1923, 1924 ve 1925‘te toplanan Heyet-i Ġlmiye çalıĢmaları hem Türk eğitim tarihinin hem de millî eğitim Ģûralarının önemli temel taĢlarını oluĢturmuĢtur. Eğitim alanında görülecek hizmetlerin geniĢ çev- rede ele alınarak belirlenmesinde büyük önem taĢıyan Ģûralar, Bakanlığın en yüksek danıĢma organı olarak vazgeçilmez bir geleneğe kavuĢmuĢtur (MEB, 1998). ġûralara, millî eğitimle ilgili politikaların çizilmesinde, yol gösterici rolü verilmiĢtir. 1933‘te çı-

37 I. Ecevit Hükümeti (26.01.1974-17.11.1974)

38 Irmak Hükümeti (17.11.1974-31.03.1975)

39 IV. Demirel Hükümeti (31.03.1975-21.06.1977) 40 II. Ecevit Hükümeti (21.06.1977-21.07.1977) 41 V. Demirel Hükümeti (21.07.1977-05.01.1978) 42 III. Ecevit Hükümeti (05.01.1978-12.11.1979) 43 VI. Demirel Hükümeti (12.11.1979-12.09.1980)

1980

-2002 Dönem

i

44 Ulusu Hükümeti (20.09.1980-13.12.1983)

45 I. Özal Hükümeti (13.12.1983-21.12.1987) 46 II. Özal Hükümeti (21.12.1987-09.11.1989) 47 Akbulut Hükümeti (09.11.1989-23.06.1991) 48 I. Yılmaz Hükümeti (23.06.1991-20.11.1991) 49 VII. Demirel Hükümeti (21.11.1991-25.06.1993) 50 I. Çiller Hükümeti (25.06.1993-05.10.1995) 51 II. Çiller Hükümeti (05.10.1995-30.10.1995) 52 III. Çiller Hükümeti (30.10.1995-06.03.1996) 53 II. Yılmaz Hükümeti (06.03.1996-28.06.1996) 54 Erbakan Hükümeti (28.06.1996-30.06.1997) 55 III. Yılmaz Hükümeti (30.06.1997-11.01.1999) 56 IV. Ecevit Hükümeti (11.01.1999-28.05.1999) 57 V. Ecevit Hükümeti (28.05.1999-18.11.2002) 2002 -2012 Dönem i 58 Gül Hükümeti (18.11.2002-14.03.2003) 59 I. Erdoğan Hükümeti (14.03.2003-29.08.2007) 60 II. Erdoğan Hükümeti (29.08.2007-06.07.2011) 61 III. Erdoğan Hükümeti (06.07.2011-29.08.2014)

karılan ―2287 Sayılı Maarif TeĢkilatı Hakkında Kanun‖la hem Talim Terbiye Dairesi yasasına kavuĢmuĢ hem de Millî Eğitim ġûraları‘nın yasal dayanağı oluĢturulmuĢtur. Buna göre; ulusal eğitime yön vermek, eğitim-öğretimle ilgili sorunları tespit etmek, incelemek, çözüm önerileri sunmak üzere Millî Eğitim Bakanlığının en yüksek danıĢma organı oluĢturulmuĢtur. Tarihsel geliĢimi boyunca Ģûralar, ulusal eğitimle ilgili politika- lar üreten bir kurum olarak gelenekselleĢmiĢtir. Millî Eğitim ġûraları, Türk eğitiminin enine boyuna tartıĢıldığı, karara bağlandığı, resmî tutumun dıĢında değiĢik görüĢlere de açık olan ciddi çalıĢmalar olarak Türk eğitimine yön vermiĢlerdir (Deniz, 2001: 2-12). Ġlk millî eğitim Ģûrası 1939‘da toplanmıĢ olup 1939-1950 yılları arasında 4 kez, 1950- 1960 yılları arasında 2 kez, 1960-1980 yılları arasında 3 kez, 1980-2002 yılları arasında 7 kez, 2002-2012 yılları arasında 2 kez olmak üzere toplam 18 millî eğitim Ģûrası ger- çekleĢtirilmiĢtir. 1939-2012 yılları arasında düzenlenen millî eğitim Ģûralarının gündem maddeleri Ģu Ģekildedir:

Tablo 2. 1939-2012 Yılları Arasında Düzenlenen Millî Eğitim ġûralarının Gündem Maddeleri

Millî Eğitim ġûraları ġûra Gündemi

1923

-1938 Dönem

i I. Maarif Kongresi (1921)

Okul ve öğrenci mevcudunu tespit et- mek, bu konuda yapılması gereken ça- lıĢmaları belirlemek, eğitime millî bir yön vermek

I. Heyet-i Ġlmiye (1923)

Millî eğitim yürütme programı, millî hars, millî büyük sözlük, millî müzik, millî dil ve edebiyat, ilkokul programla- rında değiĢiklikler, din eğitimi esasları vb.

