[13a] ˊĀḳil ān bāşed kĭ ū şākir buved ˊĀḳil ol kimse olur kĭ şākir ola yaˊnī her ḥālde şükr idici ola V’ān-gehī ber-nefs-i ḫod ḳādir buved Ve andan ṣoñra kendü nefsi üzre ḳādir ola yaˊnī nefs-i emāresini kendüye rām idüb riyażāt u perhīzāt ile muṭmaˋinneyi daḫı geçüb rāżiyye merżiyye maḳāmına ḳadem baṣub irciˊī96 ḫiṭābına
maẓhar düşe Allâhümme yessir Her kĭ ḫışm-ı ḫod furū-ḫord ey civān Ey civān her kim kĭ kendü ḫışmını yutdu yaˊnī ġażaba geldüği vaḳitde nefsiniñ emrine muḫālefet
95 De ki: “Ey kendilerinin aleyhine aşırı giden kullarım! Allah’ın rahmetinden ümidinizi
kesmeyin. Şüphesiz Allah, bütün günahları affeder. Çünkü O, çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.”[Zümer sȗresi 53. Âyet-i Kerîme ]
96 (یعجرا) i (Ar.rucȗ “dönmek’ten emir kipi irci> irci ́î > “Ey mutmain olan nefis! Razı olmuş ve
kendinden razı olunmuş bir halde Rabb’ine dön” âyetinin ilk kelimesi olup çeşitli kullanımlarda “ölüm” anlamına gelir. Bkz. www.kubbealtı.org.tr
Raḥmetet lafẓında olan tā`-i ᶊāniye ḥiṭāb içündür Bu maḥalde çeşm ümmīd mánāsınadır
Kunī lafẓında yā
idüb ġażabını defˊ eyledi Bāşed ū ez-restgārān-ı cihān Ol kimse cihānıñ ḳurtulmuşlarından oldı yaˊnī maḥall-i ġażabda ṣabr u taḥammül etmek ile Ḥaḳ teˊālá’nıñ ġażab u saḫaṭinden ḳurtulub raḥmetine lāyıḳ oldı kavlühü teˊālá
ُّﺐ ِحُی
َنیِنِسْحُمْلا ُ للَّا َﻭ ِساهنلا ِنَع َنیِفاَعْلا َﻭ َظْیَغْلا َنیِمِﻅاَكْلا َﻭ
Veʼl-kāẓımīneʼl-ġayẓa veʼl ́ āfīne ́ aniʼn-nās vallâhu yuḥibbuʼl-muḥsinīn97
Ān buved eblehterīn-i merdumān Ol kimsedir ḫalḳıñ ziyāde eblehi ġāyet aḥmaḳı K’ez pey-i nefs u hevā bāşed devān Kĭ ol kimse nefs u hevā ardınca segirdici ola ya'nī ḳatı ziyād eblehdir şol kimse kĭ gice ve gündüz hevā-yı nefsāniyye ve ārzū-yı ṭabˊāniyye ile ˊömrini telef idüb ġaflet ile geçirir
Beyt:
Aç gözüñi ġafleti ḳo zinhār Hīçe ṣatar ġāfili bu rüzgār
V’ān-gehī pindāred ān tārīk-rāy Ve andan ṣoñra ḳıyās ider ol [13b] nā-maˊḳūl
fikirlü kimse Ḫvāhed āmurzīdeneş āḫir Ḫudāy ˊĀḳıbet Ḥaḳ teˊālá anı yarlıġasa gerekdir yaˊnī dāyimā nefs u şeyṭāna mütābaˊat etmek ile emr-i Ḥaḳḳ’a muḫālefet idüb hevāperest olduġı ḥālde yine Ḥaḳ teˊālá beni yarlıġayub aṣlā ˊaẕāb u ˊiḳāb etmez deyü ḳıyās etmegin meger Ḥaḳʼdan emīn olur ol ḫod muḥāldir Gerçĭ dervīşī buved saḫt ey puser Ey oġul egerçĭ dervīşlik ḳatıdır güçdür Hem zi-dervīşī ne-
