Ders Planları ve Mikro-öğretimin Analizi

Ders planlarının ve bu planlara ait mikro-öğretim sırasında alınan gözlem notlarının analizinde kullanılan herhangi bir yöntemin plan içeriğinde belirtilmiş olması ve/veya ders sürecinde gözlemlenmiş olması bu yöntemin kullanıldığına ilişkin geçerli kanıt olarak kabul edilmiştir. Ders planlarının hazırlanma süresi araştırmacının öğretmen adaylarına yapmış olduğu mentorluk ile tamamlanmıştır. Araştırmacı planlamaları özellikle bilimin doğasını ders içeriğiyle bütünleştirme açısından değerlendirme yapmıştır. Örneğin kullanılan ifadelerin uygunluğu, sorulan soruların içerikleri ve soruluş şekilleri, ders planına etkinliklerin yazılması, bilimin doğasının doğru vurgulanması gibi konularda öğretmen adaylarına açıklamalı dönütler vermiştir. Araştırmacı tarafından hazırlanmış bir ders planına verilen örnek dönütler Şekil 8’de yer almaktadır.

Şekil 8. Araştırmacının bir ders planlarına vermiş olduğu örnek dönütler

Mikro-öğretim sırasında ders planlarının gözlemciler tarafından değerlendirilmesi için de kullanılacak ölçütler belirlenmiş, içerik ve sunuş bu ölçütler temelinde yürütülmüştür. Her bir yöntem için belirlenen temel ölçütler Tablo 13 ve Tablo 14’te sunulmuştur. Bağlam temelli ders içeriğini belirleme formu hazırlanırken Tekbıyık’ın (2010) çalışmasından yararlanılmıştır. OBYM ders içeriğini belirleme formu hazırlanırken de Çepni, Özmen ve Bakırcı’nın (2012) birlikte yapmış oldukları çalışmadan yararlanılmıştır.

98

Tablo 13. Bağlam Temelli Ders İçeriğini Değerlendirme Formu

Değerlendirme Maddeleri TY OY KY Y G

1 Konular gerçek yaşamdan verilen örneklerle başladı.

2 Materyal fen öğrenmenin, bir ihtiyaç olduğunu öğrenciye hissettirdi. 3 Kavramlar, gerçek yaşamla ilişkilendirilerek sunuldu.

4 Etkinlikler, öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları olayları derste edindikleri bilgileri kullanarak yorumlayabilmelerine olanak verdi

5 Öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları problemlere, derste edindikleri bilgileri kullanarak çözüm bulabilmesine olanak verildi

6 Öğrencilerin, bilimin toplumsal öneminin farkına varmaları sağlandı.

7 Konuların ilişkilendirildiği bağlamlar, öğrencilerin günlük yaşamlarından ya da sosyo-kültürel çevrelerinden seçilmiştir.

8 Öğrencilerin edinecekleri bilgi ve becerileri nasıl ve niçin kullanacaklarını anlamalarına imkân verildi.

9 Kullanılan bağlamlar, öğrencilerin derse olan ilgi ve motivasyonlarını artırıcı nitelikteydi

10 Öğrencilerin bilim ve teknoloji arasındaki ilişkiyi anlamaları sağlandı. 11 Bilim insanının karakteristik özelliğini (bilimde öznellik) vurguladı. 12 Bilimsel bilginin değişebilir doğasını vurguladı.

13 Gözlem ve çıkarım arasında ki farkı vurguladı.

14 Bilimsel bilgi deney ve gözlemlerden elde edilmiş kanıtlara dayanır. 15 Bilimsel bilginin yaratıcı doğasından bahsetti.

