Din Eğitiminde Ayak Uydurma ve Öncülük Etme

Doğadaki bütün canlılar devamlılıklarını devam ettirmeleri için bir yaĢam mücadelesi içerisindedirler. YaĢam savaĢında baĢarı kazanmak isteyen canlıların birbirleriyle ve çevresindeki diğer canlılarla uyum içerisinde olmaları gerekir. Çevresiyle iletiĢim köprüleri kuran insanlar anlamlandırma ve değerlendirme süreçlerini tamamlamıĢ olurlar.(Knıght, 2004:35) ĠĢte, yaĢam savaĢında baĢarı kazanmak isteyen insan hem fiziksel, zihinsel ve ruhsal uyumunu sağlayarak kendisiyle barıĢık olmalı; hem de „ayak uydurma‟ ve „rehberlik etme‟ yoluyla

etrafındakilerle „güven ve saygıya‟ dayanan dostane bir iliĢki kurmalıdır. (Özbay ve Erengil 2005:9)Peki nedir ayak uydurma, nasıl yapılır? NLP‟ ye göre„ayak uydurma‟, kiĢinin kullandığı „beden dilinde‟, „ses tonunda‟ ve seçtiği„sözcüklerde‟ karĢısındakiyle uyum ve ahenk içinde olarak, onun „inanç ve değerlerine‟ önem verdiğini göstermektir. Ayak uydurma karĢınızdaki insana doğru bir köprü kurup onu baĢka seçeneklerle tanıĢtırmaktır. Mesela, öfkeli biriyle iletiĢim kurmanız gerektiğinde ona „bedensel uyum‟kurduğunuzu gösterirseniz, öfkeli kiĢi dikkate alındığını hissetmiĢ olur.Böylece karĢınızdaki kiĢiyle iletiĢim kurmaya baĢlarsınız. Ama eğer karĢınızdaki öfkeli kiĢiye ayak uydurup uyum sağlamasaydınız iletiĢime geçemez veo kiĢiyibaĢka seçeneklere taĢıyamazdınız. (O‟Connorve McDermott, 2008; 19 ve 20)Burada akla hemen Ģu soru gelmektedir. Böyle davranmak karĢı tarafı kandırmak mıdır? Bu sorunun cevabı yine NLP yazarlarından gelmektedir. Yazara göre: Bu, karĢıdaki kiĢiyi anlamak ve iki taraf için de kazançlı bir durum elde etmek için oluĢturulan bir sistemdir. Böylece iletiĢim kurmaya çalıĢtığınız insan için güven verici bir ortam oluĢturursunuz. AnlaĢıldığını fark eden kiĢide duygularını açıkça ifade eder. Yani bu sistemden kiĢisel bir menfaat sağlama amacı yoktur. (Adler ve Heather,2001:88 ve Özbay ve Erengil,2005:10)

KiĢisel geliĢim ve NLP ye göre bu uyum; Beden dili, Ses, Dil ve DüĢünme Tarzı, Ġnanç ve Değerler ve Deneyimlerde eĢleĢtirme yoluyla yapılır.

4.1.8.1. Beden Dili- DüĢünme Tarzı- Ses- Dil ve Ġnanç ve Değerlerdeki Uyum Yönünden

KiĢiler arası iletiĢimin eğitimdeki önemi yadsınamayacak kadar önemlidir. ġimdi bu bölümde de bu uyumun nasıl sağlanacağı ve eğitimdeki faydaları üzerinde durulacaktır. KarĢınızdaki kiĢiye uyum sağlamaya çalıĢtığınızda ona ilgi göstermiĢ olursunuz. KarĢınızdaki kiĢiye ve onun dünya anlayıĢına saygı gösterdiğinizi „ses ve beden uyumuyla‟ yapabilirsiniz. Böylece ilgi göstererek karĢınızdaki kiĢiye „kimlik düzeyinde‟ yaptığınız bir yardımda bulunuyorsunuz. Bu onunla yakınlaĢmanızı sağlar. Zaten baĢarılı iletiĢimcilerin uyum sağlamak için bu yöntemi hep kullanır. Bu yöntem belki bilinçli belki bilinçsiz herkes tarafından kullanılan bir yöntemdir. Böylece bireylerin kiĢisel geliĢim alanlarına uymuĢ oluruz. Bu durumu

örneklendirmek gerekirse, konuĢuyorken o oturuyorsa biz de otururuz o ayaktaysa biz de ayakta dururuz. Göz hizamızı ayarlamaya çalıĢırız. Böyle olmadığında kendimizi garip hissederiz. Yine bu uyum seçilen sözcüklerle de yapılmalıdır. Ġnsanların kendilerini anlatırken seçtikleri „sözcük ve deyimlere‟ dikkat ederek iletiĢim esnasında aynı sözcük ve deyimleri kullanmak gerekir. ĠĢte o an karĢınızdaki anlaĢıldığı hissedecektir.(O‟Connor ve McDermott, 2008:14-15-16-18)

