Bu araĢtırmadaki deneysel çalıĢmanın yapılabilmesi için SHÇEK Genel Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınmıĢtır (bkz. EK-1).
Deneysel iĢlemde, örneklemi oluĢturan 40 öğrenci, deney ve kontrol grubu Ģeklinde eĢit geniĢlikli iki gruba rastgele ayrılmıĢtır.
Deney ve kontrol grupları, BMAEÇY çalıĢanları ve öğrencilerinin katılımında kura yoluyla belirlenmiĢ, bütün öğrencilere üç ay boyunca hafta sonları ritim, hareket ve Ģarkı öğretimi temelli müzik eğitimi verileceği söylenerek, yapılacak etkinliklerle ilgili olarak öğrenciler bilgilendirilmiĢtir.
Psikolog tarafından uygun görülen ve Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümünde Öğretim Üyesi olarak görev yapmakta olan Avcıoğlu (2005: 152-156)’nun hazırlayıp geliĢtirdiği SBDÖ’nün “Temel Beceriler, ĠliĢkiyi BaĢlatma Becerileri, Grupla ĠĢ Yapma Becerileri, Kendini Kontrol Etme Becerileri, Sonuçları Kabul Etme Becerileri” baĢlıkları altındaki beĢ alt ölçeği alınmıĢ ve rastgele seçilen 40 öğrencinin her biri için müzik eğitimi öncesi ve sonrasında çocukların yuvadaki bakıcı anneleri tarafından doldurulmuĢtur. Bakıcı annelerin herhangi bir etki altında kalmaması için (eğitim öncesi ve sonrası), hangi öğrencinin deney, hangi öğrencinin kontrol grubunda yer aldığı kendilerine söylenmemiĢtir.
Ayrıca, öğrencilerin müzik yaĢamını öğrenebilmek amacıyla “Öğrenci Tanıma Formu” hazırlanmıĢ ve bu form da ön test aĢamasında yine öğrencilerin yuvadaki bakıcı annelerine doldurtulmuĢtur. Elde edilen bilgilerden, hem deney hem de kontrol grubu öğrencilerinden hiçbirinin özel bir müzik eğitimi almadığı (okulda gördüğü müzik eğitimi hariç) ya da bir müzik yaĢantısının bulunmadığı tespit edilmiĢtir.
Uygulanan ön test aĢamasından sonra deney grubu öğrencilerine (20 öğrenciye) üç ay boyunca haftada bir gün (pazar günleri) ritim, hareket ve Ģarkı öğretimi temelli müzik eğitimi verilmiĢ, müzikli oyunlar oynanmıĢ ve iki haftada bir (cumartesi günleri) beğeni eğitimi adı altında ek dersler konulmuĢtur. Uygulanan beğeni eğitimi içerisinde öğrencilere çeĢitli konser CD’leri ve “Orff Öğretisi” ile ilgili CD’ler izletilmiĢ, farklı enstürmanlar tanıtılmıĢ, bu enstürmanlardan (keman, kabak kemane, mandolin, akordeon, gitar gibi) canlı olarak mini konser dinletileri gerçekleĢtirilmiĢtir. Kontrol grubunu oluĢturan öğrencilere (20 öğrenci) müzik eğitimi, ek dersler ve canlı mini konser dinleme etkinliği verilmemiĢ, bu öğrenciler,
okullarındaki genel eğitimlerine ve yuva eğitimi çerçevesinde öteden beri gelen faaliyetlere devam etmiĢlerdir.
Üç aylık eğitim sonunda biri Bolvadin’de biri de Afyonkarahisar’da olmak üzere iki gösteri gerçekleĢtirilmiĢtir. Ġlk gösteri BMAEÇY’de verilmiĢ, ikinci ve son gösteri de Afyon Kocatepe Üniversitesi (AKÜ) Devlet Konservatuvarı’nda gerçekleĢtirilmiĢtir. AKÜ Devlet Konservatuvarı’ndaki gösteri sonrasında AKÜ Devlet Konservatuvarı Müdürlüğü tarafından yuva öğrencilerine ve gösteriyi hazırlayanlara “TeĢekkür Belgesi” ve karanfil takdim edilmiĢtir. GerçekleĢtirilen her iki gösteriye de deney grubundaki 20 öğrenciden 18’i katılmıĢtır. Gösterilere katılamayan öğrencilerden 14 numaralı öğrenci 1,5 ay hastanede yatmıĢ, hastaneden çıktıktan sonra derslere dinleyici olarak katılmıĢ ve bazı etkinliklerde de görev almıĢtır. 2 numaralı öğrenci de, eğitim aĢamasındaki bütün çalıĢmalara katılmıĢ fakat yaĢının diğer öğrencilerden daha küçük olması dolayısıyla (deney grubunda yer alan, ay farkıyla en küçük öğrenci) istemediği çalıĢmalara katılmamıĢ ve dinleyici olarak kalmıĢtır. Öğrencinin dersten soğumaması amacıyla, öğrenci etkinliklere katılması için zorlanmamıĢtır. Her iki öğrenci de gerçekleĢtirilen iki gösteriyi izlemiĢ, diğer arkadaĢlarıyla birlikte konser heyecanını yaĢamıĢ ve her iki öğrenciye de Afyonkarahisar’da gerçekleĢtirilen gösteri sonrasında “TeĢekkür Belgesi” ile birlikte karanfil verilmiĢtir.
