DANIŞTAY DAVA DAİRELERİNDE TEMYİZ YOLU

halinde de yargılamanın yenilenmesinin istenebileceği anlaşılmaktadır.108

B. DANIŞTAY DAVA DAİRELERİNDE TEMYİZ YOLU

Hangi nedenle olursa olsun, vergi mahkemesince verilen kararı maddi gerçeğe ve hukuka uygun bulmayan taraflara, hukuk düzeni yeni bir başvuru hakkı tanımakta ve mahkeme kararlarının bir üst merci tarafından incelenmesi imkanını vermektedir.

Bu şekilde ortaya çıkan bir üst yargısal mercie başvuru imkanına genel olarak, "kanun yolu" denilmektedir.

Kanun yollan kendi içinde iki bölümde incelenerek, henüz kesinleşmemiş mahkeme karalarına karşı işletilen başvuru yollarına "olağan kanun yolu", buna karşılık kesinleşmiş mahkeme kararlarına karşı başvurulan kanun yollarına ise, "olağanüstü kanun yolu" adı verilmektedir.

Olağan kanun yolları içinde temyiz incelemesi özel bir önem taşımaktadır. Türk hukuk sisteminde istinaf "ilk derece mahkemesi kararına karşı en üst dereceli mahkemeden önce ikinci derecede başvurulan (ve bazı durumlarda vakıa mahkemesi, bazı hâllerde temyiz makamı olarak kullanılan) kanun yolu; appelation" yolunun bulunmayışı, temyiz incelemesinin önemini bir kat daha artırmaktadır.

Temyiz yolunda genel olarak, Danıştay dava daireleri ile idare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının hukuka uygun olup olmadıkları denetlenir.

Temyiz incelemesinde, ilk derece yargı yerinin inceleyip yargıladığı maddi olguları kural olarak yeniden ele alınmaz.

Temyiz yolunun ana amacı; ilk derece mahkemesince verilen kararın hukuka uygun olup olmadığı yönünden denetlenmesidir. Başka bir anlatımla, ilk derece mahkemesinde uyuşmazlık konusu olay yargılandığı halde, temyiz incelemesinde, ilk derece mahkemesinin verdiği karar yargılanır.

Bu yönüyle temyiz incelemesini yapmakla görevli yargı yeri, esas olarak ilk derece mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olup olmadığını araştırmakla görevlidir.

Ancak, ilk derece mahkemesinin verdiği karardan sonra ortaya çıkan yeni maddi olguların da temyiz incelemesi sırasında dikkate alınması imkanı mevcut bulunmaktadır.109

1.Temyiz Müessesesinin Kapsamı Ve Temyiz Mercii

İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 46- 50. maddelerinde düzenlenen temyiz yolu, kararlara karşı başvuru yollarından en önemlisidir. İdari Yargılama Usulü Kanununun 46. maddesi uyarınca:

"1. Danıştay dava daireleri ile idare ve vergi mahkemelerinin nihai kararları, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi Danıştay’da temyiz edilebilir.

2. Özel Kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde, Danıştay dava daireleri ile idare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarına karşı tebliğ tarihini izleyen otuz gün içinde Danıştayda temyiz yoluna başvurulabilir".

Yukarıda ifade edilen yasa hükmüne uygun olarak, ilk derece mahkemesi olarak Danıştay Dava Daireleri ile idare ve vergi mahkemelerinin vermiş olduğu nihai kararlara karşı, kararın tebliğ tarihini izleyen otuz gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir. Temyiz istemlerinde

30 günlük sürenin aşımı durumunda, temyiz talebinin yargı mercilerince incelenmesi mümkün

değildir.

Danıştay idari ve vergi dava dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği nihai kararlar, Danıştay İdari veya Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunda temyiz edilebilmektedir (İ.Y.U.K. md. 49/6, 2575 sayılı Danıştay Kanunu md. 38).

