Değerleme sürecine ve yöntemine iliĢkin bilgiler

BĠST Sürdürülebilirlik Endeksine seçilecek Ģirketleri belirlemek amacıyla yapılan değerlemeler “kamuya açık” bilgiler üzerinden yürütülmektedir. Kamuya açık bilgilerden, Ģirketlerin yıllık mali raporları, sürdürülebilirlik raporları, kurumsal sosyal sorumluluk raporları, web siteleri üzerinden elde edilen bilgiler ile CDP raporları gibi bağımsız kiĢi ya da kuruluĢlarca hazırlanmıĢ raporlardan elde edilen bilgiler kastedilmektedir. Değerlemeye iliĢkin süreç, genel anlamda üç aĢamalı bir Ģekilde takip edilmektedir (BĠST, 2014c: 6). Buna göre;

a) ġirketlerin kamuya açık bilgileri üzerinden değerleme alanları için geçerli göstergelerin listesi Ģirketlere gönderilmektedir.

b) Göstergelere iliĢkin açıklamalar veya tanımlamalar Ģirketler tarafından geri bildirilmektedir.

c) ġirketler için nihai profil oluĢturulmakta ve endekse alınacak Ģirketler belirlenmektedir.

ġirketlere değerleme yapabilmek için çevre, biyoçeĢitlilik, iklim değiĢikliği, yönetim kurulunun yapısı, rüĢvetle mücadele, insan hakları, tedarik zinciri, sağlık ve güvenlik gibi boyutlarla ilgili sürdürülebilirlik göstergelerinin belirlenmesi gerekmektedir (EIRIS, 2015). Bu amaçla seçilen göstergelerin listesi ve kurumsal sürdürülebilirlik değerlendirmesine yönelik uygulanan araĢtırma metodolojisi özet biçiminde aĢağıdaki çizelgede sunulmaktadır. Çizelge oluĢturulurken EIRIS (2015) araĢtırma metoduna yönelik göstergeler ihtiyaca uygun olacak bir biçimde sınıflandırmaya tabi tutulmuĢtur.

Çizelge 2.11. Endeks Göstergelerinin Listesi

Genel Göstergeler Özel Göstergeler Açıklamalar

ÇEVRE Çevre Politikası Enerji/iklim değiĢikliği Hava emisyonları Su emisyonları Su kullanımı Atık oluĢumu/geri dönüĢüm Çevresel Raporlama

Çevre politikası metni Çevresel etkilerin tanımı Çevresel performans verileri

Çevre Yönetim Sistemi

Çevre politikası

Çevre el kitabı/eylem planı Ġç denetim ve raporlama ISO 14001sertifikasyonu EMAS sertifikasyonu ÇED Tedarikçi denetimi BĠYO ÇEġĠTL ĠL ĠK BiyoçeĢitlilik Politikası

BiyoçeĢitlilik Eylem Planı (BAP) Yerel halkı eğitmek için kuruluĢlarla iĢbirliği

Biyolojik ÇeĢitlilik SözleĢmesine uyum Etkilerin değerlendirilmesi

BiyoçeĢitlilikle ilgili ayrıntılı raporlama

ĠKLĠM DEĞĠġĠK

LĠĞĠ

Ġklim DeğiĢikliği Riski

Ġklim değiĢikliğiyle ilgili taahhüt Sorumluluğun üst düzey yönetimde olması

Ġklim değiĢikliği konusunda Ģirket politikası

Ġklim değiĢikliği performansına bağlı ücretlendirme

Sera gazı emisyonunun azaltılması konusunda stratejiler

Ürünün iklim değiĢikliği etkisini azaltma hedefi

CO2 veya sera gazı emisyonları ġirketin emisyon hesaplama yöntemi Riskin kamuya açıklanması Operasyonel emisyonu azaltma

YÖ NETĠ M KU R ULU YA PIS I

Yönetim Kurulu Yapısı

Yönetim Kurulu baĢkanlığı ile genel müdürlük pozisyonlarının ayrımı Yönetim Kurulu bağımsız üye sayısı Bağımsız üyelerden oluĢan bir denetim komitesi

ġirket yöneticilerinin ücretlerinin açıklanması

Çizelge 2.11. Endeks Göstergelerinin Listesi (devamı)

Genel Göstergeler Özel Göstergeler Açıklamalar

RÜġ VETL E M ÜCA DELE RüĢvetle Mücadele Politikası

RüĢvet alma ve vermenin yasaklanması Kanun ve yönetmeliklere uyum Hediye alma ve vermenin yasaklanması Etik kurallara uyum konusunda üst düzey taahhüt

Siyasi bağıĢların yasaklanması ya da Ģeffaflığı

ÇalıĢanların rüĢvet vermeyi reddetmekten dolayı zarar görmemesi

RüĢvetle Mücadele Sistemleri

Politikaların personele bildirilmesi Personel eğitimi

Yolsuzlukları ihbar prosedürü Yaptırım süreci

Riskli spesifik alanların analizi

Politikaların müteahhitlere, tedarikçilere ve acentelere bildirilmesi

Müteahhit ve tedarikçilerin eğitimi Acentelerin atanması ve acentelere ödeme yapılması için uygun sistemler RüĢvetçileri belirleme sistemi ve rüĢvetçiler için kara liste

RüĢvetle Mücadelenin Raporlaması

RüĢvetle mücadele kapsamının personele ve iĢ ortaklarına iletimi Personelin eğitimiyle ilgili rapor ġirketin izleme ve denetim sitemlerinin detaylı raporu

