Deri Ev ve Giyim Aksesuarları

Deri, kullanıĢlılığı ve koruyucululuğu nedeniyle birçok eĢya ve aksesuar yapımında kullanılmaktadır. Ayrıca süslemede farklı malzemelerle birlikte çeĢitli Ģekillerde karĢımıza çıkmaktadır (Özdemir, 1996:4).

Deri sanatı, eski zamanlardan beri, Türklerin kullandıkları sanatların baĢında gelmektedir. Türkler eğer, baĢlık, at takımlarını ve araba koĢumlarını deri, kösele ve meĢinden yapmıĢlar bunları üstün ve güzel bir sanat anlayıĢıyla iĢlemiĢlerdir. GeliĢtirdikleri üstün teknikleri kapı perdeleri, sandık, hurçlar, sofra altları, kılıflar, nalın, terlik, eldiven çanta, kemer, çizme, baĢlık, elbise, kitap kapları ve mobilyaların süslemelerinde de kullanmıĢlardır.

Deri ev aksesuarları bir evin içini, bir salonu, odayı renklerle, Ģekilleri birbirleriyle bağdaĢtırarak ortama ahenk vermek amacıyla kullanılmaktadır. Günümüzde deri ev aksesuarları yapımında genellikle deri, mask, yastık, masa örtüsü, abajur, içki ĢiĢesi vb. gibi ürünlerin yapımında kullanılmaktadır. Deri giyim aksesuarları ise bilhassa kadının yaradılıĢında var olan süslenme güdüsü ve güzel görünme gereksinmesini karĢılamak için kullanılmaktadır. Ġnsanların iyi ve zevkli giyime yönelmeleri, giyimin tamamlayıcı aksesuarları kemer, çanta, ayakkabı, Ģapka, eldiven, takının vb. önemini her geçen gün artırarak, bu konudaki rolünü yadsınamaz hale getirmiĢtir.

Deri Aksesuarlar

Giyim Aksesuarları Ev Aksesuarları

Çanta (bay,bayan,evrak) Kemer Takı(bilezik,kolye, küpe) Anahtarlık ve sigaralık Para cüzdanı Silah kılıfı Yastık Minder Masa örtüsü Kitap kılıfı Pano Abajur ve abajur ayağı Kalemlik Fotoğraf çerçevesi Mask T

Ev Aksesuarları

Çerçeve, büro malzemesi , pano, bardakaltlığı, yastık, likör takımı, minder mask, kitap kılıfı, tepsi, nazarlık, gazetelik, saat, tavla takımı, sandık, çanak,

abajur ayağı, masa örtüsü vb. gibi ürünler. Giyim Aksesuarları

Kemer, saç tokası, kolye, baĢlık, bilezik, para cüzdanı, çanta, sigaralık, evrak çantası, sandalet, silah kılıfı, çarık, gözlük kılıfı vb. gibi ürünler.

3.3.4 Deri Ürünlerin Yapımında Kullanılan Araçlar

Deri tekniklerinde kullanılan araçlar, el aletleri ve makineler olmak üzere iki bölümde incelenir.

3.3.4.1 El Aletleri

Bir iĢte veya bir sanatta kullanılan el araçlarına verilen isimdir.Ġnsan aleti çalıĢtıran-harekete geçiren güçtür. BaĢlıca el aletleri Ģunlardır.

Ayarlı Zımba (Çarklı Zımba) : Çanta, kemer, ayakkabı vb. yapımında deriye istenilen büyüklükte delikler açmada kullanılan ve bir eksenin döndürdüğü, penseye benzer araç. Deride özellikle kenar birleĢtirme ve deri yüzey süslemelerde kullanılır(Gökçesu, 2002:21).

Biz: Deri iĢlerinde dikiĢ yapılırken iğne geçirilecek yeri delmek için kullanılan, ağaç saplı, ucu sivri, çelikten yapılmıĢ bir alettir (Tekin, 1993:51-56).

ġekil 3 : Biz

Bıçak: Bir sap ve ona bağlı madeni bölümden oluĢan araç (Gökçesu, 2002:22).

ġekil 4: Bıçak

Bileği TaĢı: Kesici araçları bilemeğe yarayan ince taneli çok sert bir taĢ(Gökçesu, 2002:22).

Çekiç: Çivi çakmak, madenleri dövmek, Ģekil vermek iĢlerde kullanılan, bir sap ile dövecek madeni bölümden oluĢan araç(Gökçesu, 2002:23).

ġekil 6: Çekiç

Çelik Cetvel: Üzerinde ölçü birimleri iĢaretlenmiĢ, çelik metalden yapılmıĢ, uzunluk ölçmeye yarayan ve deriyi düzgün kesmede kullanılan alettir.

Çelik Kalem: Deri yüzeyi süslemede kullanılan, uç kısmının yüzeyi çeĢitli kabartma desenlerle bezenmiĢ metal çubuk(Gökçesu, 2002:23).