Buraya kadar beden-ses ve sözcük seçimindeki uyumdan bahsettik. Fakat bazı yazarlara göre, sadece bedensel uyum kurmanınbazen iĢe yaramadığı durumlarda vardır. KarĢınızdaki insanla Beden ve sesle kurduğunuz benzerlik „davranıĢ‟ düzeyindedir. Ancak „Adalet, dürüstlük ve nezaket‟ gibi herkes tarafından kabul edilen „değerlerde‟ de uyum sağlamak gerekir. Böylece ortak değerler üzerinden bir uyum gerçekleĢmiĢ olur. Değerler konusunda uyum daha zor ve önemli iletiĢim durumlarında iĢe yarar. Değerler üzerinden kurulan bu uyumdan sonra artık beklenen davranıĢ değiĢikliğidir. Onun için Ģimdi yapılacak olan da „ kendinizle karĢınızdakini eĢleĢtirme‟ dir. EĢleĢtirme esnasında ayrıca karĢınızdakine rol gösterme ve rehberlik de yapmalısınız. Bu yöntem iletiĢime kapalı öğrencilerle ve çok hareketli öğrencilerle kullanılabilecek bir yöntemdir. Sizi, empati ve eĢleĢtirme yoluyla değiĢtirilmesi gereken durumlarıyla görünce iletiĢim tam anlamıyla gerçekleĢir. Bu esnada kullanmanın gereken cümle örnekleri Ģöyledir: “Tam olarak neler hissettiğinizi anlıyorum. Ben de kendimi aynı Ģekilde hissederdim” gibi bir ifade kullanın.(Adler ve Heather,2001: 90-91 ve101-102)

„Ġnsanın söylediğiyle yaptığı bir‟ olunca söylenen daha etkili olur. Öğretmenlerin, eğitimlerinin daha faydalı olması için kullanabilecekleri bu yöntem „kullanılan beden dili, ses tonu ve seçilen sözcükler‟ in uyumudur. Din eğitimi gibi soyut alanların olduğu bir alanda öğreticilerin beden dili, ses tonu ve seçtikleri sözcüklerin, kendi içerisinde bir bütün ve uyum sağlaması gerektiği gibi seçilen sözcüklerin öğrencilerin zihin yapısıyla da uyum içerisinde olması gerekir. Böylece eğitimcinin söylediği, öğrencinin zihninde yer edebilsin. Mesela Kuran-ı Kerimde Allah „kelime-i tevhid‟i anlatırken onu güzel söz olarak niteleyerek büyük, güzel meyve veren bir ağaca benzetmiĢ, kötü sözü de insanlar için sıkıntı veren bir ağaca benzetmiĢtir. (Ġbrahim Suresi, 14/24-25) Yani kelime-i tevhid kökleri sağlam, dalları

uzamıĢ meyve veren, insanlara fayda sağlayan bir ağaca benzetilmiĢtir. ĠĢte kelime-i tevhide de kalplere yerleĢtiğinde kiĢiye fayda verip kiĢinin davranıĢlarında etkisini gösterecektir. (Karaman ve vd, 2008: 315) ĠĢte soyut bir kavram Allah tarafından seçilen kelimeler ve yapılan benzetmeyle insanlara sunulmuĢtur.

Din eğitimi alanında „bedensel uyum‟ un kullanılacağı bir diğer nokta da Ġslam dinindeki Ģekilsel ibadetlerin öğretilmesidir. Bu uyum aynı zamanda davranıĢ düzeyinde bir değiĢiklik meydana da getirmesi beklenir. Hz Muhammed bir gün cemaatle namaz kıldıracağında minbere çıktı ve cemaatte ona uyarak namazını tamamladı. Hz Muhammed namaz sonunda cemaate dönüp, böyle yapma sebebim bana uymanızı sağlamak ve nasıl namaz kıldığımı size göstermek içindi dedi(Buhâri, Cuma, 26). ĠĢte Hz Muhammed‟in hareketlerini görerek müĢahede eden cemaat bu Ģekli ibadetin nasıl yapılacağını iyice kavramıĢ olmaktadır. Bu göstererek- uygulayarak bir öğretmedir. (Özbek, 1994: 215)

Din eğitimi alanında „sözcük uyumu‟ un kullanılacağı alana da örnek olarak „dua etmek‟ verilebilir. Çünkü duada herkes kendisinin de duymaktan hoĢlanacağı kelimeler kullanır. Özellikle kalıplaĢmıĢ dua cümleleri insanların kiĢisel alanlarına ulaĢmanızı sağlayacak ve iletiĢim böylece baĢlamıĢ olacaktır.

Uyum konusuna Hz Muhammed‟in hayatından da örnek sunulması gerekir. Bir din eğitimcisi olarak Hz Muhammed insanlarla uyumu çok güzel kurardı. O, insanlarla konuĢurken bütün bedeni ile onlara dönerdi. Onun hayatında beden dilini kullanarak insanlara anlatmak istediğini daha etkili Ģekilde anlattığına dair pek çok örnek vardır. Bunlardan birini örnek olarak verecek olursak "Ben ve yetime kol kanat geren kimse cennette böyle (yan yana) olacağız" buyurdu ve iĢaret parmağıyla orta parmağını gösterdi. (Buhari, Talak, 25)Hz Muhammed‟in beden dilini kullandığına bir diğer örnek de insanlarla tokalaĢması, tokalaĢırken karĢıdaki bırakmadan elini çekmemesidir.(K.Topçu, 2011;76)