bāşed ḫūbterHem dervīşlikden ḫūbrek bir nesne yoḳdur yaˊnī dervīşlikden laṭīf bir
nesne yoḳdur Her kĭ ū-rā nefs-i serkeş rām şud Her kime kim serkeş nefs[i] rām
oldı Ez-ḫıredmendān-ı nīkū-nām şud Ol kimse eyü nām ile añılan ́ āḳıllardan oldı
Der-riyāżet nefs-ı bed-rā gūş-māl Riyāżetde yaramaz nefsiñ ḳulaġını bur Tā ne-
yendāzed tu-rā ender vebāl Tā ol nefsini vebāl içinde atmaya Her kĭ ḫvāhed tā
selamet māned ū Her kim kĭ isterse tā kim selāmet ḳala ya'nī cümle belālardan
ḳurtulmış ola Ez-cemīˊ-i ḫalḳ rū gerdāned ū Ol kimse cemīˊ-i ḫalḳdan yüz döndürüb ˊuzlet iḫtiyār eyleye Tā kim es-selāmetüˊl fiˊl-vaḥdeti mūcebince ˊamel
97 Onlar bollukta ve darlıkta Allah yolunda harcayanlar, öfkelerini yenenler, insanları affedenlerdir.
idüb tezkiyeˋ-i nefs u taṣfiye[-i] ḳalb etmege himmet eyleye zīrā bu ḫalḳ ile ülfet eyleyen kimseler selāmet bulmaḳ ḳābil degildir Merdumān-rā ser-be-ser der-hvāb dānBu ḫalḳ-ı ˊālemi dükeli senuyḫuda bil murād ġafletdir [14a] Geşt bīdār ān-kĭ ū reft ez-cihān Bīdār oldı şol kimse kĭ cihāndan gitdi yaˊnī öldi nitekim ḥażret-i ˊAlī kerremallâhu vecheh buyurmuşlardır en-Nāsü niyāmün izâ mâtû intebehû98 zīrā bu
dünyā hemān bir ḫayāl [u] ḫvābdır Ān-kĭ rencāned tu-rā ˊoẕreş pezīr Ol kimse kĭ seni rencīde etdi sen anın ˊöẕrüni ḳabūl eyle Tā be-yābī maġfiret ber-vey me-gīr Tā kim maġfiret bulmaḳ ister iseñ anıñ üzerine ṭutmayasın yaˊnī bir kimesne kim seni bir ṭarīḳ-ile rencīde etmiş ola ol kimse ṣoñra peşīmān olub tekrār ḥelāllıḳ dilerse ˊöẕrüni ḳabūl eyleyefırṣat buldum deyü ol kişiden intiḳām almağa cürˋet eyleme ˊafv eyle tā kim sen-daḫı sezāvār-ı mağfiret olasın Ḥaḳ ne-dāred dūst ḫalḳ-āzār-[r]ā Ḥaḳ teˊālá merdüm-āzār olan kimseyi dost ṭutmaz Nīst īn ḫaṣlet yekī dindār-rā Bu ḫaṣlet dīndār olan kimselerden birisinde yoḳdur zīrā bir müˋminiñ ḳalbini rencīde ve perīşān etmek ˊarşullâhı yaḳmaḳ gibidir ḳalbüʼl-müˋmin ˊarşullâh denilmişdir Ez-
sitem her k’ū dilī-rā rīş kerd Her kimiñ kim ẓulmünden bir ḳalb mecrūḥ oldı Ān
cerāḥat ber-vucūd-i ḫvīş kerdOl cerāḥati kendü vücūdına atdı zīrā her ne kim kişi
