Dakar Eylem Çerçeves

UNESCO tarafından 1990 yılında baĢlatılan Herkes Ġçin Eğitim konusundaki çalıĢmaları 10 yıl sonra 2000 yılında Dakar, Senegal'de yapılan bir Dünya Eğitim Forumu‟nda değerlendirilmesi sonucunda Herkes Ġçin Eğitim hedeflerine istenilen ölçüde eriĢilemediği görülmüĢtür. Bu hedeflere ulaĢılması için yapılması gereken faaliyetleri içeren Dakar Eylem Çerçevesi, bu forumun sonunda kabul edilmiĢtir. Eylem çerçevesinde belirlenen hususların 2015 yılına kadar gerçekleĢtirilmesi planlanmaktadır. Bu bildiride her çocuk, genç ve yetiĢkin kendi temel öğrenme ihtiyaçlarına tam anlamıyla uygun düĢen ve "bilmeyi", "yapmayı", "beraber yaĢamayı" ve "var olmayı" öğrenmeyi de kapsayan bir öğrenmeyi gerçekleĢtirecek eğitimden yararlanma hakkına sahiptir denilmektedir. Bu eğitimin öğrenenlerin hayatlarını daha iyi bir hale getirebilmeleri ve içinde yaĢadıkları toplumu değiĢtirebilmeleri için kendi yetenek ve potansiyelleri doğrultusunda ve kiĢiliklerini geliĢtirmeye yönelik olarak düzenlenmesi gerektiği ayrıca belirtilmiĢtir. Bu bildiride ayrıca 2000 yılında 113 milyondan fazla çocuğun temel eğitimden mahrum olduğu, 880 milyondan fazla yetiĢkinin okur yazar olmadığı, cinsiyet ayrımcılığının eğitim sistemlerine iĢlemeye devam ettiği; insani değerlerin ve becerilerin öğrenilmesinin ve kazanılmasının, bireylerin ve toplumların ihtiyaçlarının gerisinde kalmasının kabul edilemez bir durum olduğu belirtilmiĢtir. Bunun yanında eğitimin temel insan haklarından birisi olduğu vurgulanmıĢtır. Topluma ve ekonomiye katılımı artırmak için gerekli anahtarın eğitim olduğu vurgulanarak herkesin temel eğitim ihtiyaçlarının ivedi olarak karĢılanabilir olduğu vurgulanmıĢ ve taraf devletlerin karĢılanması talep edilmiĢtir. Bu kapsamda alınması gereken önlemler:

a) En baĢta dezavantajlı gruplar olmak üzere erken çocukluk bakımı ve eğitiminin iyileĢtirilmesi ve yaygınlaĢtırılması,

b) Kız çocukları, zor durumda olan çocuklar ve etnik azınlık gruplarına dahil çocuklar baĢta olmak üzere bütün çocukların 2015 yılına kadar kaliteli, zorunlu ve parasız bir ilköğrenime eriĢmelerinin ve tamamlamalarının sağlanması,

c) Bütün gençlerin ve yetiĢkinlerin uygun öğrenme ve yaĢam becerileri programlarına eĢit eriĢimleri sağlanarak öğrenme ihtiyaçlarının karĢılanması,

d) Kadınlar baĢta olmak üzere 2015 yılına kadar yetiĢkin okur-yazarlığı konusunda yüzde 50 oranında iyileĢmenin ve bütün yetiĢkinlerin temel eğitim ve sürekli eğitime eĢit eriĢimlerinin sağlanması.

e) Ġlköğretim ve orta öğretimde cinsiyete dayalı eĢitsizliklerin 2005 yılına kadar ortadan kaldırılması ve kızların kaliteli bir temel eğitime tam ve eĢit eriĢimi ve baĢarısı üzerinde yoğunlaĢılarak 2015 yılına kadar cinsler arasında tam bir eĢitliğin sağlanması,

f) Özellikle okur-yazarlık, aritmetik ve temel yaĢam becerileri konusunda tanınan ve ölçülebilir öğrenme sonuçlarının herkes tarafından elde edilmesi için bütün yönleriyle kaliteli eğitimin geliĢtirilmesi ve mükemmelliğin sağlanması olarak bildiride ifade edilmiĢtir.

