Di÷er çalıúmalar

Pehlivan ve ark., (2006), sulu çözeltilerden Cu2+ ve Zn2+ iyonlarının ayrılmasını için uçucu kül ve úeker pancarı posası adsorbanlarının özelliklerini karúılaútırmıúlardır. Adsorpsiyon üzerine baúlangıç pH’ı, adsorban miktarı, baúlangıç metal iyonu konsantrasyonu ve zaman gibi parametrelerin etkisini incelemiúlerdir. Adsorpsiyon prosesinin oldukça hızlı oldu÷unu ve 60 dakika gibi kısa bir sürede dengeye ulaúıldı÷ını görmüúlerdir. ùeker pancarı posasının Cu2+ ve Zn2+ iyonları için adsorpsiyon kapasitesi sırasıyla 30,9 (pH=5,5’da) ve 35,6 (pH=6’da) mg g-1 olarak bulunmuútur. Uçucu kül için ise Cu2+ ve Zn2+ iyonları için adsorpsiyon kapasitesi sırasıyla 7,0 (pH=5,0’de) ve 7.84 (pH=4’de) mg g-1 olarak bulunmuútur.

Sharma ve Forster, 1994 (2), bataklık yosunu turbası, kompost, aktif karbon ve yaprak küfü adsorbanlarını çözeltilerden Cr6+ iyonlarının ayrılması iúlemlerinde kullanmıúlardır.

Weltrowski ve ark., (1996), asidik çözeltilerdeki metal iyonlarının tutmak için, çitosan bazlı adsorbanların Cd2+, Zn2+, Ni2+, Pb2+,Cu2+, Fe3+ ve Cr3+ a÷ır metallerini sorpsiyon özelliklerini incelemiúlerdir.

Chu (2002), karides kabuklarının metal tutma kapasitesini Cu2+ iyonu ile de÷erlendirmiútir. Kabuklu hayvan kabukları yaklaúık 10–55 % çitin içerir. Çitin deasetilleme yöntemi ile karides kabuklarındaki çitini (2-N-asetamino-D- Glikopiranoz monomerlerinden oluúmuútur) çitosana dönüútürdü. Baúlangıç konsantrasyonuna, pH’a, temas süresine, adsorban dozajına ba÷lı olarak adsorpsiyon incelendi ve bu parametrelerin her birinin artmasıyla, dengeye gelene kadar adsorplama miktarının arttı÷ı görüldü. Denge ve kinetik çalıúmalarını yapılmıútır.

Bailey ve ark., (1999), pahalı metotların yerine; lignin, çitosan, yün, pamuk, a÷aç kabu÷u, uçucu kül, alg, deniz yosunu gibi düúük maliyetli adsorbanları kullanarak çözeltilerden a÷ır metal uzaklaútırmayı araútırmıúlardır. Do÷al maddelerin ve bazı endüstriyel atık ürünlerin a÷ır metal sorpsiyonu için yüksek kapasiteye sahip olabilece÷ini göstermiúlerdir.

Tare ve ark. (1992), tarafından yapılan çalıúmada, Cd2+ ve Cr3+ gibi a÷ır metaller için çözünen ve çözünmeyen niúasta ksantatının giderim verimleri karúılaútırılmıútır. øúlem kolaylı÷ı ve adsorpsiyon kapasitesi bakımından çözünmeyen niúasta ksantatının performansı daha iyi bulunmuútur.

Nakano ve ark. (2001), Cr6+ iyonlarını birçok polihidroksifenil grubuna sahip do÷al bir polimer olan tanen kullanarak gidermiúlerdir. Maksimum adsorpsiyon kapasitesi 287 mg g1- olarak bulunmuútur.

Romero-Gonzales ve ark., (2001), deniz yosunu atı÷ını adorban olarak kullanarak, kadmiyumun biyosorpsiyon mekanizmasını incelemiúlerdir. Kadmiyumun deniz yosununa tutulması pH ba÷ımlı olup, optimum sorpsiyon pH 6– 8 aralı÷ında gerçekleúmiútir. Kadmiyum adsorpsiyonu iyon de÷iútirme mekanizması ile gerçekleúmektedir.