II. Heyet-i Ġlmiye (1924) Eğitim ve kültür sorunları

III. Heyet-i Ġlmiye (1925) GeliĢmekte olan eğitim örgütünün köklü _sorunları

1939

-1950 Dönem

i _{I. Millî Eğitim ġûrası (1939)}

1. Cumhuriyet Maarifinin plan ve esasla- rı

2. ÇeĢitli öğretim derecelerindeki mües- seselere ait talimatnamelerin incelenmesi 3. Bütün müfredat programlarının ince- lenmesi

II. Millî Eğitim ġûrası (1943)

1. Okullarda ahlâk terbiyesinin geliĢti- rilmesi

2. Bütün öğretim kurumlarında ana dili çalıĢmaları veriminin artırılması

3. Türklük eğitiminde tarih öğretiminin metot ve vasıtalar bakımından incelen-

mesi

III. Millî Eğitim ġûrası (1946)

1. Ticaret ortaokulları ve liseleri prog- ram ve yönetmeliği

2. Erkek sanat ortaokulları ve enstitüleri program ve yönetmeliği

3. Kız enstitüleri program ve yönetmeli- ği

4. Ġstanbul Teknik Okulu yönetmeliği 5. Orta ve bu derecedeki teknik öğretim okulları öğretmen ve öğreticileriyle ilgili mevzuatın bugünkü ihtiyaçlarla ayar- lanması

6. Aile ve okul arasında iĢ birliği sağ- lanması için gerekli tedbirlerin alınması

IV. Millî Eğitim ġûrası (1949)

1. 1948-49 ders yılından itibaren uygu- lanmaya baĢlanan ilkokul programının incelenmesi

2. Yeni ortaokul programı projesinin incelenmesi

3. Lise ders konularının dört yıllık teĢki- lata göre tespiti

4. Ortaokullara ve liselere öğretmen ye- tiĢtiren eğitim enstitüleri ve yüksek öğ- retmen okulu teĢkilatının ihtiyaçlara gö- re düzenlenmesi

5. Eğitim ve öğretimde dayanılan de- mokratik esasların gözden geçirilmesi

1950

-1960 Dönem

i

V. Millî Eğitim ġûrası (1953)

1. Okul öncesi öğretim ve eğitimin ana- okulları için hazırlanmıĢ olan program ve yönetmeliğin incelenmesi

2. Ġlkokullarda sağlık konusu ile ilgili alınması gerekli tedbirlerin tespiti 3. Özel eğitime muhtaç çocuklar için hazırlanmıĢ olan raporun, yetiĢtirme yurtlarına ait yönetmeliklerin incelenme- si ve korunmaya muhtaç çocuklar hak- kındaki kanunun gözden geçirilerek de- ğiĢiklik gerektiren kısımlarının araĢtırıl- ması

4. Ġlköğretim Kanunu tasarısının ince- lenmesi ve mecburi ilköğretimin plan- lanması

5. Ġlkokul programının yeniden gözden geçirilmesi

6. Yeni Ġlkokul Yönetmeliği tasarısının incelenmesi

7. Ġlkokullara öğretmen yetiĢtirilmesi, öğretmen okulları ile köy enstitüleri yeni

öğretim programı ve meslekte olgunlaĢ- ma konularının incelenmesi

8. Ġlkokul öğretmenlerini ilgilendiren diğer konular ve genel olarak ilköğretim sorunları

