Dördüncü Soruya Yönelik Nitel Sonuç ve Tartışma

Yapılan görüşmelerde öğretmen adaylarının tarihi dizi/filmler merak uyandırdığında; internetten, kitaplardan ve çeşitli bilimsel metinlerden araştırma yaparak ve benzer konulu başka dizi/filmleri seyrederek meraklarını giderdikleri sonucuna ulaşılmıştır. Günümüz teknolojisi çeşitli kaynaklardan doğru bilgiye kısa sürede ulaşma imkanı sağlamaktadır. Bu bakımdan öğretmen adayları tarihi bilginin doğruluğunu test etmek için tek bir kaynağa bağlı kalmamakta, çeşitli kaynaklar arasından seçerek ve eleyerek bilgiye ulaşmaktadırlar. Kaynak çeşitliliği bilgilerin doğruluğunu ve güvenilirliğini artırmaktadır.

Arseven, Dervişoğlu ve Uludağ (2015), çalışmalarında ortaöğretim öğrencilerinin tarihi öğrenmede başvurdukları kaynaklar arasında ders kitaplarının önemli yer tuttuğunu belirtmişlerdir.

Kalçık'a göre (2017), öğrencilerin tarihi dizilerdeki tarihi olay ve şahsiyetleri merak ederek sorgulayıp araştırmaları, dizide anlatılanları eleştirmeleri, konuların birey tarafından doğru bir şekilde öğrenilmesini sağlamaktadır. Böylece izleyiciler gerek etraflarındaki kişilere, uzmanlara sorarak, gerek internet ve tarihi kaynaklara bakarak doğru bilgi edinme yollarını aramaktadır. Dizilere olan merak; öğrencileri araştırmaya, tarihi kaynaklara ve hatta tarihi dergilere üye olmaya yönlendirmektedir. Diğer yandan bu merakın sadece ortaokul ve lise öğrencileriyle sınırlı olmadığı, diziyi izleyen yetişkin bireyleri de araştırmaya, dolayısıyla tarihi öğrenmeyi öğrenme sürecine sevk ettiği görülmektedir. Bu yetişkin bireylerin başında, öğrencilerin dizileri beraber takip ettikleri ebeveynleri gelir.

Yapılan görüşmelerde öğretmen adaylarının tarihe yönelik meraklarını gidermek için aile, arkadaş çevresi veya uzman kişilerden görüş aldıkları sonucuna ulaşılmıştır. Doğru bilgiye ulaşmanın bir yolu da, doğruyla yanlışı karşılaştırıp, test etmektir. Bu hususta bireyler, en fazla çevre faktöründen etkilenmektedir. Bireyler zamanla etrafındakilerle birlikte seyrettikleri dizi/filmlere eleştirel gözle bakmayı, istişare etmeyi ve ortak kanaate varmayı başarabilmektedir. Ayrıca uzman görüşüne

155

başvurulabilmekte, uzman yardımı sayesinde fikirler yerine oturmakta veya tarihi bilgilerde pekiştirme sağlanmaktadır.

Arseven, Dervişoğlu ve Uludağ (2015), ortaöğretim öğrencilerinin tarihi en çok öğretmenlerinden öğrendiklerini belirlemişlerdir. Buna göre merak edilen, ilgi duyulan tarihi bilgilerin öğrenilmesinde en güvenilir kaynak, öğretmendir. Tarih öğreniminde ve tarih bilinci kazanmada öğrencilerin danışıp istifade ettiği kişiler arasında aile bireyleri ve arkadaşlar da önemli bir yer tutar. Bu bakımdan araştırmacıların tespitleri, tarafımızdan yapılan çalışmanın sonuçlarıyla örtüşmektedir. Nitekim araştırmamızda tarihin en çok öğretmenlerden öğrenildiği ortaya çıkmıştır. Bu durum okullardaki tarih öğretiminin ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.

Yapılan görüşmelerden çıkan sonuçlara göre, öğretmen adaylarının bir diğer merak giderme yöntemi, tarihi dizi/filmlerde gördükleri yerleri ve mekanları ziyaret etmek, yakından incelemektir. Bilindiği üzere, öğrenmenin en etkili yöntemlerden biri de, yaparak ve yaşayarak öğrenmektir. İnsanların, kendi başlarından geçenleri veya emek harcayarak yaptıklarını hafızalarında daha fazla tutmaktadır. Bu bakımdan gezip görmek, o atmosferi teneffüs etmek öğrenmeyi kolaylaştırmaktadır.

