Dünyada Dış Kaynak Kullanımı Uygulamaları

Dış kaynak kullanımının yaygınlaşmasını sağlayan gelişme bilişim teknolojilerindeki uygulamalardır. Eastman Kodak tarafından 1989 yılında bilgi teknolojileri operasyonlarının büyük bir bölümünün üç farklı dış kaynak kullanım ortağına verilmesi kararı; dış kaynak kullanımı modasını ateşlemiş ve diğer Fortune 500 (Dünyanın en büyük 500 işletmesi) işletmeleri bu modayı takip etmiştir (Lacity ve Willcocks, 1995 ve Kesgin, 2005). Nitekim dış kaynaklardan yararlanma yaklaşık son 10 yıldır Fortune 500 listesine giren büyük şirketler tarafından rutin bir biçimde uygulanmaya başlamıştır. Bu şirketlerin en büyükleri, bir zamanlar kendi içlerinde gerçekleştirdikleri etkinlikleri, konularında uzmanlaşmış servis sağlayıcılara devretmek hususunda hiçbir çekince yaşamamaktadır (Budak ve Budak, 2004, 211).

Ciddi bir anlamda ilk dış kaynak kullanımı uygulamaları günümüzden yıllar önce Amerikan otomotiv endüstrisinde, yedek parça üretimi konusunda ortaya çıkmıştır. Daha sonraları; maliyetleri düşürme üzerindeki olumlu etkisi, personel tasarrufu ve diğer işleri gerçekleştirebilmek için serbest personel yaratması gibi etkilerinden dolayı, geleneksel biçimde organizasyon içinde gerçekleştirilen çeşitli faaliyetlerin, dış şirketlerden tedarik edilmesi yoluyla dış kaynaklardan yararlanma uygulamaları yaygınlaşmıştır (Özbay, 2004, 7– 8). Bu yaygınlık günümüzde o kadar ilerleme kaydetmiştir ki, kuruluş amacı yalnızca tedarik hizmetini yerine getirmek olan işletmeler ortaya çıkmıştır (Yazıcı, 2003, 4).

Meta Grubu’nun yapmış olduğu bir araştırmaya göre 2000 yılındaki genel dış kaynak kullanımı pazarı 100 milyar doları aşmış ve her yıl %20 oranında artış eğilimine girmiş durumdadır. 1997 sonunda, bu rakamın 50 milyar dolar olduğu göz önüne alındığında, bu giderlerin son 3 yılda ikiye katlandığı görülmektedir. International Data Corporation’ın son raporuna

göre, dış kaynak kullanımı düzenlemeleri için tüm dünyadaki harcamaların 2003 yılı itibari ile 151 milyar doları aşacağı öngörülmüştür (Yazıcı, 2003, 5).

Uluslararası Outsourcing Profesyonelleri Birliği’nin 2007 yılında yayınlamış olduğu “2007 Dünya Dış Kaynak Kullanımı Zirvesi Kitapçığı”na göre dünya genelinde dış kaynak kullanımında pazar büyüklüğü, 2007 yılında, merkez ve doğu Avrupa’da 3,3 trilyon dolara, Çin Halk Cumhuriyeti ve güneydoğu Asya’da 3,1 trilyon dolara, Latin Amerika ve Karayip Adaları’nda 2,9 trilyon dolara, Ortadoğu ve Afrika’da ise 425 milyon dolara ulaşmıştır. Dış kaynak kullanımı konusunda ise Amerika Birleşik Devletleri, Hindistan, İngiltere, Çin Halk Cumhuriyeti gibi ülkeler ön plana çıkmaktadır (http://www.outsourcingprofessional.org Erişim: 13.01.2008)

ABD Outsourcing Enstitüsü, her yıl Amerika’da dış kaynak kullanan firmalar ve kullanmaya aday firmalar bazında, konuyla ilgili aktivitelerin belirlenmesine ilişkin araştırmalar gerçekleştirmektedir.1998 yılı araştırma sonuçları aşağıda belirtilen başlıklarda toplanmıştır (www.musiad.org.tr/ dislliskiler/detay.asp?haberID=34&dik=7 Erişim: 13.10.2007):

Tablo 9: ABD Şirketlerinde Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcing) a) Firmaların dış kaynak kullanımının

önemli nedenleri

· İşletme maliyetlerinin kontrolü ve düşürülmesi

· Firmanın çekirdek fonksiyonlarının gelişmesi

· Dünyaya açılma fırsatını, becerisini kazandırma

· Firma kaynaklarını başka alanlara kaydırma rahatlığı

· Başka kaynaklara ulaşma fırsatı · Yeniden yapılanma gerekliliğinin

farkına varılması

· Fonksiyonların yönetiminde zorlanılması

· Riski paylaşma · Nakit ihtiyacı

b) Tedarikçi seçiminde etkili faktörler

· Kalite taahhüdü · Fiyat

· Referanslar

· Sözleşme şartlarında esneklik · Katma değer sağlama kabiliyeti · Kültürel uyum

· Mevcut ilişkiler · Bulunduğu yer · Diğer

TABLO 11 – DEVAM

c) Başarılı dış kaynak kullanımının temel faktörleri · Firma amacının anlaşılması

· Stratejik vizyon ve planlama · Doğru tedarikçi

· Sürdürülebilirlik · Uygun sözleşme

· Bireyler ve gruplar arası açık iletişim

· Gerekli desteğin sağlanması ve gerekli özenin gösterilmesi

· Dış kaynak kullanımı nedeniyle personel çıkarılması söz konusu ise gerekli özenin gösterilmesi