Uyum mekanizmalarının raporu RüĢvetle mücadelede paydaĢların rolü Acentelerin atanmasını ve ödeme yapılmasına yönelik raporlar

RüĢvetle mücadelede ihlale iliĢkin ayrıntılar

RüĢvet ve yolsuzlukla ilgili ihbarlarda nicel veriler ĠNS AN HAKL A RI

Ġnsan Hakları Politikası

Dünya ÇalıĢma Örgütü‟nün (ILO) çalıĢma alanlarına uyum

OECD‟nin çokuluslu Ģirketler için Rehber Ġlkelerine uyum

GeniĢ kapsamlı temel insan haklarını destekleyen bir açıklama

Yerli halkların haklarına destek beyanı BirleĢmiĢ Milletler Küresel Ġlkeler SözleĢmesi'ne uyum

Çizelge 2.11. Endeks Göstergelerinin Listesi (devamı)

Genel Göstergeler Özel Göstergeler Açıklamalar

ĠNS

AN

HAKL

A

RI

Ġnsan Hakları Sistemleri

Önemli insan hakları meseleleri Ġnsan hakları konusunda personel eğitimi

EndiĢe verici ülkelerde, belirli bağımsız yerel paydaĢlara danıĢma

Ġnsan hakları politikasının takibi Ġnsan hakları ihlallerine yönelik önlemler

Ġnsan hakları meselelerinin risk değerlendirmesine dahil edilmesi Ġnsan hakları politikasının gözden geçirilmesi

Ġnsan haklarını geliĢtirme projelerine destek

Ġnsan Hakları Konusunda Raporlama

Ġnsan hakları politikasının bildirimi ILO performansının izlendiğine dair kanıtlayıcı belge

Ortaya çıkan ihlaller karĢısında tutum Eğitim

Sivil toplum kuruluĢları ile yapılan çalıĢmalar

Ġnsan haklarına uyum/ihlallerin ayrıntıları

Ġnsan hakları raporunun onayı Etki değerlendirmelerinin sonucu

TE

DA

RĠK Z

ĠNCĠRĠ

Tedarik Zinciri Politikası

Çocuk iĢçi çalıĢtırma ve zorla çalıĢtırma yasağı

Sendikal haklara destek Sağlık ve güvenlik ÇalıĢma saatleri ve ücretler Disiplin uygulamaları Satın alma süreci

Tedarik zinciri çalıĢma standartlarıyla ilgili bir giriĢime üyelik

Tedarik Zinciri Sistemleri

ġirket politikasının tedarikçilere bildirimi

ġirket politikasına uyum takibi Tedarikçi denetimi

Ġlgili personele eğitim

Üst düzey yönetici sorumluluğu ÇalıĢma standartları ile satın alma arasında bağlantı

Çizelge 2.11. Endeks Göstergelerinin Listesi (devamı)

Genel Göstergeler Özel Göstergeler Açıklamalar

TE

DA

RĠK Z

ĠNCĠRĠ

Tedarik Zinciri Hakkında Raporlama

Tedarik zinciri politikası konusunda kamuya açık bilgi

Tedarikçilere yapılan ziyaret ve denetimlerin sayısı

Politikaya uymama vakalarını ele alan raporlar

Personel eğitimi konusunda bilgiler Denetlenen ve izlenen tesis sayısı Ġzlenen veya takip edilen tedarikçilerin oranı

Risk değerlendirmelerinin ayrıntıları Uyumsuzlukların ayrıntılı raporu ÇeĢitli giriĢimlerle bağlantıları konusunda rapor

Tedarik zinciri politikasına uymayan vakalar hakkında rapor

Tedarikçi performansı SAĞLIK VE

GÜVENLĠK ^{Sağlık ve Güvenlik}

Kazanılan ödüller

Sağlık ve güvenlik eğitimleri

Sağlık ve güvenlik siciliyle ilgili nicel veriler

Endeksin yayınlandığı yılda EIRIS tarafından BĠST 30 endeksinde yer alan Ģirketler için, 2015 yılında da BĠST 50 Ģirketleri için değerleme yapılmıĢtır. 2016‟dan bu yana ise BĠST 100 Ģirketlerinden gönüllü olanları da kapsayacak Ģekilde değerleme kapsamı geniĢletilmiĢtir. Her yıl Aralık ayı içerisinde revize edilen listede 2017 yılı için 63 adet değerlemeye tabi Ģirket bulunmaktadır (BĠST, 2013-2017).

Değerleme listesi oluĢturulurken öncelikle değerlemeye tabi Ģirketler listesinde bulunmayan, ancak bir sonraki yılın ilk endeks dönemi olan Ocak-Mart döneminde BĠST 50 Endeksi‟nde yer alacak Ģirketler listeye ilave edilmektedir. Ġkinci aĢamada, içinde bulunulan yılın son döneminde yani Ekim-Aralık döneminde ve takip eden yılın ilk endeks dönemi olan Ocak-Mart döneminde BĠST 50 Endeksi‟ne giremeyen Ģirketler değerleme listesinden çıkarılmaktadır. Tüm bu aĢamalardan sonra elde edilen listede yer almayan, ancak bir sonraki yılın ilk endeks döneminde (Ocak-Mart dönemi) BĠST 100 Endeksi‟nde yer alacak Ģirketlerden gönüllü olanlar değerlemeye tabi tutulmaktadır (BĠST, 2014c: 7).