Üçüncü Soruya Yönelik Nitel Bulgular

Yapılan araştırma kapsamındaki öğretmen adaylarına "Sizce dizi/filmlerin tarih şuurunu oluşturmadaki etkisi nedir?" sorusu yöneltilmiştir. Bu soru için etki unsuru teması oluşturulmuş, verilen yanıtlardan elde edilen alt temalar ve kodlar aşağıdaki Tablo 19’da verilmiştir.

108

Tablo 19 Etki unsuru temasına ilişkin öğretmen adayları görüşleri

Kategori Kod f %

Algı Etkisi

Gerçeklik algısı Yanlış algı Algı değişikliği Farklı anlam yükleme

1 2 1 1 3.45 6.90 3.45 3.45 Bilinç Etkisi

Bilgi sahibi olma Bilinçlendirme Zor öğrenme Yanlış öğrenme

Tarih şuurunun gecikmesi

2 1 1 1 1 6.90 3.45 3.45 3.45 3.45 Tutum Etkisi Sevme durumu Ön yargı

Tarihe ilginin artması Araştırmaya yönelme 1 2 1 2 3.45 6.90 3.45 6.90 Kapsam Etkisi Kolay ulaşılabilirlik Dizi/film yaygınlığı 1 1 3.45 3.45 Yapımcı-Senarist Etkisi Gerçek dışılık Taraf tutma Algı operasyonu Reyting

Tarihi bilgi verme

6 1 1 1 1 20.69 3.45 3.45 3.45 3.45 Toplam 29 100.00

Tablo 19'da öğretmen adaylarıyla gerçekleştirilen görüşmede etki unsuru temasına ilişkin yanıtlar gösterilmiştir. Yanıtların algı etkisi, bilinç etkisi, tutum etkisi, kapsam etkisi, yapımcı/senarist etkisi olmak üzere 5 kategoride toplandığı görülmektedir.

Algı etkisi kategorisinde; gerçeklik algısı (f:1), yanlış algı (f:2), algı değişikliği (f:1), farklı anlam yükleme (f:1) olmak üzere 4 adet kod oluşturulmuştur. Bu kodlara göre, görüşmeye katılan öğretmen adaylarından bazıları sorunun cevabına ilişkin olarak; tarihi bilgilerin dizi/filmlerle aktarılması durumunda izleyicilerin bunları

109

gerçekmiş gibi algılama olasılığının varlığı, yanlış algının oluşması, algıda değişikliğe yol açması ve bilgiye farklı anlamlar yüklenmesi gibi olumsuz sonuçların ortaya çıkabileceğini belirtmişlerdir.

Bilinç etkisi kategorisinde; bilgi sahibi olma (f:2), bilinçlendirme (f:), zor öğrenme (f:1), yanlış öğrenme (f:1), tarih şuurunun gecikmesi (f:1) olmak üzere 5 adet kod oluşturulmuştur. Oluşturulan kodlarda görüşmeye katılan öğretmen adaylarından bazılarının soruya cevap olarak; tarihi bilgilerin tarihi dizi/filmler vasıtasıyla verilmesi durumunda insanların bilgilenmesinin ve bilinçlenmesinin mümkün olabileceğini ifade etmişlerdir. Bununla birlikte sadece dizi/filmlerle öğrenmenin gerçekleşmeyeceğini, zor öğrenileceğini ve tarih şuurunun gecikeceğini dile getirmişlerdir.

Tutum etkisi kategorisinde; sevme durumu (f:1), ön yargı (f:2), tarihe ilginin artması (f:1), araştırmaya yönelme (f:1) olmak üzere 4 adet kod oluşturulmuştur. Oluşturulan kodlar incelendiğinde görüşmeye katılan öğretmen adaylarından bazıları, sorunun cevabına ilişkin olarak; toplumdaki hemen herkesin televizyon seyretmeyi sevdiğini, bununla birlikte bu konuda seçici davranıldığını, örneğin dizi/filmin gösterildiği kanala, oyuncu kadrosuna ve konusuna göre seyredildiğini ifade etmişlerdir. Bu unsurların ise toplumda önyargı oluşturabileceğini vurgulamışlardır. Diğer yandan tarihi dizi/filmlerin tarihe ilgiyi artırarak kişileri araştırmaya sevk edebildiğini belirtmişlerdir.