Nitekim Arseven, Dervişoğlu ve Uludağ (2015), ortaöğretim öğrencilerinin tarih konularını müze gibi gezip görülecek yerlerden çok daha iyi öğrendikleri sonucuna ulaşmışlardır. Araştırmacılara göre, tarih bilincinin oluşumunda okul ile birlikte müzeler ve tarihi sit alanları önemlidir. Kalçık (2017) ise, öğrencilerin tarihi dizilerden etkilenerek gezip gördükleri yerleri, tarihi yapı ve eserleri daha iyi anladıklarını ifade etmektedir. Öğrenciler söz konusu tarihi dönemi gözlerinde canlandırmak suretiyle, tarih bilimini bir an olsun kendi iç dünyalarında hissettiklerini söylemektedir. Gezip görme, bireylerin tarihi bilgileri öğrenmelerini kolaylaşmakta, kültürel anlamda farkındalık düzeylerini artmaktadır.

Şahan'ın (2005) “Müze ve Eğitim” isimli çalışmasında, öğrencilerin müzeleri ziyaret etmelerinin bilgilerini somutlaştırmalarına, bunun da öğrenmeyi etkinleştirmelerine olanak sağlayacağına vurgu yapılmaktadır. Çalışmada müzelere yapılan okul ziyaretlerinin eğitime katkısı, buradaki bir kısım koleksiyonların okul

156

müfredatıyla ilişkilendirilmesinin tarih konularının öğretilmesine olan desteği örneklerle vurgulanmaktadır. Müzeye yapılan okul ziyaretlerinin en değerli yönlerinden biri, müzelerin öğrencilerin alternatif öğrenme yolları ile karşılaşma ve maddi kanıt ile aktif biçimde çalışma fırsatı sunmasıdır. Bazı çocuklar için bu durum, daha formal olan sınıf ortamında fazla görülmeyen yetenek ve becerileri gösterme şansını bulma anlamına gelir.

Meydan ve Akkuş (2013), tarihi ve coğrafi mekânlara yapılan gezilerinin öneminin öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesini ölçmek amacıyla “Sosyal Bilgiler Öğretiminde Tarihi ve Coğrafi Mekân Uygulamalarının Değerlendirilmesi” isimli bir çalışma yapmışlardır. Araştırmada, öğrencilerin gezi gibi aktivitelerle tarih ve coğrafyaya karşı farklı bakış açılarının geliştiği, bu tür çalışmaların eğitim ve öğretimde kullanılması durumunda öğrencilerin derse karşı ilgilerinin ve o dersle alakalı bilgi düzeylerinin artacağı tespit edilmiştir.

Meydan ve Akkuş (2014) tarafından yapılan “Sosyal Bilgiler Öğretiminde Müze Gezilerinin Tarihi ve Kültürel Değerlerin Kazandırılmasındaki Önemi” isimli çalışmada, müzelerin ve müze eğitiminin Sosyal Bilgiler derslerinde tarihi mekânların ve eserlerin öğretimi açısından önemli bir işleve sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Tarihi mekân ve müzelerin gezilerinin önemi, kültürel zenginlikleri ve tarihi bilgileri somutlaştırarak tanımak ve kavramaktır. Araştırmada müze gezilerinin derse ilgiyi artırmada, tarihi bilgileri kavramada, kültürel zenginlikleri kazanmada etkili olduğu sonucu tespit edilmiştir.

Bu konudaki bir diğer çalışma ise Laçin Şimşek vd. (2013) tarafından “Müze Ziyaretinin Öğretmen Adaylarının Düşüncelerine Etkisinin İncelenmesi” isimli çalışma yapılmıştır. Bu çalışma “Bilimin Doğası ve Bilim Tarihi” dersine giren fen bilgisi 3. sınıf öğretmen adaylarla derse ilişkin gerçekleştirilen müze ziyaretinin Türk-İslâm bilginleri ve bilime katkıları hakkındaki görüşlerine etkisini incelemek amacıyla uygulanmıştır. Çalışma sonucunda müze gezilerinin öğretmen adayları üzerinde olumlu etkiler bıraktığı, bilgilerinde pekiştirme sağladıkları, düşüncelerinde pozitif değişimleri yaşadıkları, farkındalık hissiyatlarını artırdıkları sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca duyuşsal alana yönelik, öğretmen adaylarının “gurur duyma,

157

hayran kalma, beğenme” gibi duygularını desteklemekte olup, bu durum, öğrenmenin daha anlamlı hâle geldiğinin bir başka göstergesi olarak değerlendirilmektedir.