Ġkinci gösteri sonrasında son testler uygulanmıĢ, uygulanan testler, istatistik alan uzmanları tarafından incelenerek değerlendirilmiĢ ve deney ve kontrol grubu öğrencilerinin ön testleri ile son testleri karĢılaĢtırılarak, müzik eğitimi verilen öğrencilerin üç aylık süre içerisindeki sosyal geliĢimleri incelenmiĢtir.
Bunun yanında, öğrencilerle gösteriler sonrasında da çalıĢmaya devam edilmiĢ, böylece, kazanılan becerilerin pekiĢtirilmesi sağlanmıĢtır. Öğrenciler, gerçekleĢtirilen gösterilerden 15 dakikalık bir bölümü “23 Nisan”da ve “Aile Haftası”nda farklı sahnelerde de sergilemiĢler ve bu gösterilerde bir tekrar niteliği taĢımıĢtır.
Yuva çocukları hakkında daha fazla bilgi edinebilmek, verilen eğitimin öğrencilerin sosyal geliĢimlerinde, davranıĢlarında ve akademik baĢarılarında değiĢiklik yaratıp yaratmadığını öğrenebilmek amacıyla, BMAEÇY müdürü, müdür yardımcısı, sosyal çalıĢma uzmanı, bakıcı anneleri ve öğrencilerin sınıf öğretmenleriyle görüĢmeler yapılmıĢ, burada “YapılandırılmıĢ GörüĢme Modeli” kullanılmıĢtır.
Bu araĢtırma için 07.DEVKON.01 numarasıyla AKÜ Devlet Konservatuvarı’nda proje geliĢtirilmiĢ, AKÜ Bilimsel AraĢtırma Projeleri Koordinasyon Birimi’nin desteğiyle, çalgı ve
dijital kamera alımı, deney grubu öğrencilerine eĢofman takımı ve spor ayakkabısı alımı, eğitim yapılan yerin halıyla kaplanması proje bütçesinden karĢılanmıĢtır.
Proje kapsamında:
ÇeĢitli sayılarda Tartım Çubuğu, Zilli Def, Kastanyet, Marakas, Agogo, Kabasa, Tır- Tır, Tartım Kutusu, Bongo, Ksilofon, Metalofon, Koltuk Davulu, Çelik Üçgen, Yumurta Marakas, Glokensiphil, Tumba, Mini Davul, Zil gibi “Orff Çalgıları” adıyla bilinen çalgıların ve bir adet piyanonun alımı proje bütçesinden karĢılanmıĢtır. Çalgılar, üç ay boyunca çocuk yuvasında bırakılmıĢ, son gösterinin ardından AKÜ Devlet Konservatuvarı’na teslim edilmiĢtir.
Eğitim aĢamasında öğrencilerin görüntülerini alabilmek amacıyla dijital kamera alınmıĢ fakat SHÇEK Genel Müdürlüğü’ne iki defa dilekçe sunulmasına rağmen ses ve görüntü kaydı için gerekli izin alınamadığından, eğitim esnasında öğrencilere yönelik hiçbir kayıt tutulamamıĢtır. Öğrenciler yokken eğitim alanının fotoğrafları çekilmiĢ, çalgılarla birlikte eğitmen ve yardımcı eğitmenlerin görüntüleri alınmıĢtır. Öğrencilere yönelik kayıtlar sadece gerçekleĢtirilen iki gösteride tutulmuĢ ve bu kayıtların birer kopyası BMAEÇY Müdürlüğü’ne de verilmiĢtir.
Öğrencilerin rahat hareket edebilmeleri için deney grubundaki her öğrenciye eĢofman takımı ve spor ayakkabısı alınmıĢ ve eğitimin bitiminde eĢofman takımları ve spor ayakkabılar öğrencilerde kalmıĢtır. Uygulanan eğitimde öğrencilerin özgürce hareket edebilmeleri için çalıĢma yapılan odanın yerleri halıyla kaplanmıĢ, duvarlar görsel materyallerle (nota resimleri, çeĢitli enstrüman resimleri, dizek, sol anahtarı gibi teorik bilgileri destekleyici resimler vb.) zenginleĢtirilmiĢtir. Eğitimde küçük bir yazı tahtası kullanılmıĢ, sıra, sandalye kullanılmamıĢ, teorik bilgilerin öğretiminde öğrencilere fotokopiler dağıtılmıĢ veya çok kısa notlar aldırılmıĢtır.
