Davaya Müdahil Olarak Katılanlar

Üçüncü kiĢinin; taraflar arasında görülmekte olan (derdest) bir davaya, davanın taraflardan birinin yanında ona yardımcı olmak üzere katılması veya davanın taraflarına dava açarak müdahale etmesi mümkündür149_{. Davaya müdahale, fer‟i müdahale ve asli} müdahale olmak üzere iki Ģekilde olur.

Bir dava sonucunda verilen hüküm, kural olarak, o davanın tarafları hakkında (maddî anlamda) kesin hüküm teĢkil eder (HMK m. 303) ve fakat üçüncü kiĢiler hakkında kesin hüküm teĢkil etmez. Ancak, bazı hallerde, bir dava sonucunda verilen hüküm, bir üçüncü kiĢinin hukuki durumunu da dolaylı olarak etkileyebilir. Bu hallerde, üçüncü kiĢinin o davaya katılmasında (müdahale etmesinde) hukuki yararı vardır150

. Üçüncü kiĢi, davaya (üçüncü) bir taraf gibi katılmaz, ancak davayı kazanmasında hukuki yararı bulunan taraf yanında ve ona yardımcı olmak amacıyla, tahkikat sona erinceye kadar katılırsa, bu duruma, “fer‟i müdahale” denir (HMK m. 66/I)151_{. Fer‟i}

145 _{ALANGOYA, Medeni Usul Hukukunda Dava Ortaklığı (Tarafların Taaddüdü), s. 119.} 146 _{MUġUL, s. 142.}

147 _{PEKCANITEZ, ATALAY ve ÖZEKES, s. 326.} 148

KURU, ARSLAN ve YILMAZ, s. 494.

149 _{KURU, ARSLAN ve YILMAZ, s. 503.} 150 _{KURU, ARSLAN ve YILMAZ, s. 503.}

151 _{“Feri (yan) müdahale olarak tanımlanan bu katılımda, üçüncü kiĢi taraf olarak değil, taraflardan birinin}

33 müdahalenin gerçekleĢebilmesi için, görülmekte olan bir davanın bulunması ve üçüncü kiĢinin davaya müdahale etmesinde hukukî yararının bulunması gerekir.

Fer‟i müdahale talebi, davanın görüldüğü mahkemeye verilecek -yanında katılmak istediği tarafı, müdahale sebebini ve bunun dayanaklarını belirten- bir dilekçe ile olur (HMK m. 67/I)152. Müdahale dilekçesi, davanın taraflarına tebliğ edilir ve mahkeme, gerekirse taraflarla birlikte üçüncü kiĢiyi de dinlemek üzere davet eder, gelmeseler dahi müdahale talebi hakkında karar verir (HMK m. 67/II). Müdahale talebinin kabulü hâlinde müdahil, davayı ancak bulunduğu noktadan itibaren takip edebilir ve müdahil, yanında katıldığı tarafın yararına olan iddia veya savunma vasıtalarını ileri sürebilir; onun iĢlem ve açıklamalarına aykırı olmayan her türlü usul iĢlemlerini yapabilir (HMK m. 68/I), yani, müdahil, ancak lehine katıldığı tarafla birlikte hareket edebilir153. Müdahilin de yer aldığı asıl davada hüküm, taraflar hakkında verilir (HMK m. 69/I)154.

Fer‟i müdahalede üçüncü kiĢi, davaya katılmasından önce yapılan iĢlemlere itiraz edemez, bu iĢlemlerin tekrarlanmasını isteyemez. Bu nedenle müdahil, yanında katıldığı tarafın daha önce ileri sürdüğü ikrar ile bağlıdır155

.

Bir yargılamanın konusu olan hak veya Ģey üzerinde kısmen ya da tamamen hak iddia eden üçüncü kiĢinin, hüküm verilinceye kadar bu durumu ileri sürerek,

müdahilin ayrı bir davası da bulunmamaktadır” (Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, E. 2005/8839, K. 2006/9540 ve T. 2.10.2006).

152 _{“Yine, söz konusu dilekçedeki müdahale gerekçeleri gözönüne alındığında, ortada davalılar yanında}

davaya feri müdahalede bulunma isteminin mevcut olmadığı da kabul edilmelidir. Zira feri müdahale, bir davanın davalılar aleyhine sonuçlanması halinde, kendi hukuksal durumu dolaylı Ģekilde etkilenecek olan üçüncü kiĢinin baĢvuracağı bir yoldur ve genellikle amaç, açılmıĢ davanın davalı yararına sonuçlanmasını (reddedilmesini) sağlamaktır” (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, E. 2005/13- 331, K. 2005/395 ve T. 22.6.2005).