16 Bilimsel teoriler ve kanunlarla ilgi bilgi verdi.

17 Bilimsel bilginin sosyal ve kültürel yapısından bahsetti.

Y: Yetersiz KY: Kısmen yeterli OY: Oldukça Yeterli TY: Tamamen Yeterli G: Gözlenmedi

Tablo 14. OBYM Ders İçeriğini Değerlendirme Formu Dersin

aşaması Değerlendirme maddeleri TY OY KY Y G

K eşfe tme ve Sın ıf la n dır ma

Öğrencinin ön bilgilerini ortaya çıkaran etkinlik uygulandı. Öğrencinin dikkati konuya çeken etkinlik uygulaması yapıldı. Öğrenciler bilimin doğası hakkında haberdar edildi.

Öğrencilerim konuyla ilgili anlayışlarının (kavram yanılgılarının) belirlenmesine yönelik etkinlik yapıldı.

Öğrencilerin kendilerinin ve arkadaşlarının bilgilerinin farkına varması sağlandı. Ya pıl and ırma v e M üza kere E tme

Öğrencilerin kendi bilgilerini denedikleri, gözlem yaptıkları, deneyim kazandıkları ve bilgiyi keşfetmeleri sağlandı.

Öğretmen bu aşamada rehberlik eden kişi oldu.

Bilginin zihinde oluşturulması öğretmen-öğrenci ve öğrenci-öğrenci etkileşimi sürecinde gerçekleşen paylaşımlar sayesinde gerçekleşti.

Öğrenciler bilginin sadece deney, gözlem, ispatlama ve kuşku gibi bilimsel metotlara dayalı bir şekilde değil aynı zamanda görüşme, paylaşma, müzakere etme gibi sosyal boyutlarla da ortaya çıkarılabileceğinin farkına vardı. Öğrencilerin öğrendikleri kavramları kullanabilecekleri projeler, problem çözme veya laboratuar uygulaması gibi etkinlikler kullanıldı.

T ra ns fer et me ve G eniş let me

Öğrenilen bilgiler diğer disiplinlerle veya kavramlarla ilişkilendirilerek yeni durumlara uygulamasını sağlayan etkinlik yapıldı.

Öğrenciler gruplar halinde problem çözme etkinlikleri veya günlük hayattan verilen gerçekçi senaryolar üzerinde çalıştı.

Öğrenciler çözüm ararken, bilgi, teknoloji, toplum ve çevre arasındaki etkileşimi ortaya çıkarmak için eleştirel düşünce yapısını kullandı. Teorik anlamda elde edilen bilgiler zihinde anlamdırılmış olup bu aşamada oluşan bu anlam teknolojideki ve toplumdaki uygulamaları kullanılır.

FTTÇ ilişkileri ortaya çıkarıldı. Bu sayede öğrenilenle gerçek yaşam durumları arasında sağlam bir ilişki kurması sağlandı.

99 Tablo 14.’ün devamı

Dersin

aşaması Değerlendirme maddeleri TY OY KY Y G

Ya ns ıt ma v e Değ er lendi rme

Öğrenciler diğer aşamalardaki bilgilerini değerlendirerek, bilginin farkına varması sağlandı.

Öğrenciler sınıfta daha önceden karşılaşmamış oldukları durumlara öğrendikleri yeni bilgileri transfer etmesi sağlandı.

Değerlendirmeler öğrencilerin bilimsel bilgilerinin yanı sıra bilimsel araştırma becerilerini, davranışlarını, tutumlarını, inançlarını ve sosyal becerilerini de ölçmeye yönelikti.

Alternatif ölçme değerlendirme teknikleri ile öğrencilerin kavramsal düzeydeki bilgilerini ve kavramsal değişimlerini ölçme hedeflenmişti.

B

ilim

in Do

ğa

sı Bilim insanının karakteristik özelliği (bilimde öznellik) vurguladı. _{Bilimsel bilginin değişebilir doğası vurguladı.} Gözlem ve çıkarım arasında ki farkı vurguladı.

Bilimsel bilgi deney ve gözlemlerden elde edilmiş kanıtlara dayanır. Bilimsel bilginin yaratıcı doğasından bahsetti.

Bilimsel teoriler ve kanunlarla ilgi bilgi verdi.