Vieira ve Volesky (2000), biyokütle olarak deniz yosunu, bakteri türleri ve mantarların kimyasal yapıları ve a÷ır metal biyosorpsiyonu özellikleri üzerine çalıúmıúlardır. Hücre duvarlarındaki selüloz lifleri, protein molekülleri, polisakkarit molekülleri ve çitin molekülleri gibi yapıların metal ba÷lanmasında etkili oldu÷unu kabul etmiúlerdir. Bu yapılar hidroksil, karboksil, tiyoeter, sülfat, amin, amid, fosfat, fosfodiester vb. gruplarını içerir. Belirli bir biomas ile belirli bir metal biyosorpsiyonu için verilen herhangi bir grubun önemi, biyosorban maddelerindeki bölge sayısı, bölgelere eriúilebilirlik, bölgenin kimyasal durumu (uygunluk), ve bölge ve metal arasındaki yakınlık (mesela ba÷lama kuvveti) gibi faktörlere ba÷lıdır. Metal seçimlilik dizileri de bu nedenle biraz de÷iúebilir. Do÷al adsorbanın aktif kullanım için bazı iúlemlerden geçmesi gerekti÷ine de÷inmiúlerdir. Bunlar sırası ile yıkama, boyult küçültme, granüler ya da toz hale getirme, kimyasal muamele gibi iúlemlerdir. Sonuç olarak biyosorpsiyon, a÷ır metallerle kirletilmiú çevreyi temizlemek için çözümlerden birisidir.

Marques ve ark., (2000), bira fabrikası atıklarını adsorban olarak kullanarak sulu çözeltilerden Cu2+, Cd2+ ve Pb2+ iyonlarının adsorpsiyonunu çalıúmıúlardır. Adsorpsiyonun ortam pH’ına ba÷ımlı oldu÷unu bulmuúlar, yüksek pH’arda metal iyonlarının çökmeye baúladı÷ını göstermiúlerdir.

Dakiky ve arkadaúları (2002), düúük-maliyetli adsorbanlarla atık sulardan Cr6+’nın uzaklaútırılmasını incelediler. Yün, zeytin atıkları, bıçkı tozu, çam i÷neleri, badem kabukları, kaktüs yaprakları ve turbayı adsorban olarak kullandılar. Ayırma iúleminin seçicili÷ine ve hassasiyetine pH, temas süresi, metal konsantrasyonu, adsorbanın do÷ası ve konsantrasyonunun etkisini incelediler. Yün kullanıldı÷ı zaman hız sabiti en yüksek ve kaktüs yaprakları kullanıldı÷ı zaman en düúük de÷eri verdi.

Cr6+ için en iyi adsorplanma pH’sı tüm adsorbanlar için yaklaúık 2 olarak bulunmuútur. Cr6+ adsorban üzerine anyonik olarak tutundu÷u için yüksek pH larda adsorplama çok düúüktür. pH 2’de Cr6+’nın dominant hali HCrO42- dir ve bu nedenle

pH 2’de Cr6+ adsorplanması seçicidir. Adsorplama kapasitelerini yün, zeytin atıkları, bıçkı tozu, çam i÷neleri, badem kabukları, kaktüs yaprakları ve turba için, sırasıyla; 41,15; 33,44; 15,82; 21,50; 10,62; 7,08 ve 6,78 mg g-1 olarak Langmuir izoterminden bulunmuútur.

Ba÷ ve ark. (2000), tarafından metakrilik asitle aúılanmıú polietilenterefitalat fiberlerle çinko, kadmiyum, kobalt ve nikel iyonları adsorplandıktan sonra, alevli atomik absorbsiyon spektrometresiyle bu metallerin tayini gerçekleútirilmiútir.

Hirata ve ark. (2000), on-line önderiútirerek ICP-MS ile deniz suyunda toplam krom ve Cr3+ tayinini gerçekleútirmiúlerdir. øminodiasetat reçine, Muromac A–1, ile yapılan kolon, pH 3’te deniz suyundaki Cr3+’ü konsantre etmede kullanılmıútır. Toplam krom, pH 1,8’de 2 mM hidroksilamin çözeltisiyle Cr6+ Cr3+’e indirgendikten sonra tayin edilmiútir. Su numunelerinde maksimum tutulma pH 2,7– 5,0 arasında olmuútur.