VI. Millî Eğitim ġûrası (1957) 1. Mesleki ve Teknik Öğretim _{2. Halk Eğitim}

1960

-1980 Dönem

i _{VII. Millî Eğitim ġûrası (1962)}

1. Ġlköğretim 2. Ortaöğretim

3. Kız Teknik Öğretim 4. Erkek Teknik Öğretim 5. Ticaret Öğretimi

6. Eğitimimizde Ölçme ve Değerlendir- me

7. ÇeĢitli Olgunluk Ġmtihanları 8. Yükseköğretim

9. Özel Okullar

10. DıĢ Kültür Münasebetleri 11. Din ile Ġlgili Eğitim ve Öğretim 12. Beden Eğitimi ve Sağlık

13. Millî Savunma ile Ġlgili Eğitimi ve Öğretim

14. Eğitim Vakıfları

VIII. Millî Eğitim ġûrası (1970) 1. Ortaöğretim Sistemimizin KuruluĢu 2. Yükseköğretime GeçiĢin Yeniden Düzenlenmesi

IX. Millî Eğitim ġûrası (1974) 1. Millî Eğitim Sisteminin bütünlüğü içinde programlar 2. Öğrenci akıĢını düzenleyen kurallar

1980

-2002 Dönem

i

X. Millî Eğitim ġûrası (1981)

1. Türk Millî Eğitim Sistemi

2. Bu Sistemin Bütünlüğü Ġçinde Eğitim Programları

3. Öğrenci AkıĢını Düzenleyen Kurallar 4. Öğretmen YetiĢtirme

XI. Millî Eğitim ġûrası (1982)

1. Öğretmen eğitiminin geliĢimi

2. Öğretmen eğitiminde hizmet öncesi sorunlar ve öneriler

3. Eğitim uzmanlarının eğitimi

4. Öğretmen ve uzmanların hizmet içi eğitimi

5. Öğretmen ve uzmanların sorunları, çözüm ve önerileri

XII. Millî Eğitim ġûrası (1988)

1. Türk Eğitim Sistemi. 2. Yükseköğretim 3. Öğretmen YetiĢtirme 4. Eğitimde Yeni Teknolojiler

5. Türkçe ve Yabancı Dil Eğitim ve Öğ- retimi

6. Eğitim Finansmanı

7. Öğretim Programları (Müfredat Prog- ramları)

XIII. Millî Eğitim ġûrası (1990)

1. Yaygın Eğitimde Kavram, Kapsam ve Eğilimler

2. Yaygın Eğitimde Organizasyon ve ĠĢ birliği

3. Yaygın Eğitimde Yatırım ve Finans- man

4. Yaygın Eğitimde Personel XIV. Millî Eğitim ġûrası (1993)

1. Eğitim Yönetimi ve Eğitim Yönetici- liği

2. Okul Öncesi Eğitimi

XV. Millî Eğitim ġûrası (1996)

1. Ġlköğretim ve Yönlendirme

2. Ortaöğretimde Yeniden Yapılanma 3. Yükseköğretime GeçiĢin Yeniden Düzenlenmesi

4. Toplumun Eğitim Ġhtiyacının Sürekli KarĢılanması

5. Eğitim Sisteminin Finansmanı

XVI. Millî Eğitim ġûrası (1999)

1. Mesleki ve Teknik Eğitimin, Orta Öğretim Sistemi Bütünlüğü Ġçinde Ağır- lıklı Olarak Yeniden Yapılandırılması 2. Okul ve ĠĢletmelerde Meslek Eğitimi ve Ġstihdam

3. Mesleki ve Teknik Eğitim Alanına Öğretmen ve Yönetici YetiĢtirme

4. Mesleki ve Teknik Eğitimde Sınavsız Yükseköğretime GeçiĢ

5. Mesleki ve Teknik Eğitimde Finans- man

2002

-2012 Dönem

i

XVII. Millî Eğitim ġûrası (2006)

1. Türk Millî Eğitim Sisteminde Kade- meler Arasında GeçiĢler, Yönlendirme ve Sınav Sistemi

2. KüreselleĢme ve Avrupa Birliği Süre- cinde Türk Eğitim Sistemi

XVIII. Millî Eğitim ġûrası (2010)

1. Öğretmenin YetiĢtirilmesi, Ġstihdamı ve Mesleki GeliĢimi

2. Eğitim Ortamları, Kurum Kültürü ve Okul Liderliği

3. Ġlköğretim ve Ortaöğretimin Güçlen- dirilmesi, Ortaöğretime EriĢimin Sağ- lanması

4. Spor, Sanat, Beceri ve Değerler Eği- timi

5. Psikolojik DanıĢma, Rehberlik ve Yönlendirme