Kapsam etkisi kategorisinde; kolay ulaşılabilirlik (f:1), dizi/film yaygınlığı (f:1) olmak üzere 2 adet kod oluşturulmuştur. Oluşturulan kodlar incelendiğinde görüşmeye katılan öğretmen adaylarından bazıları, sorunun cevabına ilişkin olarak; tarihi dizi/filmlerin fazlaca çekildiğini ve bu dizi/filmlere artık televizyon, bilgisayar, tablet, telefon gibi pek çok aygıt üzerinden ulaşılabildiğini beyan etmişlerdir.

Yapımcı-senarist etkisi kategorisinde; gerçekdışılık (f:6), taraf tutma (f:1), algı operasyonu (f:1), reyting (f:1), tarihi bilgi verme (f:1) olmak üzere 5 adet kod oluşturulmuştur. Oluşturulan kodlar incelendiğinde görüşmeye katılan öğretmen adaylarından bazıları, sorunun cevabına ilişkin olarak; yapımcı ve senaristlerin içerikleri değiştirerek tarihte yaşanmamış olayları senaryoya dahil ettiklerini, taraf

110

tutmak suretiyle objektiflikten uzaklaştıklarını, karşı tarafı kötüleme yoluna giderek algı operasyonu yaptıklarını ve reyting amacı güttüklerini belirtmişlerdir. Buna karşın, bazı yapımcı ve senaristlerin ise doğru tarihi bilgileri verdiklerini ifade etmişlerdir.

Eki unsuru temasına ilişkin bazı öğretmen adaylarının yorumlarına aşağıda yer verilmiştir:

Sos1: " ...şu an yayınlanan filmler ya da kitaplar, programlar falan eğer

yanlı anlatılırsa bazı insanlarımız geçmişine duyarsız olduğu için onu direkt gerçekten öyle yaşanmış gibi algılayacak…"

Snf1: "…televizyon karşısındaki insanlar nasıl etkilenir bilmiyorum. Ama

biz gençler için diziyi izledikten sonra bir araştırma gereği duyuyorsun..."

Snf4: "Etkili bir araçtır ama burada yanlış bilgiler de verilebiliyor… Bu

yüzden tarih şuuru yanlış aktarılabilir. Bu ise insanlarımızın tarihini yanlış anlamasına yol açabilir."

Mat4: "Dizi filmler bence etkili bir araçtır; ama yapımcılar da etkili.

Çünkü bazen reyting amaçlı normalde tarihte olmayan bir şeyi ekliyorlar işte… Eğer tarih bilinciyle yeterince o şuura sahip olursak çekilen dizi filmleri bile biz yönlendirebiliriz. Çünkü reytingi az olursa eğer onu çekmezler, benim istediğim yönde çekerler..."

Müz1: "...günümüzdeki yayınlanan tarihi dizilerin çoğunda gerçekler

yansıtılmamakta, konular saptırılmaktadır... Tarihi, dizilerden öğrenmeye çalışan birçok insan geçmişimiz hakkında ön yargı taşımakta ve tarihçiler tarafından yazılan kaynaklara bakmadan yorum yapmaktadır. Bu tür diziler çekilmeye devam ettikçe insanlarımızda bu şuurun oluşması gecikecektir."

Müz4: "…artık kitap, ansiklopedi devri kapandı tamamen. Etkin olarak

kullandığımız ne varsa bence tarihler oralara yansıtılmalı. Olumlu da etkileyebilir. …olumlu etkilemesinin sebebi şu; her an her yerde ulaşabilme imkânımız var... Bilgi sahibi olabiliriz. Ama olumsuz olarak da bu tür yerlerde faklı yayıldığı için değiştirilmeler, içerikte oynanmalar olabilir... Anlamlar yüklenebilir farklı farklı..."

111

PDR1: "...sadece dizi izleyerek ya da film izleyerek tarih biraz zor

öğrenilir. Öğrenilse de yanlış öğrenilir ki öğrettiler. Ama bugünlerde bu daha çok etkili. Tarihi dizilerin ve filmlerin yaygın olduğu şu dönemlerde…"

PDR4: "…örneğin Diriliş Ertuğrul dizisi bu dizi yayınlanmadan önce ben

açıkçası o kadar da ilgi duymuyordum... Ama bu diziden sonra benim bilincim artmaya başladı daha fazla araştırmaya başladım. Kesinlikle etkili. Tarihi filmler gerçekten de bilinci uyandırıyor. Ben Muhteşem Yüzyıldan da örnek verebilirim. Tamam, ben izlemedim ve sevmedim ama o başladıktan sonra insanların tarihe ilgisi arttı…"