153

MUġUL, s. 154. Örneğin, “somut olayda, kararı hangi tarafın yanında feri müdahil olarak yer almıĢ ise, ancak onunla birlikte feri müdahilin temyiz edebileceği kuĢkusuzdur. Oysa, karar taraflarca temyiz edilmediğine göre feri müdahilin tek baĢına hükmü temyiz edebilme imkanı bulunmadığı açıktır” (Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, E. 2010/7500, K. 2010/11826 ve T. 9.11.2010).

154

“Fer‟i müdahale, üçüncü kiĢiye görülmekte olan bir davayı kazanmasında yararı bulunan taraf yanında katılma olanağı tanıyan bir kurumdur. Ancak üçüncü kiĢi taraf sıfatı kazanmaz. Çünkü davada kendisi için bir hukuki koruma talep edemez ve hakkında karar verilmez” (Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, E. 2012/18447, K. 2012/25721 ve T. 14.12.2012).

155

34 yargılamanın taraflarına karĢı aynı mahkemede dava açması ise, “asli müdahale” olarak tanımlanır (HMK m. 65/I). Asli müdahale, gerçekte üçüncü kiĢinin açılmıĢ bir davaya müdahalesi olmayıp, ilk davanın taraflarına veya çekiĢmesiz yargı iĢinin ilgililerine karĢı açılmıĢ bağımsız bir davadır156_{. Bu yönüyle asli müdahale, üçüncü kiĢinin derdest} davanın taraflarından biri yanında yer almayıp, dava konusu hak veya Ģeyin kısmen veya tamamen kendisine ait olduğunu iddia ederek derdest davanın her iki tarafına karĢı aynı mahkeme önünde ayrı bir dava açması halidir157

.

Asli müdahale, çeliĢkili kararların verilmesinin önlenmesi, gerçeğin ortaya çıkarılması, usul ekonomisi ve hukukî dinlenilme hakkı ilkelerinin hayata geçirilmesi, danıĢıklı davaların önüne geçilmesi gibi amaçlara hizmet eder158

. Bu nedenle, mahkeme, birbirinden bağımsız (ayrı) olan ilk dava (asıl yargılama) ile asli müdahale davasını birlikte inceler (yürütür)159

ve karara bağlar (HMK m. 59/II)160. Asli müdahalede, dava arkadaĢlarından her biri bir davayı yalnız baĢına ikrar edebilir, ikrar beyanı diğer dava arkadaĢı için bağlayıcı bir etkiye sahip değildir, asli müdahilce ispatı gerekmez, ikrar yalnızca ikrar eden taraf aleyhine hüküm doğurur ve ikrarıyla ikrarda bulunan taraf bağlı kalır161

.

156

PEKCANITEZ, ATALAY ve ÖZEKES, s. 345.

157 _{MUġUL, s. 157.}

158 _{KURU, ARSLAN ve YILMAZ, s. 507.}

159 _{“Asli müdahale davası ile asıl yargılama birlikte yürütülür ve karara bağlanır. Asli müdahale davası asıl}

yargılamanın taraflarına yöneltilerek açılan yeni bir davadır. Bu nedenle yeni bir dava gibi baĢvuru harcı ile peĢin karar ve ilam harcının alınması gerekir. Asli müdahale talebinde bulunan Ģahıs baĢvuru harcını yatırmıĢ ancak peĢin karar ve ilam harcını yatırmamıĢtır. PeĢin karar ve ilam harcı yatırılmadan asli müdahale talebinin kabulüne karar verilmesi yasaya aykırı olmuĢtur. Öte yandan, asıl davanın taraflarına karĢı açılan ve yeni bir dava niteliğinde bulunan asli müdahale davasında, asli müdahilin katılmadığı oturumda asli müdahale davasının reddine karar verilmesi de usul ve yasaya aykırıdır” (Yargıtay 8. Hukuk Dairesi, E. 2012/6833, K. 2013/5033 ve T. 4.4.2013).

160 _{“Belediye hudutları içerisinde kalan YeĢilyurt mahallesine ait olduğu gerekçesi ile bu suyun}

kamulaĢtırılması kararı alındığını davalının vaki müdahalesinin önlenmesi istenilmiĢtir. Bu istem; suda hak iddia etmek anlamında olup asli müdahale talebi niteliğindedir. Ancak, asli müdahale davası açan kiĢinin (asli müdahale davacısının) bu dava için ayrı harç ödemesi gerekir. Çünkü, asli müdahale davası, ilk davadan bağımsız ayrı bir davadır” (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, E. 2005/3498, K. 2005/4075 ve T. 14.4.2005). “Asli müdahilin usulüne uygun biçimde dava açması ve harçlarını ödemesi ile asli müdahale tamamlanmıĢ olur. Asli müdahil, asli müdahale davası için gerekli harcı ödemezse, mahkeme asli müdahale talebini inceleme konusu yapamaz” (Yargıtay 6. Hukuk Dairesi, E. 2010/12470, K. 2011/2312 ve T. 2.3.2011).

161

35