Krishna ve ark. (2000), kuaterner amin, hekzadesiltrimetilamonyum (HDTMA) bromürle geliútirilmiú montmorillonit killeriyle sulu çözeltiden inorganik +6 de÷erlikli krom anyonik türlerin uzaklaútırılmasını kesikli kap adsorpsiyon metodu gerçekleútirmiútir. Cr6+ türlerinin sorbsiyonu pH, temas süresi, adsorbat konsantrasyonu ve sıcaklı÷ın fonksiyonu olarak gerçekleútirilmiútir. Cr6+ türlerinin sorbsiyonu için adsorban kapasitesi Langmuir sorbsiyon izoterm sonucundan de÷erlendirilmiútir. Montmorillonit kil üzerinde yüzey sorpsiyonu ve modifiye kille Cr6+ sorpsiyonu için termodinamik parametreler ('Hq, 'Sq ve 'Gq) de÷erlendirilmiútir.

Yabe ve Oliveira (2003), endüstriyel atık sularında bulunan metallerin kum, silika, kömür ve alümina kullanılarak giderilmesi çalıúmaları incelenerek yorumlamıúlardı.

Borah ve Senapati, (2006) tarafından, sulu çözeltilerden Cd2+ iyonu uzaklaútırması pirit minerali ile yapılmıú, denge süresi, çözelti pH’ı, baúlangıç Cd2+ iyonu konsantrasyonu, partikül büyüklü÷ü ve sıcaklık gibi fizikokimyasal faktörlerin kesikli kap deneylerine etkisi araútırılmıútır. Denge zamanı 30 dakika ve optimum

pH 6 olarak bulunmuútur. Partikül büyüklü÷ü arttıkça % sorpsiyon azalmıútır ve adsorpsiyon prosesi Freundlich izotermi ile uyum içerisindedir.

Kadirvelu ve ark. (2001), hindistan cevizi liflerinden hazırlanan aktif karbon üzerine adsorbsiyonla endüstriyel atık sulardan toksik metallerin Hg2+, Pb2+, Cd2+, Ni2+ ve Cu2+ uzaklaútırmasını çalıúmıúlardır. pH 2’den 6’ya arttıkça % adsorpsiyon artmıú, pH 10’a kadar sabit kalmıútır. Metal iyonlarının adsorpsiyon mekanizması iyon de÷iúimi olarak görülmektedir.

Teker ve ark. (1999) tarafından, pirinç kabuklarından hazırlanan aktif karbonun (ACRH) üzerine sulu çözeltilerden Cu2+ ve Cd2+’un tutulması, pH, aktif karbon miktarı, temas süresi, baúlangıç metal konsantrasyonu ve çözelti sıcaklı÷ına ba÷ımlılı÷ı araútırılmıútır. Freundlich ve Langmuir izotermleri çizilerek, termodinamik parametreler hesaplanmıú, sulu çözeltilerden Cu2+ ve Cd2+’un adsorpsiyonun da ekzotermik oldu÷u görülmüútür.

ùencan (2001), tarafından fındık ve kayısı çekirdeklerinin kabuklarından üretilmiú olan granül aktif karbonlar (FGAC ve KGAC) kullanılarak sulu çözeltilerden nikel iyonları giderilmiútir. Piyasadan temin edilen bir ticari aktif karbon (TGAC) ile üretilmiú olan karbonların adsorpsiyon kapasiteleri karúılaútırılmıútır. Nikel adsorpsiyonunda kullanılan her bir karbon (kayısı çekirde÷i ve fındık kabu÷undan üretilen) için; adsorban miktarının artması ile nikel giderim veriminin arttı÷ı; kullanılacak optimum adsorban miktarının 0,75–1,50 gram arasında oldu÷u ve 0,75 gramın altındaki adsorban miktarında nikel giderim veriminin düúük oldu÷u tespit edilmiútir.

Sule ve Ingle (1996), otomatik iki kolon iyon de÷iútirici sistemle kromun türleme tayinini gerçekleútirmiútir. Cr3+’lerin katyon de÷iútiriciyle ve Cr6+ türlerinin anyon reçineyle tutulma prensibine dayalı iki kolon yapılarak maksimum tutmanın pH 4.0-4.5’te gerçekleúti÷i görülmüútür. Çeúme suyunda ve hümik asit çözeltilerinde Cr3+ türlemesi çalıúılmıú ve çeúme suyunda Cr3+ ve Cr6+’ya rastlanmamıútır.