dünyāda ider ol etdügi kendüyedir rūz-ı maḥşerde cezāsın bulsa gerekdir [14b] Her kĭ der-bend-i dil-āzārī buved Her kim kĭ dil-āzārlıḳ ḳaydında oldı yaˊnī göñül incitmegi kendüye ˊādet eyledi Der- ́uḳūbet kār-ı ū zārī buved ˊUḳūbetde anıñ işi zārīlıḳ oldı zīrā bu ḫūylu kişi Ḥaḳ teˊālá’nıñ ˊuḳūbetine giriftār olub dāyimā zār u efġān içinde olur el-`ıyāẕübillâh Ey puser ḳaṣd-i dil-āzārī me-kun Ey oġul dil- āzārlıḳ ḳaṣdın eyleme yaˊnī kimsenin ḫāṭırın incitmege ḳaṣd eyleme Ez-Ḫudāy-ı ḫvīş bīzārī me-kun Kendü efendiñden bīzārlıḳ eyleme zīrā bir kimesne maḫlūḳı rencide etse ḥaḳīḳatde Ḥaḳ teˊāláʼdan bīzār olmuş olur neūẕübillâh Ḫāṭır-ı kes-rā me- rencān ey puser Kimseniñ ḫāṭırın renclü eyleme ey püser yaˊnī ey oġul V’er-ne
ḫordī zaḫm ber-cān ey puser Yoḫsa kendü cānıñ üzre zaḫm yersin ey oġul Ger
hemī ḫvāhī kĭ gerdī muˊteber Eger ister misin kĭ muˊteber olasın Nām-ı merdum
cuz be-nīkūyī me-ber Merdümüñ nāmını iyilikden ġayrı ile eyletme yaˊnī ḫalḳıñ ardınca ġıybet u mesāvī idüb yaramaz fiˊllere mensūb eyleme her kişiyi iyilik ile yād eyle sen-daḫı ḫalḳ arasında muˊteber olasın Ḳuvvet-i nīḳī ne-dārī bed me-kun
98 İnsanlar uykudadır, öldükleri zaman uyanırlar. [Hz.Ali’nin sözü]
Zārīde ve bīzārīde yā vaḥdet içündür Ḫordīde yā ḫiṭāb içündür Gerdī beşevī má nāsınadır Nedārīde yā ḥiṭāb içündür
İyilik etmege ḳudretiñ yetişmez ise bāri kemlik ve yaramazlıḳ etme Ber-vucūd-ı ḫod
sitem bī-ḥad me-kun Kendü vücūdıña ḥadsiz [15a] ẓulm etme zīrā yaramazlıḳ iden
kişi maˊnīde kendü vücūdına ziyāde ẓulm etmiş olur ḳavlühü teˊālá
ٰىَعَس اَم هلاِإ ِﻥاَسنِ ْلِْل َﺲْیهل ﻥَأ َﻭ Ve en leyse liʼl-insāni illā mā sé á99
Rev zebān ez-ġıybet-ı merdum be-bend Yüri dilüñi ḫalḳıñ ġıybetinden baġla yaˊnī ġıybet ve mesāvīden lisānıñı ḥıfẓ eyle Tā ne-bīnī dest u pāy-ı ḫod be-bend Tā görmeyesin elüñi ve ayaġıñı bend içinde yaˊnī ḳıyāmet güninde ol etdügiñ ġıybet ve mesāvī sebebi ile dest u pāyıñı bend ile görmeyesin Selāmetüʼl-insān fī ḥıfẓıʼl-lisān dimişlerdir Ḥaḳ teˊālá ḥażretleri dillerimizi bu maḳūle kelimāt ve kendü ẕikrinden ġayrı nesnelerden ṣaḳlayu bekleyü vire Āmīn Her kĭ ez-ġıybet zebāneş beste nīst Her kimiñ kĭ lisānı ġıybetden baġlu degildir Ānçunān kes ez-ˊuḳūbet reste nīst Ancılayın kimse ˊuḳūbetden ḳurtulmış degildir