ḫoşnūd degildir Hīç ḳadreş ber-der-i Maˊbūd nīst Hīç ol kimseniñ ḳadri yoḳdur Maˊbūduñ ḳapusunda bir nişān daḫı budur Her kĭ ū-rā pīşe bed-ḫūyī buved Her ol kimseye kĭ bed-ḫūyluḳ ˊādet olmuş oladır Kār-ı ū peyveste bed-rūyī buved Dāyimā ol kimseniñ işi bed rūyluḳ yaˊnī çirkin yüzlülükdür Ḫūy-ı bed ber ten belā-yı cān buved Kişiniñ vücūdunda yaramaz ḫūy cānına belādır Merdum-ı bed-ḫū ne ez- insān buved Yaramaz ḫūylu kimse insān nevˊinden degildir Buḫl şāḫī ez-dıraḫt-ı dūzaḫest Buḫl bir şāhdır cehennem aġaclarından V’ān beḫīlek ez-segān mesleḫest Ve daḫı ol beḫīlcik sellāḫḫāne kelblerinden bir kelb-i ˊaḳūrdur Rūy-ı cennet-rā kocā bīned beḫīl Cennet yüzüni ḳaçan görür baḫīl olan kimesne yaˊnī hīç göremez Pişeˋī uftāde ender pā-yı pīl Bir sivrisiñekdir pīliñ ayaġı altına düşmüşdür yaˊnī baḫīl rūz- ı maḥşerde sivrisiñekden daḫı ẕelīldir Cennet yüzün görmek ḳande ḳaldı Bāş ez- buḫl-i beḫīlān ber-kerān Baḫīlleriñ buḫlünden ber-kerān ol yaˊnī gerü dön ve yanlarına yaḳın orma Tā ne-bāşī ez-şumār-ı eblehān Tā eblehler şümārından olmayasız yaˊnī buḫl ˊamelini etmeñiz tā kim (tā kim) anlarıñ gürūhundan ve zümresinden olmayasın zīrā ġāyet yaramaz ḫaṣletdir
Der-beyān-ı Rehā-yābī Ez-meşaḳḳat
[64a] Ez-belā tā reste bāşī ey ˊazīz Belādan tā kim ḳurtulmuş olmaḳ isterseñ ey ˊazīz yaˊnī ey ˊizzetli kişi Bāz bāyed dāşten dest ez-du çīz Elüñi iki nesneden girü ṭutmaḳ gereksin Rev tu dest ez-nefs u dunyā bāz dār Yüri elüñi nefs ü dünyādan çeküb ıraḳ ol Tā belāhā-rā ne-bāşed bā-tu kār Tā kim dünyā belālarınıñ ile işi olmaya yaˊnī belālara uġramayasın dimekdir Ver be-ḥırṣ u āz kerdī mubtelā Ve eger ḥırṣ u ṭamaˊ ile mübtelā olduñ ise Bā-tu rev āverd zi-hersū ṣad belā Her
cānibden saña yaˊnī seniñ üzeriñe yüz dürlü belā yüz gösterür yaˊnī belālara mübtelā olursun Ān-kĭ neḳdeş hīç nebved der-miyān Ol kimseniñ kim kemerinde naḳd aḳçesi olmaya Her kocā bāşed buved ender emān Her ne cānibde olursa ol kimse emīndir Nefs u dunyā-rā rehā kun ey puser Ey oġul nefs u dünyāyı terk eyle Tā be-restī ez-belā vu ez-ḫaṭar İmdi tā kim belā vü ḫaṭarden ḳurtulasın zīrā nefse uymaḳ ḫaṭādır Ez-vefāt-ı duşmenān şādī me-kun Düşmanlarıñ vefāt
etdügüne şād olma yaˊnī sevinme Zīrā dünyāda bākī degilsin sendaḫı ölseñ gerekdir Ez-kesī pīş-i kesī dādī me-kun Kimseniñ öñünde bir kimseden zārlık eyleme Bā- ḳanāˊat sāz dāyim ey puser Dāyimā ḳanāˊat idici ol ey oġul Gerçĭ hīç ez-faḳr nebved telḫ-ter Egerçĭ faḳrdan ziyāde acı nesne yoḳdur Ammā yine ṣabır-ile faḳra ḳanāˊat iḫtiyār eylemek evlá ve enfaˊdır Her seḥer ber-ḫīz u istiġfār kun Her seḥer [64b] vaḳtinde ḳalḳ ve istiġfār eyle Fırṣatī eknūn kĭ dārī kār kun Bir fırṣat kĭ şimdi ṭutarsın iş eyle yaˊnī olmazdan evvel ˊamel-i āḫiret eyle dimek olur Hemnişīn-i ḫvīş- rā ġıybet me-kun Kendü hemnişīniñi ġıybet eyleme ẕemm eyleme Ġayr-i şeyṭān ber-kesī laˊnet me-kun Şeyṭāndan ġayrı kimseye laˊnet eyleme Çūn resed her rūz der-ˊālem cedīd Çünkĭ ˊālemde her yeñi gün erişe Ez-gunāhān tovbe mī-bāyed
kunīd Günāhlardan tövbe etmek gerekdir Her kĭ derşeb ḫvāb-ı ˊuryān mī-kuned