Bilimsel bilginin sosyal ve kültürel yapısından bahsetti.

Y: Yetersiz KY: Kısmen yeterli OY: Oldukça Yeterli TY: Tamamen Yeterli G: Gözlenmedi

Bu ölçütler çerçevesinde öğretmen adaylarının bunları ne kadar dikkate alarak hazırlandıkları belirlenmiştir. Aynı zaman da daha az ve daha çok kullanılan ölçütlerin saptanması hedeflenmiştir. Araştırmacı ve gözlemci tarafından 100 üzerinden genel bir puanlama yapılmıştır. Daha sonra Kim ve arkadaşları (2005) tarafından belirlenen kriterlerden yararlanarak öğretmen adaylarının ders planları ve mikroöğretim süreci bütün olarak bilimin doğasını içeriğe aktarırken dikkat ettikleri açısından 5 farklı seviye bazında ikinci bir değerlendirmeye tabi olmuştur.

Birinci seviye: bu seviyedeki öğretmen adaylarının planlamalarında bilimin doğasına yer

verdiklerini ancak içerikle ilişkilerinde zayıf, yetersiz kaldıklarını ifade etmektedir. Ayrıca bu seviyedeki öğretmen adaylarının bilimin doğasını doğrudan-derin düşündürücü yaklaşıma uygun olmayarak, dolaylı yaklaşımla sunmaya çalıştıkları belirlenenler için kullanılmıştır. Tablo 14 de bu seviyelerin içeriğiyle özeti yer almaktadır.

İkinci seviye: bu seviyedeki öğretmen adaylarının planlamalarında bilimin doğasına yer

verdiklerini ancak içerikle ilişkisinde zayıf, yetersiz kaldıklarını ifade etmektedir. Ancak bu öğretmen adayları bilimin doğasını mikroöğretim sırasında didaktik (öğretici, eğitici, bilgi verici) olarak anlattıkları belirlenenler için kullanılmıştır.

Üçüncü seviye: Bu seviye ders planlarında bazı etkinliklerde bilimin doğası

ilişkilendirmesini doğru yapan, ancak bunu mikro-öğretimde uygulamada başarılı olamayanları ifade etmektedir. Bu öğretmen adayları fen içeriğine odaklanarak bilimin

100

doğasını etkinlikle bütünleştirmeden, etkinlik sonrasında didaktik olarak açıklamalar yapanları da kapsamaktadır. Yani öğrencilerin bilimin doğası ile ilgili açıklama yapmalarına fırsat tanımadan öğretmenin tanımlamalar yapmasıdır.

Dördüncü seviye: bu seviyede öğretmen adayları bazı etkinliklerde bilimin doğası

özelliklerini içeriğe yansıttığı, bazılarında yansıtmadığını ve etkinlik bitiminde yine etkinlik yoluyla tartışmalar yapmasını ifade etmektedir. Mikroöğretim sürecindeki uygulamaların da doğrudan-derin düşündürücü yaklaşımına uygun olarak yapılmasıdır.

Beşinci seviye: bu seviyede öğretmen adayları tüm etkinlikler sırasında bilimin doğası

özelliklerini içeriğe yansıtmış olmasını ve etkinlik bitiminde yine etkinlik yoluyla mikroöğretim sürecini tartışmalar yaparak yürütmesini ifade etmektedir.

Ders planları ve mikroöğretim süreci bütün olarak bilimin doğasını içeriğe aktarılması açısından sunulan bu 5 farklı seviyeye ait özet bilgiler Tablo 14’te sunulmuştur.

Tablo 15. Ders Planı ve Mikroöğretim Değerlendirmesi

Seviye

Ders Planı Mikroöğretim

Zayıf ilişkilendirme Bazı etkinliklerde doğru ilişkilendirme Tüm etkinliklerde doğru ilişkilendirme

Dolaylı Didaktik Doğrudan

1.Seviye  

2.Seviye  

3.Seviye  

4.Seviye  

5.Seviye  