Uygulanan eğitime her hafta pazar günü saat 13.30’da baĢlanmıĢ, saat 16.00’da eğitim bitirilmiĢ, fakat bazı günler dersler normal saatinin üzerine çıkabilmiĢtir. Genel olarak çalıĢmanın baĢlamasından bir saat sonra 15 dakikalık aralar verilmiĢ ve aradan sonra derse devam edilmiĢtir. Uygulanan zevk eğitimi, iki haftada bir cumartesi günleri saat 13.30’da baĢlamıĢ ve saat 14.30’da bitirilmiĢ, bazı günler (özellikle canlı mini konser günleri) dersler uzamıĢtır.
Her hafta teorik bilgi öğretimi, ritim çalıĢması, Ģarkı öğretimi ya da Ģarkı söyleme, Ģarkı öğretimiyle birlikte hareket ve dans, ritimle birlikte Ģarkı söyleme etkinliklerine yer verilmeye çalıĢılmıĢtır. Her hafta, bir önceki haftanın tekrarı yapılmıĢ, böylece öğrenilenlerin pekiĢtirilmesi sağlanmıĢtır. Eğitim süreci içerisinde sınırlı düzeyde genel teorik bilgiler verilmiĢ, eğitim ağırlıklı olarak uygulama ile sürdürülmüĢtür. Teorik bilgilerin öğretiminde görsel materyallerden faydalanılmıĢ ve dersler teorik bilginin verilmesi aĢamasında da zevkli hale getirilmeye çalıĢılmıĢtır. Yine her hafta düzenli olarak Orff çalgılarıyla ritim çalıĢmaları yapılmıĢ, bu çalgıların çalımı çok basit olarak öğrencilere öğretilmiĢtir.
Eğitim süreci içerisinde bütün parçalar kulaktan öğretilmekle birlikte, parçaların notaları da öğrencilere dağıtılmıĢtır. Öğrenciler parça içerisinde bildikleri nota ve terimlerin yanında, bilmedikleri nota ve terimlerle de karĢılaĢmıĢlar, bu da öğrencilere ileride öğrenebilecekleri yeni bilgilere hazırlanmaları amacıyla yapılmıĢtır.
Öğretilen parçaların seçiminde parçaların sözlerine dikkat edilmiĢ, Atatürk, Cumhuriyet, Hürriyet gibi milli duyguları ortaya çıkaran; sevgi, barıĢ, dostluk, kardeĢlik gibi güzel mesajlar veren parçalar seçilmeye çalıĢılmıĢtır. Öğretilen parçalar kolaydan zora doğru sıralanmıĢ ve her hafta öğrencilere daha zor bir parçayı öğretmek hedeflenmiĢtir.
Bu çalıĢmadaki müzik eğitimi, iki eğitmen (eğitmenlerden biri araĢtırmacının kendisidir) ve dört yardımcı eğitmen tarafından verilmiĢ, eğitmen ve yardımcı eğitmenler AKÜ Devlet Konservatuvarı öğretim elemanları ve öğrencileri arasından seçilmiĢtir. Toplam altı eğitmen her hafta çalıĢmalarda hazır bulunmuĢ, bazı çalıĢmalarda öğrenciler gruplara ayrılarak çalıĢtırılmıĢ, bazı çalıĢmalar toplu yapılmıĢ, gerektiğinde de öğrenciler bireysel olarak çalıĢtırılmıĢtır. Grup çalıĢmalarında, öğrenci hep farklı bir grubun içerisinde yer almıĢ ve böylece hem grup eğitmeni hem de grup arkadaĢları aynı kalmayarak farklılaĢmıĢtır. Bu grup çalıĢmaları, öğrencinin, arkadaĢları ve eğitmenleri ile daha iyi kaynaĢmasına yardımcı olacağı düĢüncesiyle planlanmıĢtır.
Verilen eğitimin, özellikle ritim, hareket, oyun, dans etkinliklerinde, “Orff Öğretisi”nden yararlanılmıĢtır. ÇalıĢmaya katılan eğitmen ve yardımcı eğitmenler, konuya daha hâkim olabilmek ve daha iyi bir eğitim verebilmek için “Orff Öğretisi” (Orff-Schulwerk) ile ilgili yurtiçi ve yurtdıĢında birçok eğitime katılarak sertifika almıĢlardır.