Duygu Faktörüne İlişkin Alt Temalar

Ne tepkiler verdi? Şaşırdı ve ne yaptı?

Şok oldu. Siz de mi uydunuz ona dedi. Sarıldı yani şaşkınlığı geçtikten sonra sarıldı. Her şeye baktı böyle inceledi.

…

Organizasyon bitti. Arkana yaslandın neler hissettin?

Hissettiğim şöyleydi a çok güzel bir şey yaptım. Önce oydu Ailem de memnun kaldı onları da memnun ettim. Eşimi de çok memnun kaldı ayrıca hani. Ona da sürpriz yapınca heyecanlanınca. Bitince oh dedim. İyi ki yapmışım dedim. Benim içinde güzel bir tecrübe oldu dedim” (K2).

“Tabi bir ön hazırlığı oluyor benim için çünkü karşındaki kişi değerli oluyor ve onun o hediye verme sürecinin uzunluğu düşünmen birtakım araştırmalar yapmam o kişiye verdiğim önemi de aslında gösteriyor diye düşünüyorum o nedenler gidip de bir pantolon alayım güzel bir paket yapıyım dan ziyade ben o kişinin mesleğiyle ilgili olabilir ya da bir kitap olabilir bir kitapta gördüğüm başlık o kişiyle ilişkilendirilebilir kişiye başlık olabilir. Onu seviyorum. Birkaç tane de böyle anım var” (K21).

3.3. Duygu Faktörüne İlişkin Alt Temalar

Hediye verme davranışıyla ilgili olarak yapılan birçok araştırmada duyguların önemi ve bireyler arası ilişkileri nasıl etkilediği vurgulanmaktadır. Duygu faktörüne ilişkin nitel

137

analiz sonuçları (Bkz. Şekil 7), duygu faktörünün hediye veren tarafın duyguları ve algıladığı duygular olmak üzere iki bileşenden oluştuğunu göstermiştir. Tablo 10’daverilen betimleyici istatistikler incelendiğinde, algılanan duygular(n= 37) ve vericinin duyguları(n= 36) alt temalarının birbirine yakın oranda ifade edildiği görülmektedir. Nitel analiz sonucunda elde edilen alt temalara ilişkin betimleyici istatistikler Tablo 10’da sunulmuştur.

138

Tablo 10

Duygu Faktörü ve Alt Temalarına İlişkin Betimleyici İstatistikler

Kullanıcı Algılanan Duygular Vericinin Duyguları

K1 1 1 K2 1 1 K3 1 1 K4 1 1 K5 1 1 K6 1 - K7 - 1 K8 1 - K9 - 1 K10 - 1 K11 - 1 K12 1 1 K13 - 1 K14 1 1 K15 - 1 K16 1 1 K17 - - K18 1 1 K19 1 1 K20 - - K21 1 1 K22 1 - K23 1 - K24 1 1 K25 1 1 K26 1 1 K27 1 1 K28 1 1 K29 1 1 K30 1 1 K31 - 1 K32 1 1 K33 1 - K34 1 - K35 1 - K36 - 1 K37 1 1 K38 - 1 K39 1 1 K40 1 1 K41 1 - K42 1 1 K43 1 - K44 1 - K45 - - K46 1 1 K47 1 1 K48 1 1 K49 1 1 K50 - - TOPLAM 37 36

139

3.3.1. Vericinin Duyguları

Vericinin duyguları, hediye veren kişinin yalamış olduğu duyguları yansıtan bir kavramdır. Dolen vd. (2001) çalışmalarında, olumlu duyguların tatmini olumlu etkilerken, olumsuz duyguların tatmini olumsuz etkilediğini belirtir. Duyguların bireylerin davranışları üzerinde etkileri olmaktadır. Olumlu duygular, bireylerin kararlarında devam etmelerini sağlarken, negatif duygular ise terk etme, devam etmeme gibi negatif kararlara sebep olmaktadır (Bagozzi vd., 1999). Ayrıca, olumlu duyguların bireylerin diğerlerine deneyimlerinden bahsederken olumlu bir tavır sergilemelerini sağladığı, diğer taraftan negatif duyguların davranıştan şikâyet etmekle sonuçlandığı belirtilmektedir (Bagozzi vd., 1999). Bu çalışmada yapılan nitel analiz sonuçları, bireyin hediye verme sürecinde ve sonrasında yaşamış olduğu olumlu duyguların tatmin üzerinde olumlu etki bıraktığını göstermiştir. Ayrıca vericinin olumlu duygulara sahip olması hediye verme davranışında güdüleyici bir faktör olarak belirtilmektedir. Katılımcılar tarafından verilen bazı ifadeler aşağıda verilmiştir.