Nihai karar, davayı sona erdiren karardır. Yargılamanın sonunda verilen ve davaya bakan yargı yerinin işten el çekmesi sonucunu doğuran kararlar "nihai karar" olarak adlandırılır. Yargılama esnasında verilen kararlar, yani ara kararları "nihai karar" sayılmaz ve bunlara karşı temyiz yoluna başvurulması söz konusu olamaz.

2. Temyiz Edilemeyecek Kararlar

İdare ve vergi mahkemelerinin tek hakimle verdiği kararlar temyiz edilemez (İ.Y.U.K. md. 47). Bu kararlara karşı itiraz yoluna başvurulabilir.

3. Temyiz Dilekçesi

Temyiz dilekçesi ile ilgili ayrıntılı düzenlemeler, İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 48. maddesinde yapılmıştır. Buna göre;

Temyiz istemleri Danıştay Başkanlığına hitaben yazılmış dilekçeler ile yapılır.

Temyiz dilekçelerinin, İdari Yargılama Usulü Kanununun 3. md. esaslarına göre düzenlenmesi gereklidir; düzenlenmemiş ise, eksikliklerinin on beş gün içinde tamamlatılması hususu, kararı veren Danıştay veya mahkemece ilgiliye tebliğ olunur. Bu sürede eksiklikler tamamlanmazsa, temyiz isteminde bulunulmamış sayılmasına Danıştay veya mahkemece karar verilir.

Temyiz dilekçesi verilirken gerekli harç ve giderlerin tamamının ödenmemiş olması halinde kararı veren; mahkeme veya Danıştay daire başkanı tarafından verilecek on beş günlük süre içerisinde tamamlanması, aksi halde temyizden vazgeçilmiş sayılacağı hususu temyiz edene yazılı olarak bildirilir. Verilen süre içinde harç ve giderler tamamlanmadığı takdirde mahkeme, ilk derece mahkemesi olarak davaya bakan Danıştay dairesi kararın temyiz edilmemiş sayılmasına karar verir.

Temyizin kanuni süre geçtikten sonra yapılması halinde de kararı veren mahkeme, ilk derece mahkemesi olarak davaya bakan Danıştay dairesi temyiz isteminin reddine karar verir. Mahkemenin veya Danıştay dairesinin bu kararları ile ikinci fıkrada belirtilen temyiz isteminde bulunulmamış sayılmasına ilişkin kararlarına karşı, tebliğ tarihini izleyen günden itibaren yedi gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir.

4. Kararın Bozulması

Temyiz incelemesi sonunda Danıştay;

a-)Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması, b-)Hukuka aykırı karar verilmesi,

c-) Usul hükümlerine uyulmamış olunması,

sebeplerinden dolayı incelenen kararı bozar.

Temyiz incelemesi sonunda karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise, kararın düzeltilerek onanmasına karar verilir.

Kararın bozulması halinde dosya, Danıştay’ca kararı veren mahkemeye gönderilir.

Mahkeme, dosyayı diğer öncelikli işlere nazaran daha öncelikle inceler ve varsa gerekli tahkik işlemlerini tamamlayarak yeniden karar verir.

Mahkeme bozmaya uymayarak eski kararında ısrar edebilir. Israr kararının ilgili tarafından temyizi halinde dava, konusuna göre Danıştay İdari veya Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunca incelenir. Danıştay’ın ilgili dava dairesinin kararı uygun görülürse, mahkemenin kararı bozulur; aksi halde onanır. Danıştay İdari ve Vergi Dava Daireleri Genel Kurulları kararlarına uyulması zorunludur.110

VII-VERGİ YASALARINDA DÜZENLENMEMESİNE RAĞMEN, MÜKELLEF HAKKININ TAZMİNİ İLE İLGİLİ OLARAK VERİLEN BİR DANIŞTAY KARARI VE BİR ANAYASA MAHKEMESİ KARARI