2.4.1.8. Eğitimde Ayrımcılığa KarĢı SözleĢme

Eğitimde Ayrımcılığa KarĢı SözleĢme BirleĢmiĢ Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) tarafından 14 Aralık 1960 tarihli genel toplantı‟da kabul edilmiĢtir. Bu sözleĢmede ayrımcılık terimi; ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi veya baĢka bir görüĢ, ulusal veya toplumsal köken, ekonomik koĢul ya da doğum temeline dayanan, eğitimde muamele eĢitliğini engelleyen veya ortadan kaldıran veya bunu amaçlayan her türlü uygulama olarak tanımlanmıĢtır. Bu kapsamda taraf devletlerin, bu sözleĢme‟yi uygularken, eğitimde ayrımcılığın farklı biçimlerine karĢı ve eğitimde fırsat ve muamele eĢitliğini güvence altına almak konusunda en büyük özeni göstermesi gerektiği vurgulanmıĢtır. Bu sözleĢme içeriğinde, herhangi bir kiĢiyi ya da grubu her düzeyde ya da herhangi bir türde eğitime eriĢimden mahrum bırakmak, daha düĢük standartta bir eğitimle sınırlamak, insan onuruyla bağdaĢmayan koĢullara maruz bırakmak üzere yapılan herhangi bir dıĢlama, dıĢarıda bırakma, sınırlama veya kiĢiler ya da gruplar için ayrı eğitim sistemleri veya kurumları kurmak ya da sürdürmek ayrımcılık olarak tanımlanmıĢtır. SözleĢmenin

üçüncü maddesinde ayrımcılığı ortadan kaldırmak ya da önlemek için, taraf devletlerin eğitimde ayrımcılık içeren her türlü yasa hükmünü ve idari talimatı kaldırması ve idari uygulamaya son vermesi, öğrencilerin eğitim kurumlarına alınmasında hiçbir ayrım yapılmaması, bunun gerektiğinde yasalarla güvence altına alınması, okul ücretleri ve öğrenci bursları ya da öğrencilere sağlanan diğer yardımlar ve yabancı ülkelerde öğrenimini sürdürmek için gerekli izinler ve imkânlar bakımından kamu makamları tarafından yetenek ve ihtiyaca dayalı olanlar dıĢında uyruklar arasında hiçbir muamele farklılığına izin verilmemesi, kamu makamları tarafından eğitim kurumlarına sağlanan herhangi bir yardım konusunda, sadece öğrencilerin belli bir gruptan olmalarına dayanılarak herhangi bir kısıtlama ya da üstün tutmaya izin verilmemesi ve ülkelerinde oturan yabancı uyruklulara kendi vatandaĢlarına sağladığı eğitim olanaklarının aynısını sağlaması gerektiği belirtilmiĢtir. SözleĢmenin dördüncü maddesinde, ilköğretimin ücretsiz ve zorunlu olması gerektiği, aynı düzeydeki tüm kamu eğitim kurumlarında eğitim standartlarının ve yine sağlanan eğitimin niteliğine iliĢkin koĢulların eĢ değer olması, ilköğretim eğitimi görmemiĢ ya da ilköğretim eğitiminin tümünü tamamlamamıĢ kimselerin eğitilmesini ve bu kiĢilerin kiĢisel yeteneklerine göre eğitimlerini sürdürebilmelerini uygun yöntemlerle teĢvik edilmesi ve öğretim mesleği için ayrımcılık gözetmeksizin eğitim olanağı sağlamaya yönelik bir ulusal politika belirlemesi gerektiği vurgulanmıĢtır.