Her kim kĭ gece ile ˊüryān uyḳu uyur Ū naṣīb-i ḫvīş-rā noḳṣān kuned Ol kimse kendü naṣībine noḳṣān ider Bevl-i ˊuryān hem faḳīrī āvered ˊÜryān bevl daḫı faḳīrlik getürür Enduh-i bisyār pīrī āvered Çoḳ ġuṣṣa pīrlik getürür Der-cenābet
bed buved ḫvārden ṭaˊām Cenābet ile ṭaˊāmıñ yaramazdır Nā-pesendest īn be-
nezd-i ḫāṣ u ˊām Bu ˊamel ḫāṣ u ˊām ḳatında nā-maˊḳūldür Rīzeˋ-i nān-rā me-
yefken zīr-i pā Etmek ḫurdesini ayaḳ altına bıraḳma Ger hemī ḫvāhī tu niˊmet ez-
Ḫudā Eger sen Ḫüdā’dan niˊmet ṭaleb iderseñ Şeb me-zen cārūb hergiz ḫāne der Gice ile hergiz ev içine süpürge urma Ḫāḳ-rūb-rā hem me-neh der-zīr-i der Daḫı süpürgeyi ḳapu ardına ḳoma Ger be-ḫvāhī ebb u ummet-rā be-nām Eger babañı ve anañı adlarıyla oḳuyasın yaˊnī peder ve māderiñi [65a] ādıyla çaġırasın Niˊmet-i Ḥaḳ ber tu mīgerded ḥarām Ḥaḳ teˊāláʼnıñ niˊmeti saña ḥarām olur Ger be-her çūpī kunī dendān ḫilāl Eger çūb ile dişiñi ḫilālleyesin Bī-nevá gerdī vu uftī der-vebāl Bī-nevā olursun ve vebāle düşersin zīrā her bir çūb ile diş ḳarışdırmaḳ hem vebāldir ve hem mūriᶊ-i faḳrdır Dest-rā hergiz be-ḫāk u gil me-şūy Elüñi hergiz ṭopraḳ ve balçıḳ ile yuma Ez-berāy-i dest şusten āb cūy El yumaḳdan ötüri ṣu ṭaleb eyle
Hergiz ender āsitān der me-neşīn145 Hergiz ḳapu eşigine oturma Kem şeved rūzī
be-kirdār-ı çunīn Buncılayın ˊamel ile naṣībiñ eksilür Tekye kem kun nīz ber- pehlū derī Ve daḫı ḳapunuñ pehlūsine çoḳ ṭayanub ṭurıcı olma Bāş dāyim ez-çunīn ḫaṣlet berī Dāyimā buncılayın ḥaṣletden berī ol Ger ḫelā cā ger ṭahāret mīkunī
Eger ḫelā içinde ṭahāret idesin yaˊnī ābdest alasın Vaḳt-i ḫod-rā dān kĭ ġāret mīkunī Bil kĭ kendü vaḳtüñi ġāret eyledin Cāme-rā der-ten ne-şāyed dūḫten Beden üzerinde iken cāmeyi dikmek lāyıḳ degildir Bāyed ez-merdān edeb āmūḫten Merdlerden edeb ögrenmek gerekdir Ger be-dāmen pāk sāzī rūy-ı ḫvīş Eger kendü etegiñ ile yüzüñi pāk idüb silesin Rūziyet kem gerded ey dervīş bīş Ey dervīş seniñ [65b] naṣībiñ ziyāde eksik olur Dīr rev bāzār u bīrūn āy zūd Bāzāra geç gidüb girü teziñe bāzārdan ṭaşra gel Z’ān-kĭ ez-reften ne-yābī hīç sūd Ānıñçūn kĭ hīç bāzāra gitmekden fāyide bulamazsın Nīk nebved ger keşī ez-dem çerāġ Eyü degildir eger dem ile çerāġı söndüresin yaˊnī üf diyesin Reh me-deh dūd-ı çerāġ ender demāġ Çerāġıñ dütününe dimāġa gitmege yol virmeyesin yaˊnī ziyāde ṣaḳınmaḳ gerek kim mūm dütününüñ rāyiḥası dimāġıña irişmeye Kem zen ender rīş şāne muşterek Ṣaḳalıña iştirāk üzre ṭaraḳ urma Ān-kĭ ḫāṣ-ı ān tu bāşed ḫūşterek Ol kĭ saña maḫṣūṣ ola ḫoşraḳdır yaˊnī ol yegdir kĭ ṣaḳal ṭaraġını kendüñe maḫṣūṣ ḳılub kimse ile iştirāk üzre olmaḳdan ṣaḳınmaḳ gerekdir Ez-gedāyān pārehāˋ-ı nān me-ḫer Gedālardan etmek pārelerini alma Z’ān-kĭ mī-āyed faḳīrī ey puser Ānıñçün kĭ ey oġul faḳīrlik getürür Dūr kun ez-ḫāne tār-ı ˊankebūt ˊAnkebūt tārını yaˊnī örümcek yuvasını ḫāneden ıraġ eyle Bāşed ender māndeneş noḳṣān-ı ḳūt Zīrā anıñ ḳalmasından ḳūt u naṣībe noḳṣān olur mūcib-i faḳrdır Ḫarc-rā bīrūn zi-endāze me-
kun Ḫarcı endāzeden ṭaşra etme Rīş-i ḫuşk-i ḫvīş-rā tāze me-kun Kendü ḳurumuş
olan yāreñi tāze eyleme Dest-res ger bāşedet tengī me-kun [66a] Eger saña dest-res ola yaˊnī vüsˊatıñ ola tenglik eyleme Çūn tu rehvārī be-reh lengī me-kun Çünkĭ sen yola gidicisin lenglik eyleme yaˊnī aġsaḳlıḳ eyleme ziyāde himmet eyle dimekdir