“En çok hangisini daha çok seviyorum. Vermek insanları mutlu etmeyi daha çok seviyorum sanki. Karşı tarafın mutlu olmasını daha çok seviyorum sanki. Bana da olduğu zaman güzel oluyor sanki.

…

Hissettiğim şöyleydi a çok güzel bir şey yaptım. Önce oydu Ailem de memnun kaldı onları da memnun ettim. Eşimi de çok memnun kaldı ayrıca hani. Ona da sürpriz yapınca heyecanlanınca. Bitince oh dedim. İyi ki yapmışım dedim. Benim içinde güzel bir tecrübe oldu dedim” (K2).

“Duygularınızı en yoğun yaşadığınız aşama hangisi olabilir?

Verdiğim anda sana verdiği tepki çok mutlu ediyor insanı tabi” (K16).

“Araştırırken işte onu verme aşaması hep bir coşku vardı. Ay vericem ne tepki vercek. Çok mutlu edeceğini düşünüyordum. Ama verdiğim zaman mutluluk ve ikimizin de sevinci vardı. Güzel bir an yaşadık. Onun da aklında yer ettiğini düşünüyorum benim de. Hoşuma gitti” (K24).

140

3.3.2. Algılanan Duygular

Duygu faktörüne ilişkin diğer bir alt tema olan algılanan duygu ise, hediye verme davranışında hediye veren tarafın alan tarafın duygularını olumlu ya da olumsuz algılaması durumudur. Duygular, evrensel olarak konuşulan ve anlaşılan dilin farklı bir formudur. Ayrıca mental ya da psikolojik olabilmektedir ve hisler, düşünceler, iç (bireysel) ve dış (sosyal) davranışlarla ilintilidir. Algılama ise, bir kişinin karşılaştığı bir durumun kendi bakış açısından yorumlamasıyla ilgili bir kavramdır. İki kişi, aynı ortamda gerçekleşen aynı şeyleri hiçbir zaman aynı algılamaz (Khoung ve Tram, 2015). Buna göre, algılanan duygu bireylerin herhangi bir olay, durum, nesne vs. karşısında karşı tarafın tepkilerini kendi perspektifinden yorumlamasını ifade etmektedir. Bu çalışmada elde edilen bulgular, katılımcılar tarafından algılanan duygu bireyin duygusal tatminini etkileyen bir diğer faktör olarak ifade edilmektedir.

“Ona yakıştıracağım hediyeler. Bir sınırım yok. Mesela pantolon alayım, şu bardağı alayım şu tişörtü alayım gibi değil. O an görüyorum evet bunu alsam ona gerçekten çok sevinir. Ya da biliyorum yakın çevremde arkadaşımın ihtiyacı var hani alamıyor diyelim ona götürüp hediye etmeyi çok seviyorum mesela” (K2).

“Bir fotoğrafımız çok hoşuma gidiyordu. Evet, becerimin de farkındayım o konuda. O yüzden onu tercih etmiştim.

Onun mutlu olacağını hayal ettim. Yanında değildim. Kargoyla gönderdim. Çok mutlu olmuştu. Ben de mutlu olmuştu” (K5).

Aşağıdaki örnekte görüldüğü gibi bazı katılımcılar tarafından algılanan olumsuz duyguların hediye verme davranışından aldıkları tatmini düşürdüğü görülmüştür.

“Hediyeyi açtığı anda. Hediye vermek de zor acaba beğenecek mi beğenmeyecek mi diye ama o esnada o hediye açıldığı zaman geri dönüşümü memnun olmadığında anlıyorsun kızıyorsun keşke hiç almasaydım diyorsun” (K4).