Dış uzmanların kullanımı

Kaynak: Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcing). Web: www.musiad. org.tr/dislliskiler/detay.asp?haberID=34&dik=7 Erişim: 13.10.2007)

Dünya’da şirketlerin en çok dış kaynak kullanımına gittikleri alanlar incelendiğinde ise; %55 ile insan kaynakları, %35 ile finans ve muhasebe, %28 ile yönetim alanları ön plana çıkmıştır. Müşteri ilişkileri yönetimi ise %15 ile en az dış kaynak kullanılan bölüm olarak ortaya çıkmıştır (Yazıcı, 2003, 5). Giderek yaygınlaşan dış kaynak kullanımı örneklerinden bazıları ise şunlardır (Budak ve Budak, 2004; Tatari, 2005; Arsoy, 2001; http://www.outsourcingprofessional.org Erişim: 13.01.2008; Yazıcı, 2003; Kesgin, 2005);

· Fotokopi şirketi Xerox, fotokopi işleri yoğun olan şirketlerin bütün işlerini yönetmektedir. Böylece şirketler hem fotokopi cihazına yapılan sabit yatırımlardan kurtulmakta, hem de sık sık ortaya çıkan arızalarla uğraşmak zorunda kalmamaktadırlar.

· General Motors 1980’lerin ortasından beri %100 dış kaynak kullanımı uygulamasına geçmiştir. Bu kapsamda Bilgi Teknolojileri grubu dış kaynak kullanımına sunulmuştur. Grup, 1996’dan itibaren köklü bir değişim geçirerek, 4 milyar dolar olan bilgi teknolojileri bütçesini 1 milyar dolardan fazla azaltmıştır.

· BASF, uzaktan kumanda sistemlerini tedarik etmede sağladığı dış kaynaklardan yararlanma hizmeti için UNISYS ile 4,4milyon $‘ lık 5 yıllık bir kontrat imzalamıştır. Kontratın koşulları altında UNISYS, olasılık planlamasını ve operasyonları destekleyen tekniksel sistemleri kapsayan bilgisayar desteğini, veri şebeke yönetimini, bakım sistemlerini ve destek hizmetlerini tedarik etmektedir. BASF, müşterilerinin değişen ihtiyaçlarını karşılamada

ispatlanmış olduğu esneklikleri dolayısıyla UNISYS’İ dış kaynaklardan yararlandığı tedarikçi işletme olarak seçmiştir.

· Louisville’deki General Electric Appliances şirketi 1995 yılında, kendi şebeke yönetiminde dış kaynaklardan yararlanmak için Hewlett-Packard ve Vanstar Corporation şirketleriyle anlaşma sağlamıştır.

· Merkezi Delaware’de bulunan Dupont firması 1996 yılında, tam hizmet veren iki büyük tedarikçi olan Computer Sciences Corporation(CSC) ve Andersen Consulting ile 10 yıllık bir anlaşma imzalamıştır. Dupont’un başkan yardımcısı Cinda HALLMAN, CSC’nin veri merkezini destekleme hizmetinde, Andersen’in ise iş sürecinde daha baskın ve kuvvetli olduğunu vurgulamaktadır. Ayrıca, Dupont, harici danışmanlık şirketi olan Houston merkezli Technology Partners lnc.’i tedarikçileri seçmek ve bir araya getirmek için hizmete almıştır.

· 1996’da Microsoft, Vanstar ve ENTEX şirketleri ile kontratlar imzalamıştır. Vanstar, hem bilgisayarların hem de dış yüzeylerin yerleştirilmesini kapsayan bilgisayar tedarikini yönetmektedir. Üç yıllık kontrat, yaklaşık 550 milyon $ değerindedir.

· New York merkezli J.P Morgan ise Computer Sciences Corporation(CSC), Andersen Consulting, ATPXT Solutions ve Beli Atlantic gibi çeşitli tedarikçiler ile şebekeleşmiş bir entegrasyona gitmek suretiyle dış kaynak kullanımını tercih etmiştir.

· Yine J.P Morgan 2002 yılında IBM ile bilişim teknolojileri alanında 7 yıl süreli ve 5 milyar dolar değerinde dış kaynak kullanımı anlaşması imzalamıştır.

· Bilişim teknolojileri alanında, 2000 yılında Xerox ve Sabre Holdings, EDS ile 10 yıl süreli dış kaynak kullanımı anlaşmaları yapmışlardır.

· Bank Of America, 2001 yılında, EDS ile bilişim teknolojileri alanında, Exult Inc. ile iş süreci yönetimi alanında 10 yıllık tedarik hizmeti anlaşması imzalamıştır.

· IBM ise üretim için Sanmina şirketi ile 2003 yılında 3 yıllık, lojistik alanında ise 1998 yılında Geodis şirketi ile 5 yıllık dış kaynak kullanımı anlaşması yapmıştır.

Yukarıda örnek olarak verilen uygulamalar birçok dış kaynak kullanımı anlaşması içerisinde gerek anlaşma süresi gerekse anlaşma tutarları ile önem taşıyan dış kaynak kullanımı uygulamalarıdır. Örnekleri çoğaltmak mümkün olmakla birlikte dünya genelinde görülen dış kaynak kullanımı uygulamalarının kesin sayısı bilinmemektedir. Turizm sektörü ile ilgili dış kaynak kullanımı örnekleri ise çalışmanın ikinci bölümünde yer almaktadır.