ġekil 7: Çelik Kalem

Delgi Zımba: Tahta, taĢ, deri vb. üzerinde delik açmaya yarayan, çekiçle vurularak kullanılan çelik alet (Gökçesu, 2002:24).

Deri Kesim Bıçağı (Falçata) : Metal bir yay ve çelik bıçaktan oluĢmuĢtur. Deri kesim iĢlerinde kullanılır. Yaylı kısmın sivri ucu, çizim ve yüzey süslemelere de kullanılır(Gökçesu, 2002:24).

ġekil 9: Deri Kesim Bıçağı (Falçata)

Deri TıraĢ Bıçağı: Tek parçadan oluĢan bir ucu yuvarlak, diğer ucu keskin çelik bıçak. Kalın derilerin kesiminde ve inceltme(tıraĢlama) iĢlemlerinde kullanılır(Gökçesu, 2002:24).

ġekil 10: Deri TıraĢ Bıçağı

Eğe: Bıçakların açma, bileme iĢlemlerinde kullanılan yüzü çizgi çizgi, sert, ensiz, ağaç saplı çelik araç(Gökçesu, 2002:2).

ġekil 11: Eğe

Masat: Bıçakların bileme iĢleminden sonra, bıçakta kalan çapakların temizlenmesinde kullanılan araç(Gökçesu, 2002:25).

Fermuar Açacağı : Çanta klipslerinin ağzını açmada kullanılan bir tür kıskaç(Gökçesu, 2002:24).

ġekil 13: Fermuar Açacağı

Fermuar Kapatacağı (Basabas) : Klips çantaya geçirildikten sonra klipsi sıkıĢtırma aleti(Gökçesu, 2002:25).

ġekil 14: Fermuar Kapatacağı (Basa bas)

Fermejüp, Zımba(Açık-Kapalı) Basma Aleti: Zımba ile açılan deliklere yerleĢtirilen ve birbirine geçerek tutturuldukları kenarı kapamaya yarayan erkek ve diĢi iki parçadan oluĢan madeni yada plastik tutturucuyu sıkıĢtırmaya yarayan alet (Gökçesu, 2002:26).

Kemik: SertleĢtirilmiĢ yumuĢak derilerin kenarlarının kıvrılmasında kullanılır (Gökçesu, 2002:27).

ġekil 16: Kemik

Kargaburnu: Tel bükmede kullanılan, uçları düz, yarımay veya yuvarlak koni biçiminde olan ve küçük elle tutulması zor cisimleri tutmaya yarayan metalden bir tür kıskaç(Gökçesu, 2002:27).

ġekil 17: Kargaburnu

Keski: DeğiĢik biçimleri olan, çelikten yapılmıĢ, ağaç, taĢ, metal, deri vb. üzerinde delik ve kanallar açmaya ve kesmeye yarayan, üzerine çekiçle vurarak yürütülen araç(Gökçesu, 2002:27).

ġekil 18: Keski

Kauçuk: Bazı petrol atıklarının birleĢimiyle elde edilen, üzerinde deri kesimleri yapılan plaka halinde satılan siyah, beyaz ve kirli sarı renkleri mevcut olan dayanıklı esnek maddedir(Gökçesu, 2002:27).

Maket Bıçağı: Kâğıt deri vb. malzemelerin kesiminde kullanılan, değiĢik boyları mevcut olan, keskin kısmı köreldikçe ucu kırılarak yenilenen bir araçtır (Gökçesu,2002:28).

Mala: Çanta ağızlarını klipse yerleĢtirmeye yarayan, yassı demir ve tahta bir saptan oluĢan, uçları genellikle kare ve üçgen Ģeklinde olan araçtır(Gökçesu,2002:28).

ġekil 20: Mala

Makas: Bir eksen çevresinde hareket edebilecek Ģekilde çapraz olarak birleĢtirilmiĢ, iki kol arasına yerleĢtirilmiĢ her hangi bir Ģeyi kesmeye yarayan araç(Gökçesu,2002:28).

ġekil 21: Makas

Oyma Kalem: Metal uç ve tahta sap olarak iki parçadan oluĢan bir araçtır. Deri yüzeyini süslemede, deseni kazıma, kaldırma, oyma iĢlemlerinde kullanılır(Gökçesu,2002:29).

ġekil 22: Oyma Kalem

Pense: Telleri kıvırmaya, küçük vida ve somonları sıkıĢtırmaya, çıkar- maya yarayan çeĢitli biçim ve büyüklükte kıskaç(Gökçesu,2002:29).

Pergel: Yay ve çember çizmekte ve ölçmekte kullanılan birer ucunda birbirine eklenmiĢ iki metal çubuktan oluĢan ölçü ve çizim aracı (Gökçesu,2002:29).

ġekil 24: Pergel

Rulet: Döndürüldüğünde sıralı izler bırakan, saplı, diĢli küçük demir çark(Gökçesu,2002:29).

ġekil 25: Rulet

Tel Kesme Pensi: Metalden yapılmıĢ çubuk ve levhaları kesmeye yarar. Ġnce kalın telleri kesen çeĢitli boyları mevcuttur(Gökçesu,2002:30).

ġekil 26: Tel Kesme Pensi

Tornavida: Çelik uçlu olan bir alet vidaları döndürüp yürütme k için baĢlarındaki kentiğe uygulanır. Ucu yassı ve düzdür(Gökçesu,2002:30).

ġekil 27: Tornavida

Tokmak: Ağaçtan yapılmıĢ, baĢları lastikli veya lastiksizdir. .

Yuvarlak Demi (MuĢta) : Sarı ve beyaz metalden yapılmıĢ, yapıĢtırıcı sürülen derilerin kıvırma ve dövme iĢlemlerinde kullanılır(Gökçesu,2002:30).

ġekil 29: Yuvarlak Demi (MuĢta)

Fırça: Derilerin yüzeylerine yapıĢtırıcı (solüsyon) sürmede, boyamada ve parlatmada kullanılır. Suluboya, yağlıboya, ayakkabı fırçası gibi çeĢitleri vardır(Gökçesu,2002:31).

ġekil 30: Fırça

Deri DikiĢ Ġğneleri : ÇeĢitli büyüklükte, bir ucu keskin diğer ucu delikli çelik alet. Deri ve kürk dikiminde kullanılır. Ġğnelerin uçlarının keskin olması, deriyi yararak iğnenin batmasını kolaylaĢtırır. Aynı zamanda deriye zarar vermeden dikmeyi sağlar.

Saya Ġğnesi: Bir ucu sivri, diğer ucu yuvarlak ve delikli, büyük çelik iğne. Zımba veya biz ile delinmiĢ derilerin süs dikiĢlerinde ve ayakkabı el dikiĢlerinde kullanılır(Gökçesu,2002:31).

3.3.4.2 Makineler

Deri iĢlerinde pek çok makine kullanılmaktadır. Makinelerin yardımıyla kesme, inceltme, boyama, birleĢtirme, süsleme ve fermejüp, zımba gibi iĢlemleri daha kolay, pratik ve hızlı yapılmaktadır.

Deri dikiĢ makinesi, parçaları birleĢtirme ve süs dikiĢ yapma amacıyla kullanılan motorlu sanayi tipi makinelerdir (Gökçesu, 2002:33-38).

Kollu Çanta DikiĢ Makinesi: Çantalarda kenar birleĢtirme, astarlama ve dikiĢlerle yüzey süslemelerde kullanılmaktadır. DeğiĢik aparatlar takılarak iĢlemler kolay, pratik, hızlı ve daha düzgün yapılmaktadır.

Deri TıraĢ Makinesi: Derilerin kalın kısımlarını inceltme amacıyla, tersinin tıraĢlanmasında kullanılan sanayi tipi makinelerdir.

ġerit Makinesi (Sırım, Kemer) : Bu makinede birçok iĢ yapılabilir. Örneğin; Sırım kesimi, kemer kesimi, çanta sapı kesimi ve benzerleri yapılabilir. Makinenin bıçakları istenilen kalınlığa ayarlanarak kesim yapılır.

Giyotin Makinesi: ÇeĢitli boyları mevcuttur. Deri tabakalarının istenilen Ģekilde ve ölçüde kesmek için kullanılır. Aynı zamanda kemer kesimi yapılır. Küçük giyotin ise cüzdan kenar kesimlerinde kullanılır.

Deri Kıvırma Makinesi: Deri ürünlerinde çeĢitli süslemelerde, biyelerin hazırlanmasında kullanılır. Bu makineler deri, vinleks, kağıt, bez ve benzeri malzemelerin kenarlarının hızlı ve kolay bir Ģekilde kıvrılmasına yardımcı olur.

Baskı (Arma) Makinesi: Renkli Ģeritler, yaldızlar dahil deri, vinleks, nubuk, kösele ve en zorlu malzemeler üzerine damgalama baskı, iĢaretleme yapar.

Deri SıkıĢtırma Silindiri: YapıĢtırıcı sürülen derilerin astarlanmasında, düzgünleĢtirilmesinde ve yapıĢtırılmasında kullanılır.

Mahat Makinesi: Bu makine iç mahat ve dıĢ mahat olarak ikiye ayrılır. Ġç mahat, deri parçasına astarı düzgün yapıĢtırmak için basılır. DıĢ mahat bitmiĢ cüzdanda güzel görünüm elde etmek için kenarlara basılır.

Makine pedallıdır, sıcaklık ayarı yapılarak pedala basılınca plaka aĢağı iner ve deride iz bırakır. Derinin kaymamasına dikkat edilmelidir.

Freze Makinesi: Çanta ve kemerlerin kenarlarını temizler ve boyar. Üzerindeki ĢimĢir (tahta) ve biley taĢı kemerlerin kenarlarını parlatır, kaygan hale getirir.

Zımpara Makinesi: Çanta ve kemer kenarları daha muntazam olması ve netlik kazanması için zımpara